Άκρως τρελό κι όμως ελληνικό. Προκαταβολή φόρου χωρίς επιχειρηματική δραστηριότητα

Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικον. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής - φοροτεχνικός
Μέλος της επιστημονικής ομάδας του TAXHEAVEN

Στη χώρα μας ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες ή υπουργεία, είθισται αρχικά να αυθαιρετούν, στη συνέχεια να ταλαιπωρούν και να δημιουργούν προβλήματα στους πολίτες και στο τέλος να εκδίδουν μια εγκύκλιο που να διορθώνει κατά κάποιο τρόπο τα κακώς κείμενα ή ενίοτε να τα κάνει ακόμη χειρότερα. Τώρα θα το παίξω λίγο παραπάνω έξυπνος απ΄ότι είμαι —άλλωστε είναι γνωστό πως ένα από τα πολλά προτερήματά μου είναι η μετριοφροσύνη— και θα παραφράσω τη γνωστή ρήση του παλαιού ποδοσφαιριστή Γκάρι Λίνεκερ «Η υποβολή των φορολογικών δηλώσεων είναι ένα παιχνίδι που παίζεται κυρίως από λογιστές που τρέχουν άσκοπα τριγύρω, χωρίς σαφείς οδηγίες, με εγκυκλίους που έχουν αρκετά λάθη και στο τέλος κερδίζει πάντα το υπουργείο Οικονομικών»1.

Για θέματα οφθαλμοφανή πολλές φορές χάνονται εκατοντάδες εργατοώρες επειδή το σύστημα του Taxis αρνείται πεισματικά να προβεί σε σωστή εκκαθάριση. Μα, το Taxis λειτουργεί αυτόνομα ή κάποιοι άνθρωποι ρυθμίζουν και λαδώνουν τα γρανάζια του; Η ερώτηση προφανώς είναι ρητορική! Στο υπ. Οικονομικών αυτή η πρακτική ίσχυε διαχρονικά και αφορούσε σε πολλές περιπτώσεις συναλλαγών πολιτών με τις Δ.Ο.Υ. ή σε ζητήματα υποβολής φορολογικών δηλώσεων. Η απαρίθμηση των περιπτώσεων θα χρειαστεί πολλές σελίδες (κόλλες αναφοράς που λέγαμε και στο σχολείο) οπότε σήμερα θα αναφερθούμε μόνο σε ένα από τα θέματα που ταλαιπωρεί αρκετούς πολίτες το τελευταίο χρονικό διάστημα.

Πολλοί επιχειρηματίες διέκοψαν το έτος 2016 την ατομική τους δραστηριότητα. Ακολούθησαν τη νόμιμη διαδικασία και έλαβαν τελικά από τη Δ.Ο.Υ. τη βεβαίωση διακοπής εργασιών. Κατά την υποβολή όμως της φορολογικής δήλωσης του φορ. έτους 2016 ανακάλυψαν ότι το σύστημα υπολόγιζε εκτός από κύριο φόρο και προκαταβολή φόρου! Άκρως ελληνικό φαινόμενο, να βεβαιώνεται δηλαδή προκαταβολή φόρου από επιχειρηματική δραστηριότητα για δραστηριότητα που δεν όμως υφίσταται. Πως το έλεγε εκείνο το τσιτάτο των πολιτικών; «Κύριο μέλημά μας είναι η δημιουργία ενός απλού και δίκαιου φορολογικού συστήματος…». Ακριβώς έτσι είναι τα πράγματα, μη μου πείτε ότι διαφωνείτε;

Οι φορολογούμενοι αυτοί μετά το αρχικό σοκ και την κατάποση αρκετών δισκίων κατά της αρτηριακής πίεσης, αποφάσισαν να βρουν το δίκιο τους —όχι να πάρουν το νόμο στα χέρια τους, αυτό είναι από το αστυνομικό ρεπορτάζ του αειθαλούς Πάνου Σόμπολου— και μια και δυο, έφτασαν στο κατώφλι της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. Δεν πήγαν όμως σεινάμενοι κουνάμενοι, αλλά έχοντας πλήρη γνώση του θέματος και επίσης το εκκαθαριστικό και τη βεβαίωση διακοπής ανα χείρας. Μη μου πείτε τώρα ότι δεν ξέρετε τη συνέχεια γιατί θα σας μαλώσω. Είμαι σίγουρος ότι νομίζετε πως δεν βρήκαν το δίκιο τους και ότι έπεσαν σε τοίχο; Εε ναι λοιπόν, αυτό ακριβώς συνέβη! Τόσο, μα τόσο προβλέψιμο.

Οι υπάλληλοι, οι προϊστάμενοι, ακόμη και ο έφορος της κάθε Δ.Ο.Υ. αδυνατούσαν να λύσουν το γόρδιο δεσμό. Μα, για μισό λεπτό, αυτοί έπρεπε να δώσουν τη λύση ή οι προϊστάμενοι αυτών στο υπουργείο; Αα, όλα κι όλα, πρέπει να είμαστε δίκαιοι, δεν έφταιγαν οι υπάλληλοι των Δ.Ο.Υ. Βέβαια, για να είμαστε και ακριβείς, άλλο που δεν ήθελαν ορισμένοι υπάλληλοι εφοριών για να διώχνουν τους φορολογούμενους. Η γνωστή ατάκα «Δεν μας έχουν έρθει οδηγίες» ήταν αυτή που αρχικά ψέλλιζαν και στη συνέχεια υποστήριζαν με σθένος, κι εδώ που τα λέμε δεν είχαν και άδικο. Αα, επί τη ευκαιρία μην ξεχνάμε και την άλλη ατάκα που λέγεται σε κάθε περίπτωση στις Δ.Ο.Υ. και αλλαχού: «Πηγαίνετε στο λογιστή σας, αυτός γνωρίζει».

Οι φορολογούμενοι λοιπόν με τούτα και με κείνα δεν μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά τους ώστε να διαγράψουν επιτέλους την «κακώς» βεβαιωθείσα προκαταβολή με ό,τι αυτό συνεπάγεται (μη χορήγηση φορολογικής ενημερότητας, απώλεια ρύθμισης, κ.α.).

Αλλάζοντας τόνο για λίγο —όχι αυτόν που κόβεται με την καρδιά ενός μαρουλιού, στον άλλον αναφέρομαι— και φορώντας το σοβαρό μου ύφος, θα ψάξω να βρω πως φτάσαμε ως εδώ. Σαν την εκπομπή «φως στο τούνελ» ένα πράγμα.

Α. Όταν κοινοποιήθηκε η ΠΟΛ. 1067/2015 (σ.σ. 20.3.2015) είχαμε διαβάσει εκτός των άλλων και τα εξής:
«[…] Με τις διατάξεις του άρθρου αυτού ορίζεται ο τρόπος με τον οποίο βεβαιώνεται η προκαταβολή βάσει της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και βάσει των λοιπών τίτλων βεβαίωσης του φόρου για το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα του διανυόμενου φορολογικού έτους […]».

Διανυόμενο φορολογικό έτος! Τι είπες τώρα, που θα λεγε και ο φίλτατος αθλητικογράφος Γ. Γεωργίου. Ας δούμε λοιπόν ποιο είναι αυτό το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα του διανυόμενου φορολογικού έτος. Δεν χρειάζεστε καν τη βοήθεια του κοινού για να απαντήσετε. Είναι το εισόδημα επιχειρηματικής δραστηριότητας που υπάρχει στο έτος υποβολής της δήλωσης. Συνεπώς, από την 20η Μαρτίου 2015 ήταν γνωστό ότι η προκαταβολή φόρου βεβαιώνεται εφόσον υφίσταται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα το διανυόμενο έτος.

Άραγε, εν έτει 2017, κατά την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων φυσικών προσώπων του φορ. έτους 2016, πως φτάσαμε να βεβαιώνεται προκαταβολή φόρου σε όσους επαγγελματίες είχαν διακόψει τη δραστηριότητά τους το 2016; Είναι πραγματικά απορίας άξιο.
Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ότι οι πολίτες συνέχιζαν να μην βρίσκουν άκρη παρά τις συνεχείς οχλήσεις τους στις Δ.Ο.Υ. Και ο χρόνος κυλούσε...
B. Στις 22.9.2017 κοινοποιήθηκε το ΔΕΑΦ 1140965 ΕΞ 2017 και μεταξύ των άλλων διαβάσαμε και τα ακόλουθα:
«[…] Κατόπιν των ανωτέρω και δεδομένου ότι η βεβαίωση της προκαταβολής του φόρου εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα που αποκτούν φυσικά πρόσωπα, γίνεται, κατά ρητή διατύπωση του νόμου, έναντι του φόρου που αναλογεί στο εισόδημα του διανυόμενου φορολογικού έτους, σε περίπτωση διακοπής εργασιών ατομικής επιχείρησης κατά το φορολογικό έτος που αφορά η δήλωση και δεν έχει υποβληθεί εκ νέου έναρξη εργασιών μέχρι την υποβολή της δήλωσης, δεν βεβαιώνεται προκαταβολή φόρου καθόσον δεν υφίσταται εισόδημα στο διανυόμενο αυτό έτος (έτος υποβολής της δήλωσης)».
Παρόλα αυτά όμως το πρόβλημα παρέμενε! Μάλιστα σε πολλές Δ.Ο.Υ. οι αρμόδιοι υπάλληλοι ανέφεραν ότι οι φορολογούμενοι έπρεπε να υποβάλουν τη σχετική αίτηση μέχρι 30/9 γιατί μετά θα έχαναν το δικαίωμα επιστροφής της προκαταβολής. Βέβαια, οι υπάλληλοι που υποστήριζαν αυτή την άποψη είχαν μπερδέψει τις διατάξεις, δηλαδή τη διαγραφή της προκαταβολής λόγω διακοπής εργασιών με τη τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 70 του ν. 4172/20132. Και μετά από όλα αυτά όπως θα πίστευε ο κάθε νουνεχής άνθρωπος το πρόβλημα δεν θα υφίστατο πλέον. Αμ, δε. Το πρόβλημα παρέμενε άλυτο, αφού ο ένας υπεύθυνος αναζητούσε ευθύνες από τον άλλον υπεύθυνο και ούτω καθεξής. Φαντάζομαι να καταλάβατε ποιοι ήταν αυτοί που πάλι δεν έκαναν τη δουλειά τους. Μα, ναι, είστε υπέροχοι που το καταλάβατε κι αυτό, βουλωμένο γράμμα διαβάζετε που έλεγε και ο αείμνηστος Β. Αυλωνίτης υποδυόμενος τον Κλέαρχο. Οι πολίτες ή οι λογιστές τους που έτρεχαν εκ νέου ήταν και πάλι οι χαμένοι. Σας έγραφα στην αρχή για τον Γκάρι Λίνεκερ, αλλά εσείς δεν με πιστεύατε...

Γ. Με ταχύτατα αντανακλαστικά που θα ζήλευε και ο γιος του ανέμου, Γιουσέιν Μπόλτ, η Α.Α.Δ.Ε. αντέδρασε, και αίφνης χθες στις 7.11.2017 κοινοποίησε νέες διευκρινίσεις —αν αναζητήσει κανείς πόσες διευκρινίσεις έχουν δοθεί για κάποια θέματα από το υπουργείο οικονομικών ή την Α.Α.Δ.Ε. και πόσα ζητήματα τελικά επιλύθηκαν ή έγιναν ακόμη πιο δυσνόητα μέσω αυτών των διευκρινίσεων, θα εκπλαγεί από το αποτέλεσμα— για το θέμα της προκαταβολής.

Στο υπ΄ αριθμ. πρωτ.: ΔΕΑΦ 1165181 ΕΞ 2017 Περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με τη βεβαίωση προκαταβολής φόρου εισοδήματος σε περίπτωση διακοπής εργασιών ατομικής επιχείρησης
έγιναν γνωστά τα εξής:«Σε συνέχεια του ΔΕΑΦ 1140965 ΕΞ 2017/22-9-2017 εγγράφου μας, με το οποίο δόθηκαν διευκρινίσεις σχετικά με τη βεβαίωση προκαταβολής φόρου εισοδήματος σε περίπτωση διακοπής εργασιών ατομικής επιχείρησης, σας γνωρίζουμε ότι παρέχεται η δυνατότητα στα φυσικά πρόσωπα που έχουν προβεί σε διακοπή εργασιών της ατομικής τους επιχείρησης κατά το φορολογικό έτος 2016 και δεν υπέβαλαν εκ νέου έναρξη εργασιών μέχρι την υποβολή της δήλωσης, να καταθέσουν οποτεδήποτε εντός του χρόνου παραγραφής αίτηση διαγραφής της βεβαιωθείσας γι αυτόν τον λόγο προκαταβολής».

Δ. Μετά από όλα αυτά φαίνεται τελικά η λύση στον ορίζοντα. Έπρεπε οι φορολογούμενοι να περάσουν απ΄τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, να χαθούν άπειρες εργατοώρες, να εκδοθούν εγκύκλιοι, κ.λπ., να γίνουν κρόσσια τα νεύρα όλων, για κάτι που όφειλε εξαρχής να διευθετήσει η Διοίκηση χωρίς να ταλαιπωρεί τους πολίτες.

Πόσο δύσκολο ήταν άραγε κατά την υποβολή της φορολογικής δήλωσης το taxis να «βλέπει» τα στοιχεία του μητρώου και να μην βεβαιώνει προκαταβολή φόρου σε εκείνα τα φυσικά πρόσωπα που είχαν προβεί σε διακοπή εργασιών της ατομικής τους επιχείρησης κατά το φορολογικό έτος 2016 και δεν υπέβαλαν εκ νέου έναρξη εργασιών μέχρι την υποβολή της δήλωσης; Επειδή όμως είμαι καλοπροαίρετος άνθρωπος, να δεχθώ πως έγινε ένα λάθος εκ μέρους της Διοίκησης, άλλωστε όλοι σας κάνετε λάθη —είπαμε είμαι και μετριόφρων εκτός των άλλων—, γιατί όμως αυτό το λάθος δεν διορθώθηκε οίκοθεν και έπρεπε οι πολίτες να σύρονται και πάλι στις Δ.Ο.Υ.;

Απαντήσεις ξέρω εκ των προτέρων πως δεν θα πάρω από τους αρμόδιους, όμως κάθε φορά που βιώνουμε τέτοιες καταστάσεις ενδεχομένως το μόνο όπλο που απομένει στη φαρέτρα μας δεν είναι άλλο από τη σκωπτική διάθεση.

Καλή σας μέρα.

_____________________[1] «Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι όπου 22 παίκτες κλωτσάνε μια μπάλα για 90 λεπτά και στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί»
[2] «1. Σε περίπτωση που τυχόν μειωθεί το εισόδημα άνω του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%), ο φορολογούμενος μπορεί να ζητήσει με αίτησή του τη μείωση του φόρου που βεβαιώθηκε κατά τις διατάξεις του προηγούμενου άρθρου. Η αίτηση υποβάλλεται μέχρι το τέλος του μήνα Σεπτεμβρίου του φορολογικού έτους στο οποίο έγινε η βεβαίωση και αφορά στα ποσά του φόρου για τις δόσεις που δεν έγιναν ληξιπρόθεσμες κατά το χρόνο της υποβολής της αίτησης. Κατά την εκτίμηση της μείωσης του εισοδήματος από επιχειρηματική δραστηριότητα λαμβάνονται ενδεικτικά υπόψη:
α) Το ποσό των ακαθάριστων εσόδων της επιχείρησης στο τρέχον φορολογικό έτος, συγκρινόμενο με τα ακαθάριστα έσοδα της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου φορολογικού έτους.
β) Το ποσοστό των δαπανών και εξόδων διαχείρισης επί των ακαθάριστων εσόδων του τρέχοντος φορολογικού έτους σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό του προηγούμενου φορολογικού έτους.
γ) Οι ουσιώδεις μεταβολές που τυχόν επήλθαν στους παράγοντες διαμόρφωσης του μικτού κέρδους της επιχείρησης κατά το τρέχον φορολογικό έτος σε σχέση με το προηγούμενο.
δ) Κάθε άλλο στοιχείο από το οποίο πιθανολογείται μείωση του κέρδους του τρέχοντος φορολογικού έτους».