NYT: Πολλοί Έλληνες εξακολουθούν να θέλουν συμφωνία

Ο Jens Hainmueller, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και ο Yotam Μεργκαλίτ, αναπληρωτής καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και το Πανεπιστήμιο Κολούμπια, διεξήγαγαν έρευνα έναν μήνα πριν, σχετικά με το κατά πόσο οι Έλληνες θα υποστήριζαν ένα νέο πακέτο λιτότητας. Το αποτέλεσμα έχει ενδιαφέρον…

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στην Ελλάδα προκάλεσε

μείζονα αναταραχή στις Σάββατο όταν ανακοίνωσε ένα εθνικό δημοψήφισμα για το πακέτο των μεταρρυθμίσεων λιτότητας που απαιτούν οι πιστωτές της χώρας. Το δημοψήφισμα, το οποίο έχει προγραμματιστεί για την ερχόμενη Κυριακή, είναι τώρα μια πηγή βαθιάς αβεβαιότητας, με τους Έλληνες να περιμένουν σε ουρές έξω από ΑΤΜ για να βγάλουν όσα ευρώ μπορούν, ενώ ολόκληρη η χώρα βρίσκεται σε οικονομική ελεύθερη πτώση. Οι ηγέτες σε ολόκληρο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου και του Προέδρου Ομπάμα, έχουν εκφράσει τη βαθιά τους ανησυχία για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη και ήδη οι αγορές έχουν πέσει κατακόρυφα ως απάντηση.

Πολλοί πιστεύουν ότι οι Έλληνες έχουν γίνει τόσο δύσπιστοι όσον αφορά τις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων που οι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει σε αντάλλαγμα για μια σειρά διασώσεων, που θα αισθάνονται υποχρεωμένοι να απορρίψουν κάθε είδους νέο πακέτο λιτότητας, άσχετα με την αξία του. Ο Τσίπρας φάνηκε να ευθυγραμμίζεται με την άποψη αυτή, όταν κάλεσε τη χώρα του να πει ένα «μεγάλο όχι στο τελεσίγραφο». Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες κατέκλυσαν τους δρόμους της Αθήνας τη Δευτέρα το βράδυ για να εκφράσουν την υποστήριξή τους σε αυτήν την αποφασιστική στάση.

Ωστόσο, το να απορρίψουν την προτεινόμενη συμφωνία είναι βέβαιο ότι θα έχει βαρυσήμαντες συνέπειες, και πρώτα απ 'όλα την πιθανή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Άλλοι πάντως υποστηρίζουν ότι οι Έλληνες θα είναι ανοικτοί σε μια συμφωνία - ακόμα και μία που θα περιλαμβάνει επώδυνες διατάξεις - αλλά είναι βαθιά ανήσυχοι σχετικά με συγκεκριμένες πτυχές των μεταρρυθμίσεων και των περικοπών των δαπανών που οι πιστωτές της χώρας ζητούν. Ο Τσίπρας έχει ανακοινώσει ότι θα τιμήσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος «όποιοι και να είναι».

Πώς να γνωρίζουμε ποια από αυτές τις απόψεις αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τη θέση της Ελλάδας; Η απάντηση μπορεί να προσδιορίσει το εάν η επικείμενη κρίση μπορεί να αποφευχθεί.

Τον περασμένο μήνα, μαζί με δύο συναδέλφους μας, τον Kirk C. Bansak του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και Michael M. Bechtel του Πανεπιστημίου του St Gallen στην Ελβετία, ρωτήσαμε ένα εθνικό δείγμα 2.000 Ελλήνων ψηφοφόρων. Τους δείξαμε μια σειρά πιθανών πακέτων λιτότητας και τους ρωτήσαμε αν θα ψήφιζαν υπέρ του πακέτου σε περίπτωση που θα τεθεί σχετικό δημοψήφισμα. Σε κάθε ερωτώμενο παρουσιάστηκε μια ελαφρώς διαφορετική εκδοχή των φορολογικών αυξήσεων και των περικοπών δαπανών, για να διαπιστώσουμε εάν προκύπτουν συμπεράσματα για την ελληνική κοινή γνώμη που έχει περάσει μέχρι τώρα απαρατήρητη. Τα ευρήματα είναι εκπληκτικά και ενδεικτικά του πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί αυτό το δημοψήφισμα.

Παρ 'όλες τις συζητήσεις για ένα σαρωτικό «μεγάλο όχι» στη λιτότητα, διαπιστώσαμε ότι μόνο το ένα πέμπτο του πληθυσμού ήταν «ριζικά αντίθετοι» σε αυτήν και θα καταψήφιζαν οποιαδήποτε πρόταση τους έθεταν προς ψηφοφορία. Αυτοί οι ψηφοφόροι δεν είναι δημογραφικά ή κοινωνικοοικονομικά διαφορετικοί από τους υπόλοιπους, αλλά δυσανάλογα ταυτίζονται με την άκρα αριστερά. Λιγότερο έκπληξη, ίσως, αποτελεί το γεγονός ότι μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός ψηφοφόρων δήλωσαν ότι τάσσονται υπέρ μιας συμφωνίας με την Ευρώπη άσχετα με τις συνέπειες και ήταν πρόθυμοι να υποστηρίξουν κάθε πακέτο που θα έπεφτε στο τραπέζι.

Η μάχη για την ψήφιση ενός δημοψηφίσματος, ως εκ τούτου, θα εξαρτηθεί από το υπόλοιπο εκλογικό σώμα - η σχεδόν τρεις στους τέσσερις ψηφοφόρους, οι οποίοι είναι ανοικτοί τουλάχιστον σε ορισμένα από τα πακέτα σύμφωνα με την πρόταση. Για να περάσει το δημοψήφισμα θα απαιτούνταν πάνω από το 60 τοις εκατό των ψήφων αυτών, ένα δύσκολο αλλά όχι ανυπέρβλητο αποτέλεσμα. Λιγότερα από τα μισά από τα σενάρια της λιτότητας τα οποία παρουσιάστηκαν στους ψηφοφόρους κέρδισαν μια τέτοια πλειοψηφία, γεγονός που υποδηλώνει ότι υπάρχουν ορισμένες συνθήκες λιτότητας που είναι πάρα πολύ δύσκολο να τις χωνέψει το ευρύ κοινό. Αυτές περιλαμβάνονται κυρίως περικοπές στις συντάξεις και στις δαπάνες για την Παιδεία. Για παράδειγμα, η προσθήκη μιας περικοπής 15 τοις εκατό στις συντάξεις σε μια πρόταση λιτότητας θα προκαλούσε μείωση της δημόσιας στήριξης κατά περίπου 7 ποσοστιαίες μονάδες (και μία περικοπή 35 τοις εκατό στις συντάξεις θα συρρίκνωνε τη δημόσια στήριξη κατά σχεδόν 15 ποσοστιαίες μονάδες).

Ούσα ευαίσθητη σε αυτή την ανησυχία, η πρόταση της κυβέρνησης απέφυγε τις άμεσες περικοπές στις συντάξεις, και αντ 'αυτού προσφέρθηκε να θέσει όρια στην πρόωρη συνταξιοδότηση και να αυξηθούν οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών. Κι όμως, το πακέτο λιτότητας που απαιτούν οι κύριοι πιστωτές της Ελλάδας - η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ιδιαίτερα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - περιλαμβάνει ουσιαστικές απαιτήσεις για νέες περικοπές συντάξεων, σχεδόν εγγυάται ότι μια τέτοια πρόταση θα αντιμετωπίσει σθεναρή αντίσταση σε ένα δημοψήφισμα.

Αντίθετα προς τη διαδεδομένη αντίληψη, όμως, διαπιστώσαμε ότι οι Έλληνες είναι ανοικτοί σε ορισμένες περικοπές δαπανών - ακόμη και σημαντικές- όπως οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και η μείωση των αμυντικών δαπανών της χώρας. Όχι μόνο αυτό, αλλά τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν δυνητικά να αυξήσουν την υποστήριξη σε ένα πακέτο λιτότητας, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο λαός έχει αποδεχθεί τις προειδοποιήσεις των πιστωτών σχετικά με το μαζικό έλλειμμα στην Ελλάδα.

Ακόμη και όταν πρόκειται για αυξήσεις φόρων - συνήθως θεωρείται ως ένα πολιτικό ταμπού – η αντίθεση δεν είναι ομοιόμορφη. Βρήκαμε, για παράδειγμα, ότι οι Έλληνες είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στην αύξηση του οριακού φορολογικού εισοδήματος, αλλά είναι πολύ πιο ανοιχτοί σε αυξήσεις τόσο στον φόρο επί των πωλήσεων όσο και στους εταιρικούς φόρους. Λαμβάνοντας ίσως υπόψη αυτό το συναίσθημα, η πιο πρόσφατη ελληνική πρόταση επικεντρώθηκε σε αυξήσεις στους δύο αυτούς φόρους, συμπεριλαμβανομένης της σημαντικής αύξησης του φόρου προστιθέμενης αξίας, με μεγάλη αύξηση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων και εισφορά εφάπαξ για τα εταιρικά κέρδη άνω των 500 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, το Eurogroup έχει απορρίψει την προτεινόμενη αύξηση στους φόρους των επιχειρήσεων, λέγοντας ότι θα βλάψει τις επιχειρήσεις και θα εμποδίσει την ανάπτυξη.

Οι Έλληνες δεν απορρίπτουν άνευ όρων τα μέτρα λιτότητας. Αντίθετα, η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώμης φαίνεται πρόθυμη να ψηφίσει υπέρ ενός πακέτου που θα περιλαμβάνει τόσο περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων επώδυνες, αρκεί κάποιοι τομείς - συντάξεις, εκπαίδευση και οριακοί συντελεστές φόρου εισοδήματος – να μείνουν μεγάλο βαθμό ανέπαφοι. Εάν το Eurogroup θέλει την επίτευξη συμφωνίας με την Ελλάδα, που όχι μόνο θα αντιμετωπίζει τον στόχο της μείωσης του ελλείμματος, αλλά θα μπορούσε επίσης να είναι πολιτικά βιώσιμη, θα πρέπει να λάβει αυτά τα συμπεράσματα υπόψη. «Η Ευρώπη πετυχαίνει μόνο αν δουλέψουμε όλοι μαζί», είπε η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ κάποτε. Η λιτότητα είναι ένα πικρό χάπι, γνωρίζοντας όμως που θα πρέπει να υπάρχει πίεση και πού θα πρέπει να σταματήσει, μπορεί να είναι ένα χάπι που κάποιοι Έλληνες θα ήταν πρόθυμοι να καταπιούν.

nytimes

Διαβάστε περισσότερα