O εμπορικός πόλεμος του Τραμπ μπορεί να έχει ήδη αρχίσει

Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Αμερικής αναζητούν νέους φίλους, σχολιάζει ο Peter S. Goodman.

Έχουν ακούσει το μάντρα "η Αμερική πρώτα" από τον νέο πρόεδρο, μαντεύοντας το δόγμα του Τραμπ: η παγκόσμια συνεργασία τελευταία. Οι Ευρωπαίοι πρόσεξαν την δυσφήμηση του Τραμπ κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την προφανή εκτίμησή του στον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν. Στην Ασία και τη Λατινική Αμερική, οι ηγέτες απορρόφησαν την πιθανότητα εμβάθυνσης, ότι ο Τραμπ θα πραγματοποιήσει τις απειλές να επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς στο Μεξικό και στις κινεζικές

Μερικοί σύμμαχοι μετατοπίζουν το κέντρο βάρους σε άλλους δυνητικούς εταίρους για νέες πηγές εμπορίου και επενδύσεων, σχέσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές συναλλαγές. Πολλοί προσβλέπουν στην Κίνα, η οποία έχει εκμεταλλευθεί επιδέξια το κενό ηγεσίας στην παγκόσμια σκηνή και προσφέρθηκε να - παρά τις ειρωνείες- να υπερασπιστεί την παγκόσμια δέσμευση.

"Πάντα λέγαμε ότι η Αμερική είναι ο καλύτερος φίλος μας" είπε ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρος του Eurogroup, σε μια συνέντευξη στους New York Times, στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός αυτό το μήνα. "Αν αυτό δεν συμβαίνει πλέον, αν αυτό πρέπει να καταλάβουμε από τον Ντόναλντ Τραμπ, τότε φυσικά η Ευρώπη θα ψάξει για νέους φίλους". "Η Κίνα είναι ένας πολύ ισχυρός υποψήφιος για αυτό", πρόσθεσε. "Η κινεζική συμμετοχή στην Ευρώπη όσον αφορά τις επενδύσεις είναι ήδη πολύ υψηλή και επεκτείνεται. Αν διώχνεις τους φίλους σου, δεν θα πρέπει να εκπλαγείς αν οι φίλοι αρχίσουν να ψάχνουν για νέους φίλους".

Την Τετάρτη, η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ μίλησε τηλεφωνικά με τον πρωθυπουργό της Κίνας Λι Κετσιάνγ. "Οι δυο τους μίλησαν υπέρ του ελεύθερου εμπορίου και μιας σταθερής παγκόσμιας τάξης εμπορίου" δήλωσε ένας Γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η ταχεία επανεκτίμηση των εμπορικών σχέσεων - μια σφαίρα την τάξη της οποίας ο Τραμπ απειλεί άμεσα έτσι όπως έχει διαμορφωθεί μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου- ενισχύει μόνο τη δυνατότητα για μία αναταραχή στο ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο.

Ο Τραμπ έχει ήδη επικρίνει το ΝΑΤΟ ως ξεπερασμένο, ενώ απαιτεί τα κράτη-μέλη να πληρώνουν περισσότερο, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την συμμαχία που έχει διατηρήσει την ασφάλεια σε πολλά μέρη της Ευρώπης για περισσότερες από έξι δεκαετίες. Έχει προκαλέσει φόβους για σύγκρουση με την Κίνα πέρα από τα θέματα του εμπορίου, αποδεχόμενος το συγχαρητήριο τηλεφώνημα από την πρόεδρο της Ταϊβάν, το αυτοδιοικούμενο νησί που το Πεκίνο ισχυρίζεται ότι του ανήκει. Με το κλείσιμο των αμερικανικών συνόρων για τους ανθρώπους από κυρίως μουσουλμανικές χώρες, ο Τραμπ κινδυνεύει να αναζωπυρώσει εντάσεις με έθνη της Μέσης Ανατολής, ενώ διευρύνει την απόσταση με τους δημοκρατικούς του συμμάχους, όσον αφορά βασικές αξίες.

Μέσα από την εριστική εκστρατεία, ορισμένοι απέρριψαν την ακραία ρητορική του ως πολιτική παραφορά. Ακόμα κι αν κερδίσει, ποτέ δεν θα πραγματοποιήσει τις απειλές του, ιδιαίτερα στο εμπόριο όπου οι επιχειρηματικές του ευαισθησίες θα επικρατήσουν.

Αλλά αυτή η συμβατική σοφία φαίνεται να καταρρέει. Κατ' αρχάς, ο Τραμπ έδωσε μια υπόσχεση να αποσυρθεί από την εταιρική σχέση Ειρηνικού, μια εμπορική συμφωνία που σφυρηλατήθηκε από την κυβέρνηση Ομπάμα εν μέρει ως αντίβαρο στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας. Στη συνέχεια, την Πέμπτη, η κυβέρνησή του φάνηκε να υιοθετεί μια Ρεπουμπλικανική πρόταση για την επιβολή ενός φόρου 20 τοις εκατό σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, ενώ υποστήριξε ότι το Μεξικό θα πληρώσει το τείχος κατά μήκος των συνόρων. Η κουβέντα για τους φόρους προέκυψε επειδή ο Μεξικανός Πρόεδρος Ενρίκε Πένια Νιέτο ακύρωσε την επίσκεψη στην Ουάσιγκτον για να διαμαρτυρηθεί για το τείχος -που ακούγεται σαν η πρώτη δυναμική υπεκφυγή σε έναν εμπορικό πόλεμο.

"Ανησυχώ απίστευτα, ότι οι άνθρωποι του Τραμπ εννοούν αυτά που λένε" είπε ο Τσαντ Μπόουν, ένας εμπορικός εμπειρογνώμονας στο Ινστιτούτο Peterson για τη Διεθνή Οικονομία. "Κάποιος θα ήλπιζε ότι τα χρησιμοποιούν ως διαπραγματευτική τακτική. Αλλά ακόμα και αν είναι έτσι, είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο παιχνίδι. επειδή αυτή τη στιγμή η επικοινωνία με τον κόσμο δεν ρέει με σαφήνεια". Η ανακοίνωση την Πέμπτη ήρθε μέσω του υπουργού Τύπου του Τραμπ, Σον Σπάισερ, ο οποίος κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους προώθησε τη μαγεία της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης του ελεύθερου εμπορίου, ως εκπρόσωπος του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών.

Αφού πιέστηκε για να εξηγήσει πώς ο Τραμπ θα αναγκάσει το Μεξικό να πληρώσει για το τείχος, ο Σπάισερ είπε ότι θα το κάνει με έναν φόρο εισαγωγής. Σύντομα διευκρίνισε ότι ο φόρος ήταν απλώς μια επιλογή μεταξύ πολλών άλλων.

Σε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή, ο Τραμπ ανέφερε ότι είχε "μια πολύ καλή τηλεφωνική επικοινωνία" με τον πρόεδρο του Μεξικού. Αλλά δεν ακούστηκε διαλλακτικός. Το Μεξικό "μας έχει αγνοήσει και μας έχει πλήξει κατά το παρελθόν", είπε. "Δεν πρόκειται να επιτρέψω να ξανασυμβεί". Εντός του επιχειρηματικού κόσμου, η προοπτική ουσιαστικών δασμών φαίνεται τόσο επιζήμια, που πολλοί υποθέτουν ότι δεν θα συμβεί ποτέ.

Πριν από τρεις δεκαετίες, ο Άλαν Ράσελ, ένας πρώην πιλότος εμπορικής αεροπορικής εταιρείας, που ίδρυσε τον Όμιλο Εταιρειών Tecma, ο οποίος ασκεί δραστηριότητες εργοστασίων για πολυεθνικές επιχειρήσεις στο Μεξικό. Σήμερα, η εταιρεία απασχολεί περίπου 7.000 Μεξικανούς εργάτες, τους περισσότερους από αυτούς σε εργοστάσια συγκεντρωμένα γύρω από το Σιουδάδ Χουάρες. Κάνουν εξαρτήματα για την αυτοκινητοβιομηχανία, τα ηλεκτρονικά, την αεροδιαστημική και τις βιομηχανίες ιατρικών συσκευών. Τα λόγια του Τραμπ έχουν προκαλέσει φόβο μεταξύ των μελών του εργατικού δυναμικού του Ράσελ. "Ακούνε ότι η κυβέρνηση θα απορρίψει τη Nafta και θα τους απελάσει όλους, και αυτό τους τρομάζει", είπε, αναφερόμενος στην Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Βόρειας Αμερικής. Αλλά στο τέλος, είπε, οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν. "Εδώ και 31 χρόνια, έχω περάσει από ραγδαίο πληθωρισμό, υποτιμήσεις, τρεις μεγάλες υφέσεις, την περίοδο της βίας και πολλαπλές προεδρικές διοικήσεις, και κάθε χρόνο το εμπόριο αυξάνεται" είπε. "Έχουμε περάσει χειρότερα. Το εμπόριο είναι όπως η ίδια η ζωή. Θα βρει τον δρόμο του".

Οι περισσότεροι εμπειρογνώμονες παρομοίως υποθέτουν ότι οι ευθύνες της διακυβέρνησης θα μετριάσουν την εμπορική στάση του Τραμπ. Δεδομένου ότι σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου του αμερικανικού εμπορίου διεξάγεται με την Κίνα και το Μεξικό, μια ρήξη κινδυνεύει να προκαλέσει σοβαρή οικονομική ζημία. Οι τρεις χώρες είναι συνυφασμένες στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Η Κίνα κατασκευάζει μέρη για εξαρτήματα αυτοκινήτων που κατασκευάζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα μέρη αυτά παραδίδονται σε εργοστάσια στο Μεξικό που παράγουν έτοιμα οχήματα που πωλούνται στους Αμερικανούς. Αποκαλώντας τα εν λόγω οχήματα εισαγωγές από το Μεξικό, χάνουν μεγάλο μέρος της αξίας που παράγεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, που απασχολούν αμερικανούς εργάτες.

"Για την ιδέα των εμπορικών πολέμων αυτές τις μέρες, οι πολιτικοί έχουν στο μυαλό τους πραγματικά αντίληψη περί εμπορίου του 19ου αιώνα ή των αρχών του 20ου αιώνα" λέει ο Τζιανμάρκο Οταβιάνο, εμπορικός οικονομολόγος στη London School of Economics. "Δεν ξέρει καν ποιον θα βλάψεις με αυτού του είδους τα πράγματα. Πρόκειται πιθανώς να καταστρέψεις αμερικανικές θέσεις εργασίας στο τέλος".

Ο Τραμπ οφείλει κατά μεγάλο μέρος τη νίκη του στους εργαζόμενους σε εργοστάσια που θεωρούν το παγκόσμιο εμπόριο ως θανάσιμη απειλή για την επιβίωσή τους. Αλλά τα συναισθήματα τους δεν βασίζονται στην ιδεολογία, αλλά σε μια επιθυμία για θέσεις εργασίας με αξιοπρεπείς μισθούς. Αν ο Τραμπ εμποδίσει τις εισαγωγές, πιθανόν κάποιοι από αυτούς να βρεθούν εκτός εργασίας.

Πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις, οι αλλαγές του Τραμπ στο εμπόριο έχουν ήδη αλλάξει τις παγκόσμιες ευθυγραμμίσεις. Τονίζοντας το σύνθημα "η Αμερική πρώτα", ο Τραμπ δημιούργησε μια ευρέως διαδεδομένη αίσθηση, ότι η χώρα εγκαταλείπει την παγκόσμια ηγετική της θέση. Η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενισχύσει την άποψη ότι η περίοδος της διεθνούς ολοκλήρωσης έχει ανατεθεί σε μια νέα εποχή, στην οποία οι εθνικιστικές ανησυχίες είναι υψίστης σημασίας.

Την περασμένη Παρασκευή, ο Τραμπ φιλοξένησε τη βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέι, ενισχύοντας την αίσθηση ότι περιφρονεί την Ευρώπη. "Το Brexit πρόκειται να είναι ένα θαυμάσιο πράγμα για τη χώρα σας", είπε στη Μέι σε συνέντευξη Τύπου, πριν εκφράσει την απογοήτευση του από την γραφειοκρατία της ένωσης. "Το να πάρεις εγκρίσεις από την Ευρώπη ήταν πολύ, πολύ σκληρό". Ενώ και οι δύο χώρες έχουν εθνικιστικές επιδιώξεις και οι πολυμερείς οργανισμοί φαινομενικά είναι υπό εξαφάνιση, ο κόσμος φαίνεται ξαφνικά χωρίς μια υπεύθυνη εποπτεία.

Η Κίνα προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση. Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ χρησιμοποίησε πρόσφατα μια ομιλία στο Νταβός, για να υποβάλει την προσφορά του έθνους του ως ένας αξιόπιστος υπερασπιστής του ελεύθερου εμπορίου. Η Κίνα δεν έχει ελεύθερες εκλογές. Η Κίνα φυλακίζει τους συνδικαλιστές, ενώ χρηματοδοτεί πλουσιοπάροχα τις κρατικές επιχειρήσεις. Όλα αυτά καθιστούν τον Σι μια ειρωνική επιλογή ως σύμβολο τους ελεύθερου εμπορίου. Ωστόσο, η ομιλία του Σι ήταν τόσο επιτυχής που κέρδισε τους επιχειρηματίες και τους ηγέτες του κόσμου. Σε ένα γεύμα στο Νταβός δύο ημέρες μετά την ομιλία του Σι, ένας μανατζερ fund με έδρα το Βερολίνο, ο Αντρέ Λέσεκρουγκ-Πιέτρι, εμφανίστηκε σε ένα γεύμα με περισσότερα από 100 άτομα και προέβλεψε την αυγή μιας νέας εποχής. "Ακούσαμε έναν κινέζο πρόεδρο να γίνεται ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου", είπε.

cnbc.com

Διαβάστε περισσότερα