Τα παραλειπόμενα της τελευταίας επίσκεψης τούρκου προέδρου στην Ελλάδα το 1952 (εικόνες)

Εξήντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από την τελευταία επίσκεψη Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα. Ήταν ο Τζελάλ Μπαγιάρ, ένας από τους προέδρους της Τουρκίας που, όπως και ο σημερινός πρόεδρος είχε διατελέσει και πρωθυπουργός της χώρας.

Η επίσκεψη του Μπαγιάρ στην Ελλάδα στα τέλη του 1952 σηματοδότησε την αποκατάσταση των σχέσεων Ελλάδας

Η υποδοχή του Τούρκου προέδρου στην Ελλάδα χαρακτηρίστηκε από υπέρλαμπρες εκδηλώσεις στους δρόμους της πρωτεύουσας με τιμές και σημαιοστολισμούς.

Κατά την επίσκεψή του ο Μπαγιάρ είχε ανακυρηχθεί επίτιμος δημότης Αθηνών και επισκέφτηκε την Καβάλα, την Ξάνθη και την Κομοτηνή συνοδευόμενος μάλιστα από τους βασιλείς, Παύλο και Φρειδερίκη.

Όπως τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ιστορικός ερευνητής Κώστας Παπακοσμάς, «οι μεγαλύτεροι στην ηλικία συμπολίτες μας, μαθητές τότε του δημοτικού, θυμούνται ακόμα καθαρά την επίσκεψη εκείνη αφού όλα τα σχολεία υποχρεώθηκαν να παρασταθούν στην υποδοχή και στο καλωσόρισμα στην πλατεία Ελευθερίας».

Το χρονικό της επίσκεψης Μπαγιάρ

Η επίσημη επίσκεψη του Τζελάλ Μπαγιάρ στην Ελλάδα άρχισε στις 25 Νοεμβρίου 1952. Ο Τούρκος Πρόεδρος, ο έγινε δεκτός με μεγαλοπρέπεια στο λιμάνι του Πειραιά. Σύμφωνα με τα ντοκουμέντα της εποχής η τουρκική θαλαμηγός Σεβρόνα που τον μετέφερε, συνοδευόταν από ελληνικά και τουρκικά αντιτορπιλικά, ενώ σμήνος ελληνικών αεροσκαφών πέταξε σε σχηματισμό αποδίδοντας τιμές στον τούρκο πρόεδρο.

Τον Μπαγιάρ υποδέχτηκαν στο λιμάνι της Ζέας ο βασιλιάς Παύλος και ο τότε πρωθυπουργός Αλέξανδρος Παπάγος. Κατά την πομπή του προς την Αθήνα, χιλιάδες κόσμου είχε συγκεντρωθεί κατά μήκος των δρόμων για να τον υποδεχτεί.

Παρέμεινε για τρεις ημέρες στην Αθήνα όπου, οι βασιλείς παρέθεσαν γεύμα προς τιμήν του. Ο Μπαγιάρ κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και επισκέφθηκε το αντιτορπιλικό «Πυρπολητής», όπου επιθεώρησε μοίρα του ελληνικού στόλου μαζί με τον βασιλιά Παύλο.

Επίσης, ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Κωνσταντίνος Νικολόπουλος υποδέχτηκε τον τούρκο πρόεδρο στο δημαρχείο και σε επίσημη τελετή, παρουσία του βασιλιά Παύλου, τον ανακήρυξε σε επίτιμο δημότη της πόλης, ενώ επισκέφτηκε και την Ακρόπολη.

Με την «ΈΛΛΗ» στη Βόρεια Ελλάδα

Μαζί με τον βασιλιά και την βασίλισσα, ο Μπαγιάρ επιβιβάστηκε στο ιστορικό αντιτορπιλικό “ΕΛΛΗ” και μέσω Θεσσαλονίκης, έφθασαν στην Καβάλα και από εκεί οδικώς στην Ξάνθη και την Κομοτηνή.

Το 1952 οι άνθρωποι της υπαίθρου έβλεπαν, ίσως για πρώτη φορά, μια φάλαγγα από πενήντα αυτοκίνητα, της οποίας προηγούνταν ένα πολυτελές ανοιχτό αυτοκίνητο, που οδηγούσε ο ίδιος ο βασιλιάς Παύλος. Οι επίσημοι, κατά τη διαδρομή τους, έτυχαν ιδιαίτερα θερμής υποδοχής στη Καβάλα, την Ξάνθη και την Κομοτηνή.

Όπως τονίζει ο κ. Μπατζακίδης, στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης έγινε η επίσημη τελετή υποδοχής του Τούρκου Προέδρου, παρουσία τουρκικού αγήματος και της μπάντας που συνόδευαν τον Τζελάλ Μπαγιάρ σε αυτή τη επίσημη επίσκεψη.

Στη συνέχεια ο βασιλιάς έδωσε το ψαλίδι στον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος και έκοψε τη κορδέλα, ενώ στη συνέχεια όλοι μαζί ξεναγήθηκαν στο κτήριο του σχολείου.

Το Γυμνάσιο Τζελάλ Μπαγιάρ, που ήταν προϊόν των συναντήσεων εκείνων, εξακολουθεί να υπάρχει και να θυμίζει σ’ όλους τη φιλία των δύο γειτονικών χωρών. Το Μειονοτικό Λύκειο (Τζελάλ Μπαγιάρ) έχει δώσει εκατοντάδες αποφοίτους. Ήταν το πρώτο Γυμνάσιο, το πρώτο δευτεροβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, που λειτούργησε στη Δυτική Θράκη και στο οποίο η διδασκαλία γίνεται στη τουρκική και στην ελληνική γλώσσα.

Η σημερινή ονομασία του είναι “Μειονοτικό Γυμνάσιο – Λύκειο Κομοτηνής”.

Δείτε εδώ εντυπωσιακά video – ντοκουμέντα από την επίσκεψη του προέδρου Μπαγιάρ στην Ελλάδα, από το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο.

Η επίσκεψη των Ελλήνων βασιλέων στην Πόλη

Της επίσημης επίσκεψης του Τζελάλ Μπαγιάρ στην Ελλάδα είχε προηγηθεί, στις 7 Ιουνίου 1952, επίσκεψη του Παύλου και της Φρειδερίκης στην Κωνσταντινούπολη, ως προσκεκλημένοι του τότε Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας. Μάλιστα, η επίσκεψη του Μπαγιάρ στην Ελλάδα λίγους μήνες αργότερα αποτελούσε «ανταπόδοση», όπως άλλωστε συνηθίζεται σύμφωνα με το πρωτόκολλο.

Το βράδυ της 13ης Ιουνίου 1952 δόθηκε προς τιμήν των βασιλέων, στα ανάκτορα του Ντολμά Μπαχτσέ, μια μεγαλοπρεπής δεξίωση. Όπως επισημαίνει ο ιστορικός ερευνητής Γιώργος Μπατζακίδης από την Ξάνθη, στη διάρκεια αυτής της δεξίωσης η Φρειδερίκη, απευθυνόμενη στον Τζελάλ Μπαγιάρ, είπε: «Εξοχότατε, ξεκίνησα να πραγματοποιήσω ένα σπουδαίο έργο, θα ιδρύσω ένα γυμνάσιο για τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης», παρακαλώντας τον παράλληλα, να επιτρέψει να βάλουν το όνομα του στο σχολείο. Η πρόταση αυτή, που έγινε δεκτή με μεγάλη ευχαρίστηση, υπήρξε το πρώτο βήμα για την ίδρυση του γυμνασίου Τζελάλ Μπαγιάρ στη Κομοτηνή.

Η πρώτη κυρία της Τουρκίας που «σνόμπαρε» Έλληνες και πρωτόκολλο

Αυτό που είχε κάνει την εποχή εκείνη αίσθηση ήταν η στάση της συζύγου του, Ρεσιντέ Μπαγιάρ η οποία κρατούσε αποστάσεις από κάθε τι ελληνικό. Σύμφωνα με τον Αnt1 που επικαλείται ρεπορτάζ τουρκικής ιστοσελίδας, όταν η Φρειδερίκη και ο Παύλος είχαν επισκεφτεί την Τουρκία, η Μπαγιάρ αρνήθηκε να συναντήσει τη βασίλισσα, πηγαίνοντας «κόντρα» σε κάθε πρωτόκολλο.

Αλλά και όταν ο Τζελάλ Μπαγιάρ επισκέφτηκε το Νοέμβριο του 1952 την Ελλάδα, αρνήθηκε και πάλι να τον συνοδεύσει και έστειλε την κόρη τους Νιλουφέρ, να συνοδεύσει τον πατέρα της στην Αθήνα.

Σύμφωνα με το βιβλίο του Σερίφ Ντεμίρ «Ρεσιντέ Μπαγιάρ: Μία Οθωμανή και μία Κοσμική πρώτη κυρία» στο θέμα της Ελλάδας δεν έκανε βήμα πίσω.

Η Ρεσιντέ είχε αναλάβει όλες τις ευθύνες που αναλογούσαν στο ρόλο της συνοδεύοντας τον άντρα της στα ταξίδια του στο εξωτερικό. Ωστόσο αρνήθηκε να συναντήσει το βασιλικό ζεύγος της Ελλάδας. Ως γέννημα-θρέμμα της Προύσας, δεν μπορούσε να ξεχάσει –όπως έλεγε- την κατάληψη της πατρίδας της από τους Έλληνες την περίοδο 1920-1922. Όπως δήλωσε η ίδια, δεν ήθελε να συναντήσει «τον παλιό εχθρό».

Πηγές: Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, Καθημερινή, Ant1.gr