Πόσο πνευματικά και ψυχικά έτοιμοι είμαστε για τα όσα φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη;

Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης συνοδεύεται από παραπληροφόρηση, ψεύτικες ειδήσεις, πλασματικές εικόνες και παραποιημένα γεγονότα και οι ψυχολόγοι καλούνται τώρα να διαχειριστούν τις συνέπειες

O κόσμος μας αλλάζει. Τα αυτοκίνητα οδηγούν μόνα τους. Τα αυτοματοποιημένα ταμεία στα σούπερ μάρκετ επιτρέπουν στους πελάτες να ψωνίζουν χωρίς τη βοήθεια υπαλλήλων. Τα drones παρακολουθούν και ψεκάζουν τα αγροκτήματα μας. Οι εφαρμογές λογισμικού ελέγχουν την πρόσβαση, τη θερμοκρασία και τον φωτισμό στα «έξυπνα» σπίτια μας.

Αυτόνομα ρομπότ καθαρίζουν τους χώρους μας. Οι εικονικοί βοηθοί με φωνητικό έλεγχο μας ανακουφίζουν από πολλές καθημερινές εργασίες. Κάμερες αναγνωρίζουν άτομα ενδιαφέροντος μέσα σε πλήθη, λογισμικά ανάλυσης απεικονιστικού ελέγχου βοηθούν τους γιατρούς να παρέχουν ιατρική διάγνωση πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ακρίβεια από ποτέ.

Ωστόσο, ένα σημαντικό ερώτημα που μέχρι στιγμής δεν έχει εξεταστεί σχεδόν καθόλου είναι πώς αυτό το μέλλον που κυριαρχείται από την τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει το μυαλό των ανθρώπων.

Ενώ υπάρχουν μεμονωμένες μελέτες για το πώς η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία θα επηρεάσει τους ανθρώπους πνευματικά, δεν υπάρχει ακόμη πλήρης κατανόηση του πώς η επιβίωσή μας ανάμεσα σε έναν τόσο μεγάλο όγκο διαδικτυακού περιεχομένου και σε τόσα πολλά καινοτόμα συστήματα που δημιουργούνται διαρκώς από την τεχνητή νοημοσύνη θα επηρεάσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Δυστυχώς, δεν έχουμε σαφή εικόνα του πώς η τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται να αλλάξει τα άτομα και την κοινωνία στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.

Η τεχνητή νοημοσύνη προφανώς θα ενισχύσει την παραπληροφόρηση με την παραγωγή ψεύτικων εικόνων και ειδήσεων, επηρεάζοντας το αίσθημα εμπιστοσύνης των ανθρώπων που πλοηγούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί επίσης να επιτρέψει σε κάποιον να μιμηθεί τους αγαπημένους μας, γεγονός που κάνει τους ανθρώπους να μην εμπιστεύονται πλέον σταθερές που κάποτε ήταν αδιαμφισβήτητες.

Η ταυτότητά μας μπορεί επίσης να απειληθεί από deepfakes, εάν οι άνθρωποι δημιουργούν πλασματικές εικόνες ή βίντεο δείχνοντας εμάς να κάνουμε πράγματα που δεν κάνουμε ποτέ στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μέχρι πρόσφατα, η δημιουργία ρεαλιστικού πορνό με τεχνητή νοημοσύνη χρειαζόταν τεχνογνωσία στον υπολογιστή. Τώρα, εν μέρει χάρη στα νέα, εύχρηστα εργαλεία της, οποιοσδήποτε έχει πρόσβαση σε εικόνες του προσώπου ενός θύματος μπορεί να δημιουργήσει ρεαλιστικό περιεχόμενο με ένα σώμα που δημιουργείται από AI.

Τα περιστατικά παρενόχλησης και εκβιασμού είναι πιθανό να αυξηθούν, λένε οι ειδικοί σε θέματα κακοποίησης, καθώς κακόβουλοι χρήστες χρησιμοποιούν μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης για να ταπεινώσουν άτομα-«στόχους» (από διασημότητες έως πρώην φίλες - ακόμη και παιδιά).

Οι άνθρωποι συχνά ταυτίζονται με τις δουλειές τους και αυτές θα μπορούσαν σύντομα να απειληθούν. Η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει τους ανθρώπους να εξαρτώνται περισσότερο και να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στην τεχνολογία σε μια εποχή που αυτό είναι ήδη ένα σημαντικό ζήτημα.

Υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι με τους οποίους η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τον τρόπο λειτουργίας των ανθρώπων μέσα στον κόσμο.

Η τεχνολογία συνήθιζε να μεταδίδει μόνο τα μηνύματά μας. Τώρα θέλει να τα γράφει εκείνη αντί για μας κατανοώντας τα συναισθήματά μας. Ο Λάρι Ρόζεν, ομότιμος καθηγητής ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Dominguez Hills, λέει στο περιοδικό Wired ότι ανησυχεί για το ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα κάνει τους ανθρώπους να εξαρτώνται περισσότερο από την τεχνολογία, αναζητώντας τα απλά και τα εύκολα για να αποφεύγουν το άγχος. Έτσι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να αυτοματοποιούν κάθε πτυχή της ζωής τους εκεί όπου μπορούν να το κάνουν.

«Πρέπει να είμαστε εμείς τα αφεντικά της σύγχρονης τεχνολογίας και να μην επιτρέψουμε να γίνει η τεχνολογία το δικό μας αφεντικό», προειδοποιεί ο Ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής του ΕΚΠΑ κ. Γιώργος Χριστοδούλου.

Με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούμε τους χάρτες της Google για να φτάσουμε εκεί που δεν ξέρουμε πως αλλιώς να πάμε, έτσι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μας φρενάρει να μαθαίνουμε πράγματα που διαφορετικά θα έπρεπε να μάθουμε. Κατά έναν παράδοξο τρόπο, όμως, ο Rosen πιστεύει ότι αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει περισσότερο άγχος καθώς οι άνθρωποι θα πλημμυρίζουν τη ζωή τους με τεχνητή νοημοσύνη, θα αλλάζουν συνεχώς ταχύτητες και δεν θα βλέπουν τίποτα αρκετά καθαρά.

«Για παράδειγμα, ανησυχώ για το γεγονός ότι απλώς ακολουθούμε τυφλά το GPS και δεν το αμφισβητούμε καν. Θα πιστέψουμε τυφλά την τεχνητή νοημοσύνη;» διερωτάται ο Ρόζεν. «Είμαστε τόσο συγκλονισμένοι που δεν μπορούμε να βάλουμε τον εαυτό μας να κάνει μια απλή δουλειά και να την ολοκληρώσει. Το άγχος απλώς θα αυξηθεί καθώς βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αυτό το άγνωστο πράγμα στον κόσμο μας», λέει στο περιοδικό Wired

Ο Michael Graziano, καθηγητής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, λέει στο Wired ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν «κόσμο μετα-αλήθειας», που τροφοδοτείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Θεωρεί ότι πιθανότατα θα είναι πολύ πιο εύκολο να πειστούν οι άνθρωποι με ψευδείς αφηγήσεις, οι οποίες θα είναι ανατρεπτικές με πολλούς τρόπους. «Η πραγματικότητα έχει γίνει pixels και τα pixels είναι πλέον απείρως εύκολα δημιουργήματα», λέει ο Graziano. «Μπορούμε να τα παραγάγουμε με όποιον τρόπο θέλουμε».

Ο Graziano αναρωτιέται επίσης εάν η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να μας βοηθήσει με την επιδημία μοναξιάς, την κοινωνική αποσύνδεση που είναι μια μεγάλη πίεση για την ψυχική υγεία. Η τεχνολογία έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Για ορισμένους, έχει δημιουργήσει μια διαδικτυακή κοινότητα που μπορεί να παρέχει συναισθηματική υποστήριξη, ειδικά σε περιθωριοποιημένα άτομα. Ωστόσο, η εκτεταμένη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί επίσης να εκτοπίσει τις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις, να μειώσει την ποιότητά τους ή ακόμη και την αυτοεκτίμηση, σύμφωνα με μια συμβουλευτική έκθεση. «Τι θα γίνει αν οι άνθρωποι αντικαταστήσουν τους φίλους με την τεχνητή νοημοσύνη; Δεν ξέρουμε ακόμα», λέει ο Γκρατσιάνο.

Ακόμη και πριν από την πανδημία, πολλοί επιστήμονες είχαν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι βιώνουν μια «επιδημία μοναξιάς», που οδηγείται από τον επιταχυνόμενο ρυθμό της ζωής και από τη διάδοση της τεχνολογίας σε όλες τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Με αυτή την επιτάχυνση, η αποτελεσματικότητα και η ευκολία έχουν «εκτοπίσει» τη χρονοβόρα «ακαταστασία» των πραγματικών σχέσεων. Σε πολλές περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι μια κρίση δημόσιας υγείας στην κλίμακα της επιδημίας οπιοειδών, αντικαταθλιπτικών ή της παχυσαρκίας,

Ένα σημαντικό κύμα στην εποχή των αυτοματισμού και των υπερυπολογιστών συμπαρασύρει τον τρόπο με τον οποίο εμείς ως άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν γνωρίζει όρια και η αχαλίνωτη εφαρμογή της σε μια πληθώρα διαδικασιών σήμερα δικαιώνει το γεγονός ότι έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της ζωής της παρούσας και της μελλοντικής γενιάς. Το μόνο ερώτημα είναι: «Είμαστε έτοιμοι;»