Charlie Hebdo: Με «όπλο» την πρόκληση

Ο Stéphane Charbonnier, διευθυντής σύνταξης της γαλλικής σατιρικής εφημερίδας Charlie Hebdo, συχνά απεικονίζονταν με υψωμένη τη γροθιά του. Ο 47χρονος Charbonnier, γνωστός σκιτσογράφος που υπέγραφε ως Charb, ήταν μεταξύ των 12 ανθρώπων που σκοτώθηκαν την Τετάρτη, όταν ένοπλοι επιτέθηκαν στα γραφεία της εφημερίδας του στο Παρίσι. Είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε μια σειρά από τολμηρές καμπάνιες που δίχασαν την κοινή γνώμη: κάποιοι τις θεωρούσαν ισχυρές θέσεις για την ελευθερία του λόγου και άλλοι περιττές προκλήσεις.

Ο ίδιος επέβλεψε την δημοσίευση ενός σατιρικού τεύχους το 2011, που

διαφημίστηκε ως μία έκδοση την οποία επιμελήθηκε ο ίδιος ο προφήτης Μωάμεθ και είχε ως αποτέλεσμα την επίθεση στα γραφεία της εφημερίδας με εμπρηστικούς μηχανισμούς. Το 2012, ο Charbonnier αψήφησε τις συμβουλές της γαλλικής κυβέρνησης και δημοσίευσε χονδροειδείς καρικατούρες του Μωάμεθ, παρουσιάζοντάς τον γυμνό και σε σεξουαλικές στάσεις. Οι απεικονίσεις του προφήτη, ακόμη και αν είναι ευλαβικές, απαγορεύονται σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο. Ένας από τους ανθρώπους που σκοτώθηκαν την Τετάρτη ήταν ένας αστυνομικός, επιφορτισμένος να φυλάει τα γραφεία της εφημερίδας μετά από αυτά τα επεισόδια.

«Είναι πραγματικά λογικό ή έξυπνο να ρίχνουμε λάδι στη φωτιά;» ρώτησε ο Laurent Fabius, υπουργός Εξωτερικών εκείνη την εποχή, όταν έκλεισε γαλλικές πρεσβείες, προξενεία, πολιτιστικά κέντρα και σχολεία σε περίπου 20 χώρες. Ο ίδιος ο Charbonnier ήταν υπό αστυνομική προστασία, αν και είχε πει στη Le Monde ότι ως άτομο δεν φοβάται τα αντίποινα και ότι όσο πομπώδες και αν ακούγεται, «θα προτιμούσα να πεθάνω όρθιος παρά να ζω γονατιστός».

Όταν ο Γάλλος πρωθυπουργός Jean-Marc Ayrault είπε εκείνη την εποχή ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει να μπλοκάρει μια σειρά διαμαρτυριών από τους μουσουλμάνους, ο Charbonnier το αψήφησε. «Γιατί θα έπρεπε να απαγορεύσει σε αυτούς τους ανθρώπους να εκφραστούν;» είπε ο Charbonnier εκείνη την εποχή. «Έχουμε το δικαίωμα να εκφραζόμαστε και έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους». Ο Charbonnier, ένας μικροκαμωμένος άνδρας με χοντρά γυαλιά, εργαζόταν στο Charlie Hebdo για περισσότερα από 20 χρόνια, είπε σε συνέντευξή του στο Al Jazeera English το 2012. Όλο αυτό το διάστημα, είπε, η εφημερίδα υπήρξε «προκλητική σε πολλά θέματα». «Απλά συμβαίνει κάθε φορά που ασχολούμαστε με το ριζοσπαστικό Ισλάμ να έχουμε ένα πρόβλημα και να έχουμε αγανακτισμένες ή βίαιες αντιδράσεις», είπε.

Ένα πρόσφατο σκίτσο του Charbonnier, που βγήκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την Τετάρτη (https://twitter.com/jbermyn/status/552800135949066242/photo/1) αποδείχθηκε αποτρόπαια προφητικό. Απεικονίζει έναν δύσμοιρο άντρα, ντυμένο με το στυλ πολλών ισλαμιστών εξτρεμιστών, και γράφει: «Ακόμα δεν έχουμε κάνει επιθέσεις στη Γαλλία». Ο εξτρεμιστής έλεγε ότι είχε μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου προθεσμία για να παρουσιάσει τις ευχές του για το νέο έτος.

Μεταξύ των δώδεκα ανθρώπων που σκοτώθηκαν στην επίθεση της Τετάρτης ήταν και δύο από τα ιδρυτικά μέλη- γελοιογράφοι του περιοδικού, ο Jean Cabut, ο οποίος χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο Cabu, και ο Georges Wolinski. Επίσης, σκοτώθηκε ο Bernard Velhac, ο οποίος χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο Tignous. «Το να σφάζουν σκιτσογράφους για τη δημοσίευση γελοιογραφιών είναι κάτι που δεν έχουμε δει από τον 18ο αιώνα», δήλωσε η Françoise Mouly, καλλιτεχνικός διευθυντής του περιοδικού The New Yorker, η οποία γεννήθηκε στη Γαλλία και μεγάλωσε διαβάζοντας το Charlie Hebdo. «Ήταν ταραξίες σε ολόκληρη τη ζωή μου», είπε.

Η 45χρονη εφημερίδα, μέρος μιας μακράς παράδοσης στη Γαλλία που χρησιμοποιεί σάτιρα και αυθάδεια, στοχεύει τακτικά πολιτικούς, αστυνομία, τραπεζίτες, θρησκείες και θρησκευτικές προσωπικότητες - από πάπες ως προφήτες. Το τεύχος αυτής της εβδομάδας περιελάμβανε μια παρωδία της συζήτησης για το αν υπάρχει ο Ιησούς. Η εφημερίδα γεννήθηκε εν μέσω διαμάχης το 1970, όταν μια έκδοση που ονομαζόταν Hara-Kiri, όπου είχαν δουλέψει ο Cabut και ο Wolinski, έκλεισε μετά από επικρίσεις για τον θάνατο του Charles de Gaulle. Το προσωπικό της δημιούργησε αμέσως ένα νέο εβδομαδιαίο έντυπο, το Charlie Hebdo, μια αναφορά στην ανατύπωση των σχεδίων του Τσάρλι Μπράουν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ίδρυση της εφημερίδας «ήταν η στιγμή που οι γελοιογράφοι έγιναν σημαντικοί στη γαλλική κουλτούρα», είπε η Mouly.

Αν και η κυκλοφορία του είναι μόνο περίπου 30.000, το Charlie Hebdo έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις και την οργή των μουσουλμάνων με τις προκλητικές γελοιογραφίες του. Το 2006, η εφημερίδα επανέκδωσε γελοιογραφίες του Μωάμεθ που δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά από τη δανική εφημερίδα Jyllands-Posten, προκαλώντας μια μήνυση από γαλλικο-μουσουλμανικές ομάδες. Μετά την επίθεση το 2011, ο Charbonnier ανησυχούσε για το μέλλον της εφημερίδας, αλλά επέμενε και συνέχισε να ανατροφοδοτεί τη διαμάχη. Οι σκιτσογράφοι ανά τον κόσμο θορυβήθηκαν από το γεγονός ότι έγιναν για άλλη μια φορά στόχοι της εξτρεμιστικής βίας. «Είναι τόσο δυσανάλογο με την πραγματική επίδραση που είχαν» σχολιάζει η Mouly. «Αλλά από την άλλη πλευρά, είναι το ίδιο είδος σκέψης που κάνει τους φονταμενταλιστές να σκοτώνουν παιδιά».

www.nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα