Σχιστολιθικό φυσικό αέριο (shale gas): μια ακόμη αδιέξοδη «ενεργειακή διέξοδος»

Καθώς η Ευρώπη εμμένει στη διασφάλιση της ενεργειακής τροφοδοσίας σε επάρκεια και σε ανταγωνιστικές τιμές, χωρίς όμως να τολμά και την ταυτόχρονη απεξάρτησή της από ορυκτά καύσιμα, συνεχώς αναδύονται νέες, αλλά αδιέξοδες, ενεργειακές προτάσεις.

Μετά την πετρελαϊκή άμμο και την πυρηνική ενέργεια, η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου (shale gas) προβάλλεται ως ακόμα μια «λύση», που αποτυγχάνει όμως να εξυπηρετήσει τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά συμφέροντα των κοινωνιών μας, τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα. O σχιστόλιθος είναι ένα από τα πιο κοινά ιζηματογενή πετρώματα που

βρίσκονται στη γη, αποτελεί μια δεξαμενή φυσικού αερίου και «ευκαιρία» για την ανάπτυξη μιας νέας δήθεν «πράσινης», ενεργειακής αγοράς.

Με αφορμή τις τελευταίες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εξετάζουμε τις επιπτώσεις της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου, κυρίως στους υδατικούς πόρους, και παρουσιάζουμε τις κινήσεις των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών οργανώσεων για την πλήρη απαγόρευσή της.

Η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαιούχου σχιστόλιθου είναι δημοφιλής στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, ενώ αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους να δραστηριοποιηθούν πάνω σε αυτόν τον τομέα με την Πολωνία να στηρίζει πλήρως τη νέα αυτή διαδικασία, ενώ μερικές χώρες, όπως η Γερμανία και η Σουηδία αναμένουν τα αποτελέσματα των επιστημονικών μελετών. Στην Αυστρία, η τροποποίηση της νομοθεσίας έχει καταστήσει την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων υποχρεωτική και για τη φάση της έρευνας, με αποτέλεσμα οι αιτήσεις να έχουν αποσυρθεί προς το παρόν. Στη Γαλλία, παρότι η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου απαγορεύθηκε το 2010, αυτή την στιγμή η κυβέρνηση έχει χορηγήσει άδειες για ερευνητικές γεωτρήσεις. Η Βουλγαρία, η Τσεχία και η Ρουμανία βρίσκονται υπό καθεστώς αναστολής δραστηριοτήτων, ενώ στην Μ. Βρετανία η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου είναι επί του παρόντος σε μικρή κλίμακα.

Η εξόρυξη του σχιστολιθικού αερίου πραγματοποιείται με τη διοχέτευση υπό υψηλή πίεση μεγάλων ποσοτήτων νερού, άμμου και διαφόρων χημικών ουσιών στο υπέδαφος, σε βάθη που μπορούν να φθάσουν έως και τα 3km. Η υδραυλική πίεση δημιουργεί πολλαπλές ρωγμές στο πέτρωμα, απ’ όπου το εγκλωβισμένο αέριο διαφεύγει και εν συνεχεία αντλείται. Αυτή η μέθοδος εξόρυξης αποκαλείται υδραυλική ρωγμάτωση ή διάρρηξη (hydraulic fracturing ή fracking) και εγκυμονεί πολλούς κινδύνους τόσο για το φυσικό περιβάλλον όσο και για τη δημόσια υγεία και τις τοπικές κοινωνίες.

Οι αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εξορυκτικής δραστηριότητας εμφανίζονται από τα πρώτα κιόλας στάδια. Η εγκατάσταση των εξεδρών εξόρυξης και η κατασκευή των συνοδευτικών υποδομών (διάνοιξη μεγάλων σε πλάτος δρόμων, χώρων στάθμευσης, εγκαταστάσεων επεξεργασίας και μεταφοράς αερίου) απαιτεί την αποψίλωση εκτάσεων και, συνεπώς, την καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων, προκαλώντας με αυτόν τρόπο την αλλοίωση του φυσικού τοπίου με άμεσες συνέπειες για τη βιοποικιλότητα της περιοχής