Ένας φοροτεχνικός πίσω από την πρώτη αθροιστική μηχανή!

(φωτογραφία της πρώτης αθροιστικής μηχανής)

Eπιμέλεια σύνταξης
Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικον. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής – φοροτεχνικός

Συνεχίζοντας την αναμόχλευση του παρελθόντος, παρουσιάζουμε σήμερα άλλο ένα θέμα από το παρελθόν. Όπως είχαμε αναφέρει και πριν καιρό κατά την παρουσίαση αυτής της στήλης του κόμβου που φέρει τον τίτλο «επίκαιρα από το παρελθόν», θα παρουσιάζουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα διάφορες απόψεις, θέσεις, τοποθετήσεις, αποφάσεις, νόμους, και διάφορα άλλα θέματα

που είδαν το φως της δημοσιότητας πολλά χρόνια πριν, θέλοντας έτσι να μεταφέρουμε τον παλμό και το κλίμα της εποχής. Σήμερα μέσα από τη χρονομηχανή της στήλης μας θα γυρίσουμε το χρόνο πολύ πίσω και συγκεκριμένα στο έτος 1652.

Στο περιοδικό «Λογιστής» του έτους 1960 (σελ. 483-484) είχε δημοσιευθεί το παρακάτω άρθρο αναφορικά με το θέμα της πρώτης αθροιστικής μηχανής. Μάλιστα, ο εφευρέτης της Blaise Pascal όπως ανέφερε το σχετικό άρθρο προχώρησε στη δημιουργία αυτής της μηχανής για να βοηθήσει τον πατέρα του που ήταν φοροτεχνικός. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρώτη αθροιστική μηχανή του Pascal μπορείτε να βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο (Pascal's calculator).

Διαβάστε το σχετικό άρθρο έτσι όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Λογιστής» του έτους 1960.

Εύχομαι επί τη ευκαιρία σε όλες και όλους τους συναδέλφους χρόνια πολλά και καλά Χριστούγεννα.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ

ΕΡΓΟΝ ΤΟΥ ΠΑΣΚΑΛ

Του κ. R. Robert

Η πρώτη αθροιστική μηχανή, πρόδρομος των σημερινών ηλεκτρονικών «εγκεφάλων» είναι, κατά την περισσότερον διαδεδομένην άποψιν, η επινοηθείσα από τον Βλάσιον Πασκάλ. Εις την επινόησιν και τον εφευρέτην αφιερώνει ενδιαφέρον μελέτημα ο «Λογιστής της Νοτίου Αφρικής» (SOUTH AFRICAN ACCOUNTANT).

Ένα όνομα που πρέπει να τιμάται από τους Λογιστάς εις ολόκληρον τον κόσμον είναι το όνομα του Blaise Pascal, Γάλλου μαθηματικού και φιλοσόφου, όστις κατασκεύασε μίαν υπολογιστικήν μηχανήν, η οποία, μολονότι σωστή ενσωμάτωσις της απλότητος, αποτελεί τον αληθινόν πρόγονον και πρόδρομον των καταπληκτικών μηχανισμών της σήμερον.

Ο Πασκάλ εγγενήθη εις το Κλερμόν ( Clermont ) της Ωβέρνης και ήτο ο μοναχογυιός του Στεφάνου Πασκάλ υπαλλήλου της Τοπικής Διοικήσεως, επιφορτισμένου, συν τοις άλλοις, και με το αντιδημοτικόν καθήκον της συλλογής των φόρων. Ακριβώς, δια να ξεκουράση τον πατέρα του εις την στατιστικήν των φόρων, ο Blaise, ένας νεαρός τότε ηλικίας 19 μόλις ετών κατεσκεύασε την υπολογιστικήν μηχανήν του, που έχει ήδη τριών αιώνων ιστορίαν. Βέβαια, θα αποτέλει σφάλμα και αδικίαν να λησμονηθή η σχεδόν σύγχρονος κατασκευή, μιας πολυπλοκωτέρας μάλιστα τοιαύτης μηχανής από τον μεγαλοφυά φιλόσοφον και μαθηματικόν Γερμανόν Leibnitz, τον θεμελιωτήν της Μοναδολογίας.

Ομιλούμεν όμως δια τον Γάλλον περισσότερον, διότι η μηχανή του τελευταίου σώζεται, διαφυλασσομένη εις το Κονσερβατόριον Τεχνών και Επαγγεμάτων των Παρισίων. Η μηχανή φέρει μίαν λατινικήν επιγραφήν έχουσα ως έπεται:«Blaisious Pascal, Avernus Inventor, 20 Mai 1652».

Ομοιότυπον της μηχανής ταύτης σώζεται και εις το Λονδίνον, εις το Μουσείον των Επιστημών του Νοτίου Κένσιγκτον, μαζί με άλλα πρότυπα (μοντέλλα), που ο ίδιος ο Πασκάλ εσχεδίασεν αργότερον.

Ας σημειωθή, ότι ο φοροτεχνικός πατέρας Πασκάλ, χάρις εις την μεγαλοφυίαν του καταπληκτικού υιού του, εσημείωσε καταπληκτικήν επιτυχίαν εις την σταδιοδρομίαν του. Δεν φαίνεται απλή σύμπτωσις το γεγονός, ότι η πρώτη αθροιστική και γενικώτερον υπολογιστική μηχανή επενοήθη δια να καλύψη στατιστικάς ανάγκας της φορολογικής υπηρεσίας!

Εξωτερικώς θεωμένη η Μηχανή του Πασκάλ δεν είναι παρά ένα ξύλινον κουτί μήκους 12*5*3 ίντσες, μεγέθους ακριβώς όσου απαιτήται δια να περιέχη το εσωτερικόν του κουτιού αυτού εξ μικροσυστήματα οδοντωτών τροχών και κυλίνδρων. Γύρω από την περιφέρειαν των κυλίνδρων είναι σημειωμένοι οι αριθμοί από 0 έως 9 και φαίνονται μόνον όταν ο κύλινδρος περιστρεφόμενος φθάνη σε ένα «παραθυράκι», που αφήνει να διακρίνεται δια κάθε κύλινδρον ένας αριθμός.

Η λειτουργία της μηχανής ήτο απλουστάτη, φαίνεται δε, ότι έκαμε θαυμάσια την «δουλειά» της με εξαψηφίους αριθμούς. Το γεγονός της επιτυχίας ταύτης ενεθάρρυνε τον εφευρέτην να κατασκευάση δεύτερον, βελτιωμένον τύπον με οκτώ κυλίνδρους, κατάλληλον δια πράξεις επί οκταψηφίων αριθμών, το μεγαλύτερον άθροισμα της οποίας έφθανεν ακριβώς τας 999.999 λίρας 19 σελ. και 11 πεν.!

Ο τελειοποιημένος αυτός τύπος , αληθινόν θαύμα της επινοητικότητος, αλλά και της κατασκευαστικής λεπτοτεχνικής του 17ου αιώνος ευρίσκεται εις την Κρατικήν Βιβλιοθήκην των Παρισίων. Το αξιοσημείωτον εις αυτήν δεν περιορίζεται εις την προσθήκην των δύο ακόμη κυλίνδρων, αλλά και εις την συμπληρωματικήν εφεύρεσιν του συστήματος της κλειδός, που την καθιστά πρόδρομον των συγχρόνων λογιστικών και στατιστικών μηχανών, που τόσον θαυμάζομεν σήμερον, και δικαίως, βέβαια!

Το εν λόγω μοντέλλο επεδείχθη το 1647 εις τον Καγκελάριον Peter Seguier δια να λάβη ο εφευρέτης το προνόμιον της ευρεσιτεχνίας, ότι όμως καθιστά συγκινητικώτερον το γεγονός της διαφυλάξεώς του ύστερα από τόσας και τόσας καταστροφάς, πολέμους και επαναστάσεις είναι μια μικρά λεπτομέρεια : ότι εις το εσωτερικόν του μαγικού «κουτιού» περισώζεται ένα κομμάτι χαρτί με ιδιόγραφον σημείωσιν, γραμμένην με το χέρι του θαυμαστού νεαρού φιλοσόφου, μαθηματικού και εφευρέτου.