Το στοίχημα για την επιβίωση των ελληνικών τραπεζών

Του Αλέξανδρου Κασιμάτη

Μια νέα, ιδιαίτερα απαιτητική, περίοδος ξεκίνησε για τις τράπεζες, καθώς αποκτούν κεντρικό ρόλο στο κάδρο της διαπραγμάτευσης για την έξοδο της χώρας από το καθεστώς του μνημονίου και κατά συνέπεια της σκληρής επιτήρησης.

Οι τραπεζίτες από τις επαφές που κάνουν στο εξωτερικό με αξιωματούχους της Ε.Ε. αλλά και με κυβερνητικά στελέχη

Η εικόνα μιας χώρας η οποία επί χρόνια παραδίδεται ανίσχυρη από το ένα μνημόνιο στο άλλο και παραμένει αποκλεισμένη από τις αγορές είναι πλέον προβληματική και για τις Βρυξέλλες, οι οποίες θέλουν η χώρα μας να περάσει στο επόμενο στάδιο με τη βοήθεια μιας προληπτικής γραμμής που μπορεί να εγκριθεί με σχετικά ήπιους όρους. Για να δημιουργηθούν όμως οι προϋποθέσεις του επόμενου βήματος για την Ελλάδα, οι δανειστές περιμένουν από την κυβέρνηση να πιάσει τους στόχους του πλεονάσματος, να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις και τις αποκρατικοποιήσεις, να κλείσει γρήγορα την τρίτη αξιολόγηση, να διανείμει λελογισμένα το πλεόνασμα κ.λπ.

Εκτός όμως από τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν στους δανειστές να ανάψουν το πράσινο φως για την προληπτική γραμμή, οι τράπεζες θα πρέπει να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στον ρόλο τους και να χρηματοδοτήσουν την οικονομία για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη. Στα τραπεζικά επιτελεία πιστεύουν ότι έχουμε περάσει πλέον σε μια νέα περίοδο, όπου το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν θα πιέζει δημοσίως με δηλώσεις στελεχών του και τις εκθέσεις που θα δημοσιοποιεί.

Ωστόσο, η πίεση του ΔΝΤ έχει βρει πρόσφορο έδαφος και οι τραπεζίτες περιμένουν τώρα ότι τα αποτελέσματα της στάσης του Ταμείου θα αποτυπωθούν στους όρους των επικείμενων stress tests, για τα οποία οι συζητήσεις δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει. Με τον παράγοντα «stress tests» να παραμένει άγνωστος, οι τράπεζες προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν στο τέλος του έτους το πρόβλημα εφαρμογής του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9 (IFRS 9). Πρόκειται για πανευρωπαϊκό πρόβλημα, καθώς έρευνα που έκανε στις αρχές του χρόνου σε 58 τράπεζες η European Banking Authority (ΕΒΑ) έδειξε ότι το 75% των τραπεζών αναμένει ότι η εφαρμογή του IFRS 9 θα επηρεάσει την κερδοφορία τους. Οι περισσότερες τράπεζες στην Ευρώπη, όπως άλλωστε και οι ελληνικές, προσπαθούν να προσδιορίσουν τις επιπτώσεις στα δανειακά τους χαρτοφυλάκια από την εφαρμογή του IFRS 9.

Έγκαιρα η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕSMA) έδωσε κατευθύνσεις σχετικά με τις γνωστοποιήσεις προς τους επενδυτές που πρέπει να συμπεριλάβουν οι τράπεζες στους φετινούς ισολογισμούς τους.

Οι πληροφορίες λένε ότι οι τελευταίες εκτιμήσεις των τραπεζών προσδιορίζουν τη συνολική επίπτωση από την εφαρμογή του νέου λογιστικού προτύπου σε ποσό που θα κινηθεί άνω των 4 δισ. ευρώ. Οι πιο βάσιμες εκτιμήσεις αυτή τη στιγμή είναι ότι οι πρόσθετες προβλέψεις που θα απαιτηθεί να πάρει τραπεζικό σύστημα λόγω του IFRS 9 θα κινηθούν μεταξύ 4 και 4,5 δισ. ευρώ. Σαφή εικόνα θα έχουμε προς το τέλος Δεκεμβρίου, όπου οι τράπεζες θα πρέπει να γνωστοποιήσουν στους επενδυτές την επίπτωση του IFRS 9.

Η εκτίμηση είναι ότι με έναν λογαριασμό 4-4,5 δισ. ευρώ από το νέο λογιστικό πρότυπο το τραπεζικό σύστημα δεν θα αποσταθεροποιηθεί, καθώς διαθέτει κεφαλαιακά αποθέματα ικανά να απορροφήσουν το κόστος. Η συγκυρία αυτή όμως καθιστά καίρια και καθοριστική τη σημασία των stress tests, τα οποία θα διενεργηθούν ξεχωριστά από αυτά των υπόλοιπων ευρωπαϊκών τραπεζών. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματά τους θα γίνουν γνωστά τον Μάιο 2018, ώστε να υπάρχει η κάλυψη της ομπρέλας του ελληνικού προγράμματος και συνεπώς η οικονομική ευχέρεια να αντιμετωπιστούν τυχόν προβλήματα τα οποία πιθανόν θα παρουσιαστούν.

Οι τράπεζες σε έναν βαθμό μετατρέπονται σε ομήρους των δανειστών, υπό την έννοια ότι αποτελούν μοχλό πίεσης προς την κυβέρνηση. Αν το επόμενο εξάμηνο η κυβέρνηση ανταποκριθεί ικανοποιητικά ως προς τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει προς τους δανειστές και ταυτόχρονα το τραπεζικό σύστημα δείξει ότι αντιμετωπίζει ικανοποιητικά τα κόκκινα δάνεια, την άνοιξη του 2018 δεν θα έχουμε δυσάρεστες εκπλήξεις. Αντίθετα, αν η κυβέρνηση θυμηθεί τα παλιά της χούγια και το αριστερό παρελθόν, ο λογαριασμός των τραπεζών μπορεί εύκολα να την ξαναφέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Οποια όμως κι αν είναι τελικά η τροπή, τίποτε δεν πρόκειται να κριθεί πριν από τον Μάιο που θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests. Τα hedge funds, που αποτελούν τον μετοχικό κορμό των τραπεζών, δεν έχουν διάθεση να αναλάβουν τον κίνδυνο νέων αυξήσεων -πολύ περισσότερο όταν μπορεί να προέλθει και εξαιτίας πολιτικών λόγων- και βγαίνουν πωλητές στις μετοχές των τραπεζών. Oπως είναι γνωστό, κινούνται με κερδοσκοπικό ορίζοντα και ένας εξάμηνος εγκλωβισμός με απροσδιόριστη κατάληξη δεν ενθουσιάζει τους διαχειριστές τους.

Αλλωστε πιστεύουν ότι θα διαβάσουν έγκαιρα τις εξελίξεις και μπορούν να τοποθετηθούν και πάλι λίγο πριν, λίγο μετά, τη δοκιμασία των stress tests. Αν μάλιστα στο πλαίσιο αυτής της εξάμηνης δοκιμασίας κάποια τράπεζα αποδειχθεί πιο ευάλωτη από τις υπόλοιπες, η τράπουλα θα ανακατευτεί και πάλι δημιουργώντας νέα δεδομένα και νέες ευκαιρίες κέρδους για τους μετόχους. Εχει ενδιαφέρον ότι ταυτόχρονα η ΕΚΤ καθιστά πιο αυστηρό το πλαίσιο για τα κόκκινα δάνεια, ενώ σηκώνει και ψηλότερα τον πήχη για τους στόχους αντιμετώπισης των προβληματικών δανείων το 2018.