Γιανούζ Κορζάκ: Ο ήρωας που οδήγησε 192 παιδιά σε ναζιστικό στρατόπεδο (εικόνες – video)

Επιμέλεια: Αντώνης Ρηγόπουλος

Λίγες ημέρες έχουν περάσει από την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος που έχει θεσπιστεί στις 27 Ιανουαρίου κάθε έτους.

Με αφορμή την ημέρα μνήμης, και τη χθεσινή επίσημη θεμελίωση του Μουσείου Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη παρουσία του πρωθυπουργού, της εβραϊκής κοινότητας της πόλης και του προέδρου του Ισραήλ, και αντί κάποιου συνολικού αφιερώματος στη φρίκη του Ολοκαυτώματος και τη ναζιστική θηριωδία, επικεντρώνουμε στην άγνωστη ιστορία του Γιανούζ Κορζάκ,

του μεγάλου εβραίου παιδαγωγού που πλέον θεωρείται ήρωας, αν και χρειάστηκε να οδηγήσει 192 παιδιά σε ναζιστικό στρατόπεδο, και κατ’ επέκταση στον θάνατο.

Μια ιστορία αυτοθυσίας, μέσα από την οποία αναδεικνύεται ότι ο ναζισμός υπήρξε η πιο μαύρη ιδεολογία που γέννησε η ανθρωπότητα.

Η συγκλονιστική ιστορία του Κορζάκ

Ο Γιανούζ Κορζάκ, το αληθινό όνομα του οποίου ήταν Χενρίκ Γκολτζμί, ήταν ένας εβραιοπολωνός παιδαγωγός, παιδίατρος και συγγραφέας παιδικών παραμυθιών.

«Οι ενήλικες οφείλουν να φέρονται στα παιδιά με τρυφερότητα σεβασμό, και να αντιμετωπίζονται ως ισότιμα με τους ίδιους» είχε γράψει ο Κόρζακ.

Το 1911 έγινε διευθυντής στο ορφανοτροφείο Dom Sierot της Βαρσοβίας, ένα ίδρυμα το οποίο είχε σχεδιάσει ο ίδιος για τα ορφανά εβραιόπουλα της πόλης.

Ο Κορζάκ με παιδιά του ορφανοτροφείου τη δεκαετία του ’20

Το 1940 αφού γερμανική πολεμική μηχανή είχε καταλάβει τη Βαρσοβία, οι ναζί δημιούργησαν το διαβόητο Γκέτο της Βαρσοβίας και υποχρέωσαν τον να μεταφέρει το ορφανοτροφείο του εκεί.

Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν ήταν υποχρεωμένος να ζήσει στο Γκέτο, εκείνος αρνήθηκε να εγκαταλείψει τα παιδιά στην τύχη τους και τα ακολούθησε.

Οι κακουχίες της ζωής στο γκέτο της Βαρσοβίας έχουν καταγραφεί ιστορικά. Η έλλειψη τροφής, η ακραία φτώχεια και ο θάνατος ήταν η καθημερινότητα των κατοίκων της. Ωστόσο ο Κόρζακ πάλευε ακατάπαυστα για τη συγκέντρωση οικονομικών πόρων για την κάλυψη των αυξημένων αναγκών των παιδιών του ορφανοτροφείου.

Εκείνο τον καιρό, ο αριθμός των παιδιών που ζούσαν υπό την φροντίδα του, ήταν 192.

JANUSZ KORCZAK /DR HENRYK GOLDSZMIT/ WŒRÓD DZIECI PAP/CAF-ARCHIWUM/AW/

Εκτός όμως από την κάλυψη των υλικών αναγκών τους, θεωρούσε την ψυχαγωγία των παιδιών εξαιρετικά σημαντική για την ανατροφή τους. Για τον λόγο αυτό προσπαθούσε να διατηρήσει έναν βαθμό αντιστοιχίας μεταξύ της ζωής τους στο γκέτο, με τα δεδομένα που είχαν πριν την εξάπλωση και κυριαρχία των σκοτεινών αντιεπιστημονικών ναζιστικών ιδεών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, ο Κορζάκ είχε αρκετές φορές την ευκαιρία να διαφύγει από το γκέτο, καθώς πολλές αντιστασιακές οργανώσεις, αλλά και η ίδια η ναζιστική διοίκηση της πόλης, του είχαν προτείνει να τον βοηθήσουν.

Ωστόσο η άρνησή του ήταν σταθερή καθώς ήταν ταγμένος στο να σταθεί δίπλα στα παιδιά του ορφανοτροφείου.

Το κτήριο όπου στεγάστηκε το ορφανοτροφείο μέσα στο Γκέτο της Βαρσοβίας

Το 1942, ξεκίνησε η συστηματική εξόντωση του εβραϊκού πληθυσμού του Γκέτο της Βαρσοβίας με τη μεταφορά χιλιάδων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, στις 5 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, οι γερμανοί στρατιώτες έφτασαν στον χώρο όπου στεγαζόταν το ορφανοτροφείο με σκοπό να μεταφέρουν τα παιδιά αλλά και 12 εργαζόμενους του ιδρύματος στο στρατόπεδο Τρεμπλίνκα.

Ο Κορζάκ, θέλοντας να διατηρήσει θετική την ψυχολογία των παιδιών τους ζήτησε να ντυθούν και να μαζέψουν τα πράγματά τους και κρατώντας ένα από τα μικρότερα παιδιά από το χέρι, τα οδήγησε στο τρένο που θα τα μετέφερε στον θάνατό τους.

Στο τρένο μπήκαν 192 παιδιά όλων των ηλικιών, ντυμένα με τα καλά τους ρούχα, με το καθένα να κρατάει από ένα γαλάζιο σακίδιο και το αγαπημένο του παιχνίδι ή βιβλίο.

Σύμφωνα με έναν αστικό μύθο, φτάνοντας στο στρατόπεδο ένας στρατιώτης των SS τον αναγνώρισε ως τον συγγραφέα του αγαπημένου παιδικού παραμυθιού του γιου του και του πρόσφερε την ευκαιρία να τον βοηθήσει να διαφύγει από το στρατόπεδο. Για μια ακόμη φορά όμως ο Κορζάκ αρνήθηκε να εγκαταλείψει τα παιδιά.

Ο ίδιος μαζί με τα 192 παιδιά του ορφανοτροφείου του, οδηγήθηκαν στον θάνατο αμέσως μόλις έφτασαν στο στρατόπεδο Τρεμπλίνκα.

Παραμένει ζωντανή η μνήμη του

«Υπάρχω όχι για να με αγαπούν και να θαυμάζουν αλλά για να αγαπώ και να πράττω. Δεν είναι χρέος όσων είναι δίπλα μου να με αγαπούν. Αντιθέτως, είναι δικό μου χρέος να ανησυχώ για τον κόσμο, για τον άνθρωπο» Γιανούζ Κορζάκ

Ο Γιανούζ Κορζάκ και τα παιδιά του, έχουν γίνει αγάλματα που κοσμούν πολλές πόλεις στην Πολωνία, τη Γερμανία και το Ισραήλ και η κληρονομιά που άφησε στις επόμενες γενιές μέσω της αυτοθυσίας του αποτελεί φάρο για τους ανθρωπιστές σε όλο τον κόσμο.

Γλυπτό προς τιμήν του Κορζάκ στο Ισραήλ. Στο γλυπτό ο Κορζάκ περιτριγυρίζεται από 12 παιδιά τα οποία συμβολίζουν τις 12 φυλές του Ισραήλ

Η θυσία του Κόρζακ αποτελεί μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς για όλους εκείνους που μάχονται για να μην ξεχαστεί ποτέ η ναζιστική θηριωδία. ]

Για εκείνους που μάχονται εναντίον των αρνητών του Ολοκαυτώματος, των σύγχρονων απολογητών της πιο σκοτεινής ιδεολογίας που γέννησε η ανθρωπότητα, αλλά και σε όποιον εφαρμόζει στην πράξη ή υποστηρίζει τον αποκλεισμό μεγάλων πληθυσμών από ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης και τη συστηματική εξόντωση ομάδων με βάση το χρώμα, το έθνος, τη θρησκεία ή τη γλώσσα.