Έρευνα: Γιατί είναι ευκολότερο να παρακινηθεί κάποιος σε πράξεις βίας από το να τις κάνει μόνος του
18:49 1/3/2016
- Πηγή: Huffington Post Greece
Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί για τεράστιες κτηνωδίες και πράξεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν έως και σατανικές. Ωστόσο, το κατά πόσον κάποιος είναι ικανός για τέτοιου είδους ενέργειες αποτελεί θέμα εκτενών αναλύσεων: Αφ'ενός, στις οργανωμένες κοινωνίες, οι δολοφόνοι/ εγκληματίες αποτελούν μειοψηφίες, αφ'ετέρου η ιστορία είναι γεμάτη με περιπτώσεις εγκλημάτων πολέμου από στρατούς- και ο ίδιος ο πόλεμος, αν το καλοσκεφτεί κανείς, αποτελεί μια περίπτωση άσκησης βίας/ φόνων σε μαζική κλίμακα, που ωστόσο θεωρούνται δικαιολογημένοι.
Η ειδοποιός διαφορά φαίνεται να είναι
η έννοια της εντολής/ διαταγής: Όταν κάποιος έχει διαταχθεί να ασκήσει βία (πχ ως στρατιώτης), φαίνεται πως είναι, σε γενικές γραμμές, πιο εύκολο να το κάνει από το να το κάνει μόνος του, (πχ ως εγκληματίας). Το ερώτημα γιατί ισχύει αυτό έχει απασχολήσει πολλούς ψυχολόγους ανά τα χρόνια. Η εύκολη εξήγηση είναι ότι σε αυτή την περίπτωση τα πράγματα «διευκολύνονται» επειδή δημιουργείται η αίσθηση πως «η ευθύνη μετατίθεται» σε αυτόν που δίνει τη διαταγή.
Τα πράγματα βεβαίως ίσως να είναι πιο περίπλοκα και πιο βαθιά από ό,τι πιστεύουμε. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Ars Technica, o Πάτρικ Χάγκαρντ, νευροεπιστήμονας του University College London, και οι συνάδελφοί του, θέλησαν να προβούν σε μετρήσεις και εκτιμήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο όταν λαμβάνει την εντολή να κάνει κάτι, εν αντιθέσει με το τι συμβαίνει όταν επιλέγει να το κάνει. Τα αποτελέσματα ενός πειράματος, βασισμένου σε διάσημο πείραμα του 20ού αιώνα, παρουσιάζονται στο Current Biology.
Τη δεκαετία του 1960, ο Στάνλεϊ Μίλγκραμ, ψυχολόγος του Γέιλ, πραγματοποίησε μια σειρά από (διαβόητα σήμερα) τεστ πάνω στο πού μπορούν να φτάσουν οι άνθρωποι υπακούοντας σε εντολές: Ζήτησε από εθελοντές να κάνουν ηλεκτροσόκ σε έναν άγνωστο, χωρίς οι εθελοντές να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπήρχε ηλεκτροσόκ και ότι αυτοί που φώναζαν, «υποφέροντας από πόνο» ήταν ηθοποιοί, που προσποιούνταν πως πονούσαν ή πως πάθαιναν ακόμα και καρδιακές προσβολές. Ο Μίλγκραμ διαπίστωσε πως οι περισσότεροι συνέχιζαν να κάνουν ηλεκτροσόκ όταν λάμβαναν εντολή από κάποιον με εργαστηριακή ρόμπα, ακόμα και όταν το θύμα φαινόταν να κινδυνεύει. Μόνο ένα μικρό ποσοστό αρνήθηκαν.
Τα πειράματα του Μίλγκραμ προκάλεσαν έντονο προβληματισμό, τόσο για την ανθρώπινη φύση, όσο και για το πώς είχαν γίνει. Πολλοί εθελοντές σημαδεύτηκαν ψυχολογικά από την εμπειρία. Εν μέρει λόγω της δουλειάς του, πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς δημιούργησαν ειδικές επιτροπές για τη διεξαγωγή πειραμάτων που περιελάμβαναν ανθρώπους.
Ο Χάγκαρντ και οι συνάδελφοί του ήθελαν να κάνουν κάτι παρόμοιο και να το κάνουν σωστά. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν το πώς τα «πειραματόζωα» νιώθουν όταν είναι υπό εντολές και το αν αυτά τα συναισθήματα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα μοτίβα σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG). Οπότε δόθηκε σε μια ομάδα συμμετεχόντων από 20 λίρες, τοποθετήθηκαν ειδικά καλώδια στα κρανία τους και ξεκίνησαν.
Σε αυτούς από τους συμμετέχοντες που ήταν «δράστες», δινόταν μια συσκευή με τρία κουμπιά. Το ένα προκαλούσε ηλεκτροσόκ σε ένα από τα «θύματα», ένα άλλο του αφαιρούσε χρήματα (από τις 20 λίρες) και το άλλο δεν έκανε τίποτα. Ο ερευνητής έλεγε κάποιες φορές στους «δράστες» ποια κουμπιά να πατήσουν και κάποιες άλλες τους άφηνε να επιλέξουν. Κάθε φορά που ο «δράστης» πατούσε κουμπί, άκουγε έναν ήχο, ο οποίος ήταν το βασικό κομμάτι του πειράματος, καθώς οι ερευνητές βασίζονταν σε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης νευρολογίας: Όταν κάποιος σκοπεύει να κάνει κάτι, αντιλαμβάνεται το αποτέλεσμα να συμβαίνει πιο γρήγορα από ό,τι συμβαίνει όταν κάποιος το κάνει χωρίς να το θέλει (πχ αν κλωτσήσει κάποιος μια μπάλα, θα του φανεί ότι αυτή θα σπάσει το παράθυρο πιο γρήγορα από ό,τι αν την είχε κλωτσήσει κατά λάθος).
Αυτοί που ενεργούν υπό διαταγές νιώθουν ότι έχουν μικρότερο έλεγχο στις πράξεις τους, είναι σχεδόν σαν να πράττουν άθελά τους. Οι ερευνητές θεώρησαν ότι οι άνθρωποι υπό διαταγές ενδεχομένως να βίωναν την προαναφερθείσα παραμόρφωση χρόνου- οπότε κάθε φορά που ένας «δράστης» πατούσε ένα κουμπί, είτε υπό διαταγές, είτε κατ'επιλογή, του ζητούσαν να πει πόσος χρόνος έχει περάσει πριν ακουστεί ο ήχος. Η υπόθεση αποδείχθηκε ορθή: Αυτοί που λάμβαναν εντολή νόμιζαν ότι άκουγαν τον ήχο πιο αργά σε σχέση με τους άλλους, που δρούσαν αυτοβούλως.
Όπως έγραψαν σχετικά οι ερευνητές, «η παρακίνηση αύξησε το θεωρούμενο κενό μεταξύ της δράσης και του αποτελέσματος, σε σχέση με μια κατάσταση όπου οι συμμετέχοντες επιλέγουν ελεύθερα να προκαλέσουν την ίδια βλάβη. Είναι ενδιαφέρον το ότι η παρακίνηση (διαταγή) επίσης μείωνε τη νευρική επεξεργασία των αποτελεσμάτων της ενέργειας κάποιου. Οπότε, αυτοί που υπακούν σε εντολές μπορεί υποκειμενικά να βιώνουν τις πράξεις τους περισσότερο ως “παθητικές” κινήσεις από ηθελημένες πράξεις».
Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί είναι ευκολότερο να κάνει κάποιος πράξεις βίας (ή έστω, κακές πράξεις) εάν διαταχθεί, παρά να το κάνει μόνος του: Όταν κάνουμε κάτι επειδή έχουμε διαταχθεί, νιώθουμε ότι έχουμε μικρότερο έλεγχο όσον αφορά στο αποτέλεσμα, νιώθουμε λιγότερο υπεύθυνοι για αυτό, και η εμπειρία είναι τόσο διαφορετική που ο εγκέφαλος τη διαχειρίζεται διαφορετικά.
Η ειδοποιός διαφορά φαίνεται να είναι
Τα πράγματα βεβαίως ίσως να είναι πιο περίπλοκα και πιο βαθιά από ό,τι πιστεύουμε. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Ars Technica, o Πάτρικ Χάγκαρντ, νευροεπιστήμονας του University College London, και οι συνάδελφοί του, θέλησαν να προβούν σε μετρήσεις και εκτιμήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο όταν λαμβάνει την εντολή να κάνει κάτι, εν αντιθέσει με το τι συμβαίνει όταν επιλέγει να το κάνει. Τα αποτελέσματα ενός πειράματος, βασισμένου σε διάσημο πείραμα του 20ού αιώνα, παρουσιάζονται στο Current Biology.
Τη δεκαετία του 1960, ο Στάνλεϊ Μίλγκραμ, ψυχολόγος του Γέιλ, πραγματοποίησε μια σειρά από (διαβόητα σήμερα) τεστ πάνω στο πού μπορούν να φτάσουν οι άνθρωποι υπακούοντας σε εντολές: Ζήτησε από εθελοντές να κάνουν ηλεκτροσόκ σε έναν άγνωστο, χωρίς οι εθελοντές να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπήρχε ηλεκτροσόκ και ότι αυτοί που φώναζαν, «υποφέροντας από πόνο» ήταν ηθοποιοί, που προσποιούνταν πως πονούσαν ή πως πάθαιναν ακόμα και καρδιακές προσβολές. Ο Μίλγκραμ διαπίστωσε πως οι περισσότεροι συνέχιζαν να κάνουν ηλεκτροσόκ όταν λάμβαναν εντολή από κάποιον με εργαστηριακή ρόμπα, ακόμα και όταν το θύμα φαινόταν να κινδυνεύει. Μόνο ένα μικρό ποσοστό αρνήθηκαν.
Τα πειράματα του Μίλγκραμ προκάλεσαν έντονο προβληματισμό, τόσο για την ανθρώπινη φύση, όσο και για το πώς είχαν γίνει. Πολλοί εθελοντές σημαδεύτηκαν ψυχολογικά από την εμπειρία. Εν μέρει λόγω της δουλειάς του, πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς δημιούργησαν ειδικές επιτροπές για τη διεξαγωγή πειραμάτων που περιελάμβαναν ανθρώπους.
Ο Χάγκαρντ και οι συνάδελφοί του ήθελαν να κάνουν κάτι παρόμοιο και να το κάνουν σωστά. Αυτό που τους ενδιέφερε ήταν το πώς τα «πειραματόζωα» νιώθουν όταν είναι υπό εντολές και το αν αυτά τα συναισθήματα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα μοτίβα σε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG). Οπότε δόθηκε σε μια ομάδα συμμετεχόντων από 20 λίρες, τοποθετήθηκαν ειδικά καλώδια στα κρανία τους και ξεκίνησαν.
Σε αυτούς από τους συμμετέχοντες που ήταν «δράστες», δινόταν μια συσκευή με τρία κουμπιά. Το ένα προκαλούσε ηλεκτροσόκ σε ένα από τα «θύματα», ένα άλλο του αφαιρούσε χρήματα (από τις 20 λίρες) και το άλλο δεν έκανε τίποτα. Ο ερευνητής έλεγε κάποιες φορές στους «δράστες» ποια κουμπιά να πατήσουν και κάποιες άλλες τους άφηνε να επιλέξουν. Κάθε φορά που ο «δράστης» πατούσε κουμπί, άκουγε έναν ήχο, ο οποίος ήταν το βασικό κομμάτι του πειράματος, καθώς οι ερευνητές βασίζονταν σε ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης νευρολογίας: Όταν κάποιος σκοπεύει να κάνει κάτι, αντιλαμβάνεται το αποτέλεσμα να συμβαίνει πιο γρήγορα από ό,τι συμβαίνει όταν κάποιος το κάνει χωρίς να το θέλει (πχ αν κλωτσήσει κάποιος μια μπάλα, θα του φανεί ότι αυτή θα σπάσει το παράθυρο πιο γρήγορα από ό,τι αν την είχε κλωτσήσει κατά λάθος).
Αυτοί που ενεργούν υπό διαταγές νιώθουν ότι έχουν μικρότερο έλεγχο στις πράξεις τους, είναι σχεδόν σαν να πράττουν άθελά τους. Οι ερευνητές θεώρησαν ότι οι άνθρωποι υπό διαταγές ενδεχομένως να βίωναν την προαναφερθείσα παραμόρφωση χρόνου- οπότε κάθε φορά που ένας «δράστης» πατούσε ένα κουμπί, είτε υπό διαταγές, είτε κατ'επιλογή, του ζητούσαν να πει πόσος χρόνος έχει περάσει πριν ακουστεί ο ήχος. Η υπόθεση αποδείχθηκε ορθή: Αυτοί που λάμβαναν εντολή νόμιζαν ότι άκουγαν τον ήχο πιο αργά σε σχέση με τους άλλους, που δρούσαν αυτοβούλως.
Όπως έγραψαν σχετικά οι ερευνητές, «η παρακίνηση αύξησε το θεωρούμενο κενό μεταξύ της δράσης και του αποτελέσματος, σε σχέση με μια κατάσταση όπου οι συμμετέχοντες επιλέγουν ελεύθερα να προκαλέσουν την ίδια βλάβη. Είναι ενδιαφέρον το ότι η παρακίνηση (διαταγή) επίσης μείωνε τη νευρική επεξεργασία των αποτελεσμάτων της ενέργειας κάποιου. Οπότε, αυτοί που υπακούν σε εντολές μπορεί υποκειμενικά να βιώνουν τις πράξεις τους περισσότερο ως “παθητικές” κινήσεις από ηθελημένες πράξεις».
Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί είναι ευκολότερο να κάνει κάποιος πράξεις βίας (ή έστω, κακές πράξεις) εάν διαταχθεί, παρά να το κάνει μόνος του: Όταν κάνουμε κάτι επειδή έχουμε διαταχθεί, νιώθουμε ότι έχουμε μικρότερο έλεγχο όσον αφορά στο αποτέλεσμα, νιώθουμε λιγότερο υπεύθυνοι για αυτό, και η εμπειρία είναι τόσο διαφορετική που ο εγκέφαλος τη διαχειρίζεται διαφορετικά.
-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.
Keywords
ερευνα, huffington post, london, τεστ, feed, property, huffington, αποτελεσματα δημοτικων εκλογων 2010, εκλογες 2010 αποτελεσματα , Καλή Χρονιά, αποτελεσματα, ηθοποιοι, ηχος, θεμα, τεστ, γινει, δοθηκε, ευκολο, εν μερει, εννοια, ευθυνη, ιδια, υποθεση, ισχυει, ηχο, κλιμακα, κρανια, μικρο, ομαδα, συγκεκριμενα, σειρα, τρια, φυση, φορα, χρονος, ψυχολογικα, αγνωστο, εγκεφαλος, huffington post, huffington, ιδιαιτερο, feed, κομματι, london, property, ψυχολογος, βεβαιως
Τυχαία Θέματα
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Πάτρα: Σχεδόν καθημερινό φαινόμενο οι απόπειρες αυτοκτονίας - Μετά την κατανάλωση χαπιών από νεαρή, νέο περιστατικό με 20χρονο
- Πώς να γίνεται επιτυχημένοι χωρίς να κάνετε απολύτως τίποτα
- Τηλεθέαση: Αυτά είναι τα προγράμματα που επικράτησαν στη μάχη της Δευτέρας
- Πυροβόλησε και σκότωσε την κόρη του επειδή δεν του έλεγε που ήταν
- Λεβέντης: Αν ζητήσει βέτο ο Τσίπρας, καλύτερα να τα μαζεύει...
- Έτσι θέλει τη γυναίκα ο Leonardo di Caprio
- Ο Κασιδιάρης έδιωξε δημοσιογράφο του BBC όταν αποκάλεσε τα Σκόπια «Μακεδονία» (vid)
- Ακατάσχετο λογαριασμού ανά επιχείρηση με εισπράξεις από «πλαστικό» χρήμα
- Η συγκλονιστική ιστορία του Μιχάλη Πελεκάνου: Αποχαιρέτησα το νεογέννητο μωρό μου σε ένα λευκό φερετράκι
- Απίστευτο "παγκόσμιο ρεκόρ" από Γκάτλιν
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Huffington Post Greece
- ΠΓΔΜ: Θα γίνουν συγκρούσεις μεταξύ γειτόνων εάν ενισχυθούν οι συνοριακοί έλεγχοι στα Βαλκάνια
- Αυτή είναι η νεαρότερη δισεκατομμυριούχος του κόσμου
- Η UNHCR μιλά για το προσφυγικό με αριθμούς: Η Ευρώπη στο χείλος μεγάλης αυτοπροκληθείσας ανθρωπιστικής κρίσης
- Η δραστηριοποίηση της EBRD στην Ελλάδα με 7 επενδυτικά σχέδια στη συνάντηση Τσίπρα με τον πρόεδρό της
- Έρευνα: Γιατί είναι ευκολότερο να παρακινηθεί κάποιος σε πράξεις βίας από το να τις κάνει μόνος του
- Τελευταία Νέα Huffington Post Greece
- Έρευνα: Γιατί είναι ευκολότερο να παρακινηθεί κάποιος σε πράξεις βίας από το να τις κάνει μόνος του
- Αυτή είναι η νεαρότερη δισεκατομμυριούχος του κόσμου
- ΠΓΔΜ: Θα γίνουν συγκρούσεις μεταξύ γειτόνων εάν ενισχυθούν οι συνοριακοί έλεγχοι στα Βαλκάνια
- Η UNHCR μιλά για το προσφυγικό με αριθμούς: Η Ευρώπη στο χείλος μεγάλης αυτοπροκληθείσας ανθρωπιστικής κρίσης
- Η δραστηριοποίηση της EBRD στην Ελλάδα με 7 επενδυτικά σχέδια στη συνάντηση Τσίπρα με τον πρόεδρό της
- Από τη Βοαδίκεια και την Ιωάννα της Λωραίνης μέχρι τη Μαλάλα Γιουσαφζάι: 10+8 γυναίκες που σημάδεψαν την ιστορία
- Υποστελεχωμένες οι ελληνικές φυλακές σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν. Θετικά βήματα στην πρόληψη βασανιστηρίων
- Κατσέλη: Οι καταθέσεις θα επανέλθουν στα επόμενα 3 χρόνια. Αύξηση 1,15 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο
- Λεβέντης: Εγώ βέτο στη σύσκεψη των αρχηγών δεν δίνω!
- Έρευνα για την υπόθεση Βγενόπουλου που μπήκε στο αρχείο διενεργεί η πρόεδρος του Αρείου Πάγου
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Πλαφόν από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες στη διάθεση των εισιτηρίων για πρόσφυγες
- Σε διαβούλευση το σχέδιο νόμου για τις συμβάσεις παραχώρησης έργων
- Tο πρόγραμμα «Discover Vodafone» δίνει ευκαιρίες στους νέους για ένα μοναδικό ξεκίνημα στην καριέρα τους
- Τι είναι η «Μόρα», πότε και σε ποιους εμφανίζεται
- Λευκάδα: Μαινόμενος άνδρας έσπασε τη τζαμαρία του ΙΚΑ και έστειλε στο νοσοκομείο υπάλληλο!
- ΕΟΠΥΥ: Σε μηνιαία βάση ο υπολογισμός στην έκπτωση των παρόχων
- Συλλαλητήριο αλληλεγγύης στους πρόσφυγες την Τετάρτη 2 Μαρτίου στην Αθήνα
- Μπεκατώρου: Καλώς να ορίσει το X-Factor, να γίνει λίγο... φασαρία
- Συνάντηση Τσίπρα με πρόεδρο Ευρωπαικής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης