WSJ: Γεμάτες τζιχαντιστές οι ευρωπαϊκές φυλακές

Καταδικασμένοι τρομοκράτες βρίσκονται σε πολλές ευρωπαϊκές φυλακές, περνώντας τον χρόνο τους με το να σχεδιάζουν νέες επιθέσεις ή να στρατολογούν τζιχαντιστές.

Μετά τη σύλληψή του στο Βέλγιο, ο ύποπτος για το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι Σαλάχ Αμπντεσλάμ μεταφέρθηκε σε ένα κελί φυλακής στη Γαλλία, όπου το χρώμα στους τοίχους ήταν ακόμα νωπό. Το προσωπικό των φυλακών είχε περάσει τρεις εβδομάδες ανακαινίζοντας τον χώρο, στερεώνοντας τα έπιπλα στο έδαφος και εγκαθιστώντας κάμερες, για να βεβαιωθούν ότι η απομόνωση του

26χρονου θα ήταν ομαλή, λέει ο Μαρσέλ Ντιρεντόν, φύλακας στη Φλορί-Μεροζίς, την φυλακή υψηλής ασφαλείας στα περίχωρα του Παρισιού. Παρόλα αυτά τα μέτρα, ο θόρυβος που ξέσπασε στα κελιά για τον νέο κρατούμενο ήταν μεγάλος. «Κάποιοι τον καλωσόρισαν ως μεσσία», είπε ο Ντιρεντόν.

Η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους αιφνιδίασε τα σωφρονιστικά συστήματα της Ευρώπης. Καταδικασμένοι τρομοκράτες, κάποιοι από τους οποίους έχουν ποινές φυλάκισης ως και δύο χρόνια, βρίσκονται στην κορυφή της κοινωνικής ιεραρχίας σε φυλακές όπως η Φλορί-Μεροζίς. Πολλοί περνούν τον χρόνο τους στη φυλακή για να σφυρηλατήσουν δεσμούς με μικρο-εγκληματίες από τα βασικά μουσουλμανικά προάστια που χτυπούν τις ευρωπαϊκές πόλεις, λένε οι αρχές, ετοιμάζοντάς τους για τις αποστολές της τζιχάντ στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Συρία, ή για επιθέσεις στο εσωτερικό.

Τώρα, η επιστροφή ενός άνευ προηγουμένου αριθμού τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους που βρίσκονται στις ευρωπαϊκές φυλακές, αυξάνει τον κίνδυνο. Για να κρατήσουν τους μαχητές μακριά από τους δρόμους, οι αρχές ρίχνουν πολλούς από αυτούς στη φυλακή, αλλά αυτό σημαίνει ότι βάζουν σκληροπυρηνικούς ριζοσπαστικοποιημένους μαχητές σε υπερπλήρεις φυλακές. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το 50% έως 60% των περίπου 67.000 τροφίμων στο γαλλικό σύστημα των φυλακών είναι μουσουλμάνοι, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν μόλις το 7,5% του γενικού πληθυσμού.

Αξιωματούχοι των φυλακών επίσης αντιμετωπίζουν τη δύσκολη επιλογή μεταξύ του να ενσωματώσουν τους σκληροπυρηνικούς μαχητές στο γενικό πληθυσμό των φυλακών, όπου θα μπορούσαν να ριζοσπαστικοποιήσουν κι άλλους, ή να τους συγκεντρώσουν σε ειδικές πτέρυγες όπου θα μπορούν καλύτερα να καταστρώνουν σχέδια. «Καθόμαστε πάνω σε μια ωρολογιακή βόμβα», λέει η Αντελίν Χαζάν, επικεφαλής μιας κρατικής υπηρεσίας επιφορτισμένης με τον έλεγχο των γαλλικών φυλακών.

Την περασμένη εβδομάδα, ένας Γάλλος έφηβος ο οποίος είχε πρόσφατα αποφυλακιστεί από την Φλερί-Μεροζίς εισέβαλε σε μια εκκλησία στο βόρειο τμήμα της Γαλλίας με έναν συνεργό και σκότωσε έναν ρωμαιοκαθολικό ιερέα κατά τη Θεία Λειτουργία. Ο 19χρονος Αντέλ έγραψε ότι συνάντησε τον «πνευματικό ηγέτη» του στη φυλακή, όπου ήταν υπό κράτηση επειδή προσπάθησε δύο φορές να ταξιδέψει στη Συρία. Ένας «σεΐχης», όπως ανέφερε ο Κερμίς, «του έδωσε ιδέες».

Ογδόντα δύο Γάλλοι υπήκοοι έχουν καταδικαστεί για τρομοκρατία από το καλοκαίρι του 2012 και 154 φερόμενοι τρομοκράτες είναι στη φυλακή εν αναμονή δίκης, σύμφωνα με το γραφείο του εισαγγελέα του Παρισιού. Επιπλέον, περισσότεροι από 1.000 κρατούμενοι βρίσκονται υπό παρακολούθηση από τις υπηρεσίες πληροφοριών ως ύποπτοι ισλαμιστές ριζοσπάστες, σύμφωνα με Γάλλους αξιωματούχους. Η εισροή, προειδοποιούν οι αρχές, μετασχηματίζει τις εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για τιμωρία, σε θερμοκοιτίδες για μελλοντικές τρομοκρατικές επιθέσεις. Μόλις ο Μεχντί Νεμούς ολοκλήρωσε μια ποινή φυλάκισης για ένοπλη ληστεία το 2012, οι διαχειριστές των φυλακών τον χαρακτήρισαν ριζοσπάστη ισλαμιστή ο οποίος ήταν μια απειλή για την εθνική ασφάλεια, σύμφωνα με την εισαγγελέα του Παρισιού. Αργότερα ταξίδεψε στη Συρία και στη συνέχεια επέστρεψε τον Μάιο του 2014 στο Εβραϊκό Μουσείο στις Βρυξέλλες, όπου φέρεται να σκότωσε τέσσερις ανθρώπους.

Ο μοχάμεντ Μεράχ -που σκότωσε τρεις αλεξιπτωτιστές, έναν εβραίο δάσκαλο και τρία παιδιά το 2012 πριν τον σκοτώσει η αστυνομία, επίσης ριζοσπαστικοποιήθηκε σε γαλλική φυλακή, αναφέρουν οι αρχές. Όταν μπήκε φυλακή, για αρπαγή της τσάντας μιας γυναίκας, ο Μεράχ ήταν «μόνο ένα παιδί που φώναζε γιατί ήθελε το PlayStation του» λέει ο Φιλίπ Καμπάν, ένας δεσμοφύλακας που τον γνώριζε.

Ακόμη και ο Αμπντεσλάμ κάποτε ήταν ένας ασήμαντος εγκληματίας που το 2010 μπήκε σε μια βελγική φυλακή για απόπειρα ληστείας αυτοκινήτου. Ο συνεργάτης του σε αυτό το έγκλημα, Αμπντελχαμίντ Αμπααούντ, καταδικάστηκε στην ίδια φυλακή. Μήνες αργότερα, οι δύο άνδρες αφέθηκαν ελεύθεροι. Ο Αμπααούντ ταξίδεψε τελικά στη Συρία, πείθοντας τον Αμπντεσλάμ να γίνουν βομβιστές αυτοκτονίας στην Ευρώπη, κι κάνοντας τελικά τις επιθέσεις που σκότωσαν 130 ανθρώπους στο Παρίσι.

Τώρα που μπήκε εκ νέου στη φυλακή, ο Αμπντεσλάμ έχει ενταχθεί σε ένα άτυπο ταξικό σύστημα, το οποίο μια κρατική έρευνα του 2015 για τις γαλλικές φυλακές περιγράφει ως «εκπληκτικό». Μέσα σε αυτό το σύστημα, ριζοσπάστες ισλαμιστές δρουν ως «αριστοκρατία», αναφέρει η έρευνα, υπαγορεύοντας την εθιμοτυπία τους στις φυλακές σε άλλους τροφίμους, απαγορεύοντάς τους να κάνουν ντους γυμνοί ή να ακούνε μουσική. Οι τηλεοπτική αγώνες τένις γυναικών επίσης έχουν απαγορευτεί από τους τροφίμους σε ορισμένα κελιά, αναφέρει η έρευνα.

Ένας 52χρονος τρόφιμος που μπαινοβγαίνει στις φυλακές εδώ και μια δεκαετία, δήλωσε ότι οι τζιχαντιστές προσεγγίζουν πλέον και κλέφτες και εμπόρους ναρκωτικών για να επεκτείνουν το πεδίο δράσης τους. «Είναι πλέον έτοιμοι να προωθήσουν τον σκοπό τους με όλα τα δυνατά μέσα», είπε. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι τζιχαντιστές δεν δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν με τον έξω κόσμο. Οι γαλλικές μυστικές υπηρεσίες κατάσχεσαν λαθραία κινητά τηλέφωνα από τη μία φυλακή, κάτι που δείχνει ότι πολλοί κρατούμενοι είχαν επαφή με ανθρώπους στη Συρία και την Υεμένη. Πολλοί είχαν και τη σημαία του Ισλαμικού Κράτους ως «ταπετσαρία» στα τηλέφωνά τους. Οι αρχές διαπίστωσαν ότι αρκετοί είχαν επικοινωνήσει με Συρία και Υεμένη.

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις προέρχονται από πολλές πηγές - ο Μοχάμεντ Λαουαϊέζ Μπουλέλ, ο εισβολέας με το φορτηγό στη Νίκαια, δεν ήταν γνωστός για σχέσεις με τρομοκρατικές ομάδες, οι εισαγγελείς λένε. Οι υπάλληλοι όμως ανησυχούν περισσότεροι για τις αλλαγές που γίνονται εντός των φυλακών.

Στο Βέλγιο, τον μεγαλύτερο προμηθευτή μαχητών του Ισλαμικού Κράτους της Δύσης σε κατά κεφαλήν βάση, δύο φυλακές έχουν ειδικές πτέρυγες για τους ριζοσπαστικοποιημένους. Οι πτέρυγες άνοιξαν τον Απρίλιο και κάθε μία έχει χώρο για μόλις 20 κρατουμένους. Η βελγική κυβέρνηση δεν θέλει να κρατήσει απομονωμένους τους ριζοσπαστικοποιημένους από τους υπόλοιπους φυλακισμένους. «Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα Γκουαντάναμο», λέει η Σιγκχιλντ Λακέρ, εκπρόσωπος του υπουργείου Δικαιοσύνης του Βελγίου.

Αυτή η ηπιότερη προσέγγιση βασίζεται στην θεραπεία «απο-ριζοσπαστικοποίησης», η οποία στοχεύει στην επανένταξη στην ευρωπαϊκή κοινωνία. Γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί και εγκεκριμένοι από το κράτος ιμάμηδες συναντούνται στις φυλακές με τζιχαντιστές και προσπαθούν να τους αποκαταστήσουν πριν την απελευθέρωσή τους. Οι επικριτές αυτής της προσέγγισης, οι οποίοι επισημαίνουν τουλάχιστον μία σημαντική αποτυχία στη Γερμανία, λένε ότι είναι αναποτελεσματική και αποσπά την προσοχή από τον κύριο σκοπό που είναι η διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας.

Στη Γαλλία, η οποία έχει δώσει τους περισσότερους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους σε απόλυτους αριθμούς από οποιαδήποτε άλλη δυτική χώρα, οι αρχές έχουν αρχίσει την ομαδοποίηση των ριζοσπαστικοποιημένων σε ειδικές μονάδες. Όμως, δεν έχουν καταφέρει να τους απομονώσουν πλήρως από άλλους τροφίμους. Οι μονάδες βρίσκονται συχνά σε κελιά όπου στεγάζονται και άλλοι κρατούμενοι και όπου μπορούν να περάσουν τα μηνύματά τους. Η πρωτοβουλία έχει προκαλέσει μια εσωτερική συζήτηση μεταξύ των κορυφαίων αξιωματούχων στη σοσιαλιστική κυβέρνηση του Προέδρου Φρανσουά Ολάντ. Ενώ ορισμένοι υπουργοί επαινούν δημόσια τα μέτρα ως μια πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση, άλλοι είναι παντελώς αντίθετοι.

Η πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Κριστιάν Τομπιρά, η οποία παραιτήθηκε τον Ιανουάριο για να διαμαρτυρηθούν εξαιτίας των σχεδίων της κυβέρνησης να αφαιρέσει από τους τρομοκράτες της γαλλική υπηκοότητα, εξέφρασε «σοβαρές επιφυλάξεις» για την ιδέα της ομαδοποίησης των ριζοσπαστικοποιημένων. «Αυτό είναι τρέλα», δήλωσε ένας πρώην υπάλληλος της αντιτρομοκρατικής. «Βάζουμε μαζί τους τρομοκράτες που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους και ανήκαν σε διαφορετικές ομάδες, βοηθώντας τους να δημιουργήσουν πυκνά, αδιαπέραστα δίκτυα», είπε ο αξιωματούχος.

Η Φλερί-Μεροζίς, που βρίσκεται στα προάστια του Παρισιού, είναι η μεγαλύτερη φυλακή της Ευρώπης, με 4.200 κρατούμενους σε μια έκταση 445 στρεμμάτων. Ένα δίχτυ από συρματοπλέγματα εκτείνεται πάνω στις στέγες της για την πρόληψη απόδρασης κρατουμένων με ελικόπτερα. Το 2004, η φυλακή έλαβε έναν νέο τρόφιμο: τον 23χρονο Αμεντί Κουλιμπαλί. Καταδικάστηκε για ένοπλη ληστεία, και περνούσε 22 ώρες την ημέρα κλεισμένος στο κελί του. «Η φυλακή με άλλαξε» είπε αργότερα ο Κουλιμπαλί σε συνέντευξη μετά την απελευθέρωσή του το 2008. «Έμαθα για το Ισλάμ στη φυλακή. Πριν από αυτό δεν με ενδιέφερε, τώρα προσεύχομαι». Μέντοράς του, σύμφωνα με έγγραφα του δικαστηρίου, ήταν ο 39χρονος Ντζαμέλ Μπεγκάλ, μέλος της Αλ Κάιντα υπεύθυνος για τη στρατολόγηση νέων, ο οποίος είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 10 ετών και βρισκόταν σε ένα κελί κοντά στου Κουλιμπαλί, για τη συμμετοχή του σε ένα σχέδιο το 2001 να βομβαρδίσει την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Παρίσι. Ο Μπεγκάλ κατάφερε να δημιουργήσει έναν κύκλο οπαδών του, επειδή ήταν ένας «άνθρωπος της επιστήμης και της θρησκείας» είπε ο Κουλιμπαλί στην αστυνομία το 2010, σύμφωνα με τα πρακτικά της ανάκρισης. Όταν ο Κουλιμπαλί αποφυλακίστηκε τον Μάρτιο του 2014, οι γαλλικές αρχές κατάλαβαν ότι θα υπήρχε πρόβλημα. Τον Ιανουάριο του 2015, πυροβόλησε έναν αστυνομικό στο δρόμο και τέσσερις πελάτες σε ένα εβραϊκό παντοπωλείο και στη συνέχεια σκοτώθηκε από αστυνομικά πυρά.

Σε ένα βίντεο που γυρίστηκε πριν από το θάνατό του, ο Κουλιμπαλί ορκίστηκε πίστη στο Ισλαμικό Κράτος και εξηγούσε ήρεμα ότι είχε συντονίσει τις επιθέσεις με τον Σερίφ Κουατσί, τον οποίο είχε επίσης συναντήσει στην Φλερί-Μεροζίς. Λίγες ημέρες πριν, ο Κουτασί και ο αδελφός του Σαΐντ είχαν σκοτώσει δεκάδες ανθρώπους στην επίθεση στην σατιρική εβδομαδιαία εφημερίδα Charlie Hebdo. Η αιματοχυσία έπεισε την κυβέρνηση ότι το σωφρονιστικό σύστημα είχε ανάγκη από αναδιάρθρωση. Ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα σχεδιασμένο για να δημιουργήσει κριτήρια για τον εντοπισμό των ριζοσπαστικοποιημένων τροφίμων και για να βρεθεί ένας τρόπος αποκατάστασης.

Το πρόγραμμα των δύο μηνών περιελάμβανε τη συνεργασία τροφίμων που προσφέρθηκαν εθελοντικά να συναντηθούν με κοινωνικούς λειτουργούς, κοινωνιολόγους, πρώην τροφίμους και θύματα τρομοκρατίας. «Η ιδέα ήταν να δημιουργήσουμε έναν διάλογο», λέει η Ουίσα Κίες, κοινωνιολόγος με έδρα το Παρίσι, και επικεφαλής του προγράμματος. Ενώ η Κίες έκανε την έρευνά της, ο Σαλάχ Αμπντεσλάμ στρατολογούσε τζιχαντιστές σε όλη την Ευρώπη για να οργανώσει μια τρομοκρατική επίθεση που θα γινόταν η πιο αιματηρή στη γαλλική Ιστορία. Όταν η ομάδα χτύπησε-σκοτώνοντας 130 άτομα στην αίθουσα συναυλιών Μπατακλάν και σε εστιατόρια και μπαρ του Παρισιού, ο Αμπντεσλάμ ξέφυγε. Η κυβέρνηση επιτάχυνε τα σχέδιά της για την αναμόρφωση του σωφρονιστικού συστήματος, ανακοινώνοντας σχέδια για τη δημιουργία μονάδων για την καταπολέμηση της ριζοσπαστικοποίησης σε τέσσερις φυλακές.

Από τον Μάιο, περίπου 10 κρατούμενοι είχαν μεταφερθεί σε έναν όροφο της Φλερί-Μεροζίς ειδικό για ριζοσπαστικοποιημένους. Στις νέες μονάδες αναμένεται να κρατηθούν διάφοροι ακραίοι, από τζιχαντιστές ως εκατοντάδες Γάλλους υπηκόους που φυλακίστηκαν μετά την επιστροφή τους από τη Συρία αλλά και άτομα που φυλακίστηκαν απλά επειδή εκφράστηκαν υπέρ των τρομοκρατών.

Ένας τρόφιμος από αυτούς που μεταφέρθηκαν στην μονάδα ριζοσπαστικοποίησης της Φλερί-Μεροζίς είναι και ο Καρίμ Μοαχάμεντ Αγκάντ, ο μεγαλύτερος αδελφός του βομβιστή αυτοκτονίας που επιτέθηκε στο Bataclan. Ο Αγκάντ έχει αρνηθεί τη συμμετοχή του στις επιθέσεις του Νοεμβρίου. «Θα πάω στη μονάδα. Σαν πειραματόζωο» είπε σε ένα δικαστήριο τον Ιούνιο. Καταδικάστηκε σε εννέα χρόνια φυλάκιση στις 6 Ιουλίου για τις διασυνδέσεις του με τρομοκράτες και ταξίδια στη Συρία τον Δεκέμβριο του 2013, με τον μικρότερο αδελφό του, όπου εντάχθηκαν στο Ισλαμικό Κράτος. Ο δικηγόρος του Φρανσουά Κοτά είπε ότι ο πελάτης της δεν έλαβε μια δίκαιη δίκη και ότι οι δικαστές «καθοδηγήθηκαν από τον φόβο» και όχι από τη λογική στην απόφασή τους. Σχεδιάζει να εφεσιβάλει την απόφαση.

Στην ανάκριση από την αστυνομία, ο Αγκάντ αφηγήθηκε πώς ο ίδιος και ο αδελφός του συμπλήρωσαν μια αίτηση του Ισλαμικού Κράτους λίγο μετά την άφιξή τους στη Συρία, όπου διευκρίνιζαν αν σκόπευαν να πολεμήσουν στη Συρία ή να γίνουν βομβιστές αυτοκτονίας, σύμφωνα με έγγραφα του δικαστηρίου. «Επιλέξαμε να πολεμήσουμε» είπε ο Αγκάντ. Είπε επίσης ότι απογοητεύτηκε από τον πόλεμο και επέστρεψε στη Γαλλία τον Απρίλιο του 2014, αφήνοντας τον αδελφό του πίσω. Μετά τη σύλληψή του, τον έστειλαν στην Φλερί-Μεροζίς όπου τον επισκέφθηκε η μητέρα του. «Τι θα κάνουν;» της είπε ο Αγκάντ, σύμφωνα με έγγραφα του δικαστηρίου. «Θα ανοίξουν το κρανίο μου και θα βγάλουν το ριζοσπαστικό μέρος από το μυαλό μου;»

wsj.com

Διαβάστε περισσότερα