Το Μοναστήρι της Παναγιάς της Χρυσοπηγής στη Σίφνο και η ιστορία του θαύματος που χώρισε τη Γη στα δυο

Εδώ και δεκαετίες η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής είναι η προστάτιδα της Σίφνου

Στο δρόμο που οδηγεί στον Πλατύ Γιαλό ξεπροβάλλει ο ιερός βράχος της Χρυσοπηγής. Πρόκειται για ένα από τα πιο ωραία και πιο φημισμένα τοπία της Σίφνου: μια μικρή γέφυρα συνδέει τη νησίδα με την υπόλοιπη Σίφνο ενώ επάνω στο βράχο (Ακρωτήριο Πέταλος) δεσπόζει η Μονή η οποία είναι του 16ου μ.Χ. αιώνα.

Στο εσωτερικό της Μονής φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Χρυσοπηγής.

Αν και είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή και θα γιόρταζε

την Πέμπτη μέρα μετά το Πάσχα, η εκκλησία γιορτάζει την ημέρα της Αναλήψεως του Κυρίου, δηλαδή 40 ημέρες μετά από την Ανάσταση του Κυρίου, διότι το 1676, ανήμερα της Αναλήψεως, έσωσε το νησί από επιδημία πανούκλας που είχε ήδη αφανίσει 100 ανθρώπους.

Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, τα χρόνια των Κουρσάρων στο μοναστήρι της Παναγιάς της Χρυσοπηγής, ζούσαν καλόγριες οι οποίες συντηρούσαν την μονή και ζούσαν στα κελιά της. Σε μια επιδρομή στο νησί, και ενώ οι περισσότερες από τις καλόγριες της πρόλαβαν να φύγουν μακριά από τους επιδρομείς, μια εξ αυτών έμεινε πίσω στην μονή.

Καταδιωκόμενη από τους Κουρσάρους, η καλόγρια παρακάλεσε την Παναγιά την Χρυσοπηγή να την σώσει. Ανταποκρινόμενη στο κάλεσμα, η Παναγιά χώρισε τον όρμο στα δύο δημιουργώντας ένα σχίσμα, ρίχνοντας τους επιδρομείς στην θάλασσα. Το σχίσμα αυτό είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Χρυσοπηγής όπου μια λωρίδα θάλασσας χωρίζει τον όρμο από τη στεριά.

Αλλά υπάρχει και άλλη εκδοχή. Τα βράδια, λέει η παράδοση, οι γυναίκες συνήθιζαν ν’ ανάβουν τα καντήλια της Παναγίας. Μια φορά, όμως, μόλις μπήκαν στην εκκλησία αντιλήφθηκαν ότι δεν ήσαν μόνες τους.

Κάτω στο δάπεδο κοιμόντουσαν μια καραβιά πειρατές. Αψηφώντας τον κίνδυνο, εκείνες ελίχθηκαν με επιδεξιότητα ανάμεσα στους κοιμισμένους άνδρες, άναψαν τα καντήλια και το θυμιατό, αλλά την ώρα που έφευγαν ένας πειρατής ξύπνησε από τη μυρωδιά του λιβανιού, σήκωσε και τους άλλους και τις πήραν στο κυνήγι με άγριες διαθέσεις.

Κι ενώ οι γυναίκες έτρεχαν έξω από την εκκλησία για να γλιτώσουν, παρενέβη η Παναγία, έσκισε το βράχο, οι πειρατές δεν πρόλαβαν να περάσουν και οι γυναίκες σώθηκαν.

Η Παναγία Χρυσοπηγή έχει ανακηρυχθεί προστάτιδα του νησιού από το 1964 μ.Χ. και στη Παναγία αποδίδονται πάνω από 35 θαύματα.

Η κύρια εκκλησία είναι μια βασιλική με κυλινδρικό θόλο και εσωτερικούς τοίχους που σχηματίζουν μια ημικυκλική αψίδα. Το δάπεδο είναι μαρμαρόστρωτο και φέρει μια επιγραφή με τη χρονολογία 1818 μ.Χ. Διαθέτει επίσης ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο.Το πανηγύρι ξεκινάει από την παραμονή, οπότε έρχεται η εικόνα με πλοίο, γίνεται λειτουργία, αγιασμός στη μαρμάρινη γούρνα που βρίσκεται πίσω από την εκκλησία και το βράδυ παρατίθεται τράπεζα και ακολουθεί γλέντι μέχρι πρωίας.

Ανήμερα της Αναλήψεως η εικόνα της Παναγίας λιτανεύεται στα χωριά της Σίφνου και τέλος εγκαθίσταται για ένα χρόνο στην ενορία του νέου πανηγυρά (όχι στο σπίτι του, όπως συμβαίνει με τις άλλες εικόνες). Μπροστά από την εκκλησία της Χρυσοπηγής, αριστερά και δεξιά, βρίσκονται δύο κελιά που για τους Σιφνιούς έχουν ιδιαίτερη συναισθηματική αξία. Στο αριστερό συνήθιζε να παραθερίζει και να γράφει ο ποιητής Αριστομένης Προβελέγγιος, στο δεξιό ο περίφημος ριμαδόρος Αντώνιος Δεκαβάλλας.

Ιστορικά σημεία ενδιαφέροντος

Η αρχική εκκλησία χτίστηκε το 1650 από τον Νικόλαο Πιτζινή, πάνω στα θεμέλια παλαιότερου ναού. Το όνομα εκείνης της μικρής εκκλησίας ήταν Παναγία το Κόμμα και οφειλόταν στον κομμένο βράχο. Εικοσιπέντε χρόνια αργότερα γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε μεγαλύτερη, από τον παπά Ιερώνυμο Ζαμπέλη – Ρούσο. Το 1760 οι απόγονοί του την πούλησαν στο μοναστήρι της Βρυσιανής, μετόχι της οποίας παραμένει μέχρι σήμερα.

Ιστορικά Στοιχεία – Γεγονότα

Το όνομα Παναγία Χρυσοπηγή οφείλεται σ’ έναν καλόγερο, τον Παρθένιο Χαιρέτη, εφημέριο της μονής Αγίου Ιωάννου Θεολόγου του Μονγκού, ο οποίος κατέγραψε το 1677 όλα τα θαύματα της Παναγίας (από αποκρούσεις επιδημιών μέχρι εντομοκτονίες). Αυτός ήταν Κρητικός και την ονόμασε Χρυσοπηγή σε ανάμνηση της Μονής Χρυσοπηγής Χανίων, όπου είχε ασκητέψει πριν έρθει στη Σίφνο.

Δείτε το βίντεο:

Πηγή