Τι σημαίνει πραγματικά η επαναφορά του waiver

Του Αλέξανδρου Κασιμάτη

Η Ελλάδα από τον Μάιο 2010 που πτώχευσε είναι εκτός αγορών. Κανείς δεν δανείζει το ελληνικό δημόσιο επειδή δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσει το χρέος του. Τα προγράμματα –μνημόνια έδωσαν στην Ελλάδα τα αναγκαία κεφάλαια για να εξυπηρετηθούν οι υποχρεώσεις της χώρας και να σταθεί όρθιο το τραπεζικό σύστημα.

Όταν οι αγορές δεν δανείζουν στο Ελληνικό

Δημόσιο είναι προφανές ότι δεν δανείζουν ούτε τις τράπεζες, ούτε τις επιχειρήσεις της χώρας. Το τραπεζικό σύστημα στράφηκε στην ΕΚΤ η οποία κατ εξαίρεση (waiver) δεχόταν ελληνικά ομόλογα τα οποία έχουν αξιολογηθεί με τον χαρακτηρισμό «σκουπίδια». Η τήρηση των προγραμμάτων-μνημονίων (μεταρρυθμίσεις, δημοσιονομική προσαρμογή κλπ) διασφαλίζει ότι η χώρα θα εξυπηρετεί το χρέος της και η ΕΚΤ κατ εξαίρεση κάνει δεκτά ως εγγυήσεις τα ελληνικά ομόλογα που οι αγορές θεωρούν σκουπίδια.

Αποκλεισμένες από τις αγορές, οι τράπεζες στρέφονται στην ΕΚΤ και μετέχουν στις πράξεις χρηματοδότησης, δηλαδή στις ενέσεις ρευστότητας που κάνει η κεντρική τράπεζα στις εμπορικές τράπεζες. Όταν οι σχέσεις ελληνικής κυβέρνησης-δανειστών περνούν σοβαρή κρίση και το πρόγραμμα είναι στον αέρα, ο κίνδυνος χρεοκοπίας αυξάνεται και η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να σταματήσει να δέχεται κατ εξαίρεση τα ελληνικά ομόλογα-σκουπίδια.

Οι τράπεζες σε αυτή την περίπτωση στρέφονται στον ΕLA. O συγκεκριμένος μηχανισμός είναι έκτακτης ανάγκης. Είναι ο τελευταίος δανειστής. Είναι χρήματα της ΕΚΤ τα οποία όμως χορηγεί η τοπική κεντρική τράπεζα κάθε χώρας, ώστε να έχει τον κίνδυνο στα βιβλία της και όχι στην ΕΚΤ. Η προσφυγή στον ΕLA είναι σαν οι τραπεζίτες να τηλεφωνούν στην πυροσβεστική. Για αυτό και το χρήμα του ΕLA είναι πιο ακριβό και δίνεται με επιτόκιο 1,55%, ενώ οι κανονικές πράξεις χρηματοδότησης της ΕΚΤ προς τις τράπεζες δίνονται με πολύ χαμηλό επιτόκιο σχεδόν μηδενικό.

Η επαναφορά του waiver σημαίνει ότι κλείνει ένα κομμάτι της ζημίας που προκάλεσε η υπερήφανη διαπραγμάτευση του ΣΥΡΙΖΑ με τον Γιάνη Βαρουφάκη. Επιστρέφουμε εκεί που ήμασταν στις αρχές του 2015. Οι τράπεζες θα προσπαθήσουν σταδιακά να απαγκιστρωθούν από τον ΕLA και θα ενταχθούν στους μηχανισμούς που εφαρμόζονται για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Ηδη η τράπεζα της Ελλάδος ανακοίνωσε ότι κατά 7 δισ. ευρώ μειώθηκε ο ELA για τις ελληνικές τράπεζες, λόγω της επαναφοράς του waiver και διαμορφώθηκε στα 61,1 δισ. ευρώ.
Είναι μια εξέλιξη που δεν επηρεάζει άμεσα τον πολίτη, αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια επαναφοράς στην ομαλότητα. Δείχνει ότι η ΕΚΤ εμπιστεύεται τη χώρα και τις τράπεζες της. Είναι προυπόθεση για να ακολουθήσει η ένταξη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και για να ελπίζει η χώρα ότι θα μπορέσει να επιστρέψει στις αγορές το 2017.

Οι τράπεζες θα μειώσουν το κόστος χρηματοδότησης τους και θα βοηθήσουν τους ισολογισμούς τους, αλλά το κρίσιμο είναι η νομική πράξη που θα ακολουθήσει και στην οποία θα διευκρινίζονται οι περικοπές αποτίμησης, δηλαδή το κούρεμα, το haircut στα ελληνικά ομόλογα. Το ύψος του κουρέματος των ελληνικών ομολόγων θα καθορίσει την οικονομική σημασία που έχει η επαναφορά του waiver για τις τράπεζες .