Πιο ψηλά ο πήχης του τουρισμού μετά το ρεκόρ του 2018

Οι προβληματισμοί των τουριστικών φορέων για τη νέα χρονιά, λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού της Τουρκίας και άλλων αγορών της Μεσογείου, του Brexit, αλλά και της υπερφορολόγησης του τουριστικού προϊόντος που το κάνει πιο ακριβό σε σχέση με το αντίστοιχο άλλων μεσογειακών προορισμών

Της Στεφανίας Σούκη

Και μετά το 2018 τι; Εχοντας τον θετικό απολογισμό της φετινής σεζόν οι τουριστικοί φορείς προετοιμάζονται ήδη για τη σεζόν του 2019, για την οποία προς το παρόν μοιάζουν επιφυλακτικοί

και αναζητούν τον τρόπο με τον οποίο θα διατηρηθούν οι υψηλές επιδόσεις του κλάδου, «ώστε η επιτυχία του τομέα να είναι διατηρήσιμη, να μην εξελιχθεί σε πυροτέχνημα και να γίνει ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός για τη μεγαλύτερη προσέλκυση τουρισμού υψηλών εισοδηματικών κριτηρίων και την άμβλυνση της εποχικότητας».

Τα νούμερα για φέτος είναι ενδεικτικά: με βάση τις πρώτες εκτιμήσεις των τουριστικών φορέων, οι τουριστικές εισπράξεις μπορεί να ξεπεράσουν το 2018 για πρώτη φορά τα 16 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με τα 14,6 δισ. ευρώ του 2017, γεγονός το οποίο οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μεγάλη άνοδο των αφίξεων -σε διψήφιο μέχρι σήμερα ποσοστό- σε σύγκριση με την προηγούμενη, επίσης καλή χρονιά, δεδομένου ότι τόσο η μέση διάρκεια παραμονής όσο και η κατά κεφαλή δαπάνη των ξένων τουριστών στη χώρα μας παραμένουν χαμηλά.

Το υπουργείο Τουρισμού έχει βάλει ακόμη υψηλότερα τον πήχη για τις εισπράξεις του 2018, με την υπουργό να δηλώνει ότι φέτος τα έσοδα θα είναι υψηλότερα κατά 2 δισ. ευρώ σε σύγκριση με πέρυσι, ξεπερνώντας επομένως ακόμη και τα 16,5 δισ. ευρώ. Ως προς τις αφίξεις η πρόβλεψη της κυρίας Ελενας Κουντουρά κάνει λόγο για έναν αριθμό στα πέριξ των 33 εκατομμυρίων από τα 30,1 εκατομμύρια του 2017, νούμερο που, ακόμη και χαμηλότερα να διαμορφωθεί, έχει ξεπεράσει προ πολλού όλες τις προβλέψεις των προηγούμενων ετών.

Αρκεί να αναφερθεί ότι πριν από μία πενταετία, το 2013, η έρευνα της McKinsey για τον τουρισμό προέβλεπε ότι ο κλάδος μπορεί να ξεπεράσει τα 24 εκατ. ευρώ διεθνών αφίξεων με ορίζοντα το 2021, αποφέροντας σε ετήσια βάση άμεσα έσοδα 18-19 δισ. ευρώ, αν κι εφόσον η κατά κεφαλή δαπάνη φτάσει τα 800 ευρώ. Και στο σημείο αυτό έρχεται το πρώτο μεγάλο ζητούμενο για τον ελληνικό τουρισμό, αφού με βάση τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος η δαπάνη ανά ταξίδι των ξένων στην Ελλάδα παραμένει σταθερά κολλημένη πέριξ των 545 ευρώ (544 ευρώ στο οκτάμηνο του 2018, έναντι 545 και 542 ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2017 και του 2016).

Οι 4+1 παράμετροι για το 2019

Με τις προκρατήσεις του 2019 να έχουν ξεκινήσει ήδη, ξενοδόχοι και λοιποί τουριστικοί παράγοντες εμφανίζονται συγκρατημένοι και προτάσσουν στον προβληματισμό τους 4+1 βασικές παραμέτρους για την επόμενη σεζόν: το γενικότερο δύσκολο οικονομικό κλίμα σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο, το θέμα του Brexit, την ολική επαναφορά αγορών που είχαν πληγεί από θέματα ασφαλείας, όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος, τον αυξανόμενο ανταγωνισμό στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου ακόμη και από πιο παραδοσιακές αγορές, όπως αυτή της Ισπανίας, και όλα αυτά σε συνάρτηση με την υπερφορολόγηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που καθίσταται έτσι πιο ακριβό σε σύγκριση με το αντίστοιχο προϊόν άλλων μεσογειακών προορισμών.

Στο comeback της Τουρκίας, πέρα από τα εντυπωσιακά νούμερα που έχει σημειώσει φέτος ο τουρισμός, η κυβέρνηση της γείτονος κινητοποιείται περαιτέρω και για το 2019 με ισχυρές συνέργειες, όπως η πρόσφατη συμφωνία με την Turkish Airlines.

Σημειώνεται εδώ ότι στο εννιάμηνο του 2018, οι γείτονες έχουν φιλοξενήσει περί τα 32 εκατομμύρια ξένους τουρίστες, έχοντας σημειώσει αύξηση κατά 23% σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα και σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό Πολιτισμού και Τουρισμού Μεχμέτ Νούρι Ερσόι, είναι πολύ πιθανό να ξεπεράσουν τα 40 εκατομμύρια.

Ο συνολικός αριθμός των αφίξεων από το εξωτερικό (συμπεριλαμβανομένων και των Τούρκων που ζουν εκτός) ανεβαίνει για το εννιάμηνο του 2018 στα 37 εκατομμύρια, με τους Ρώσους να είναι η πρώτη εθνικότητα με 5,1 εκατομμύρια επισκέπτες και αύξηση κατά 16,1% σε σύγκριση με πέρυσι και ακολουθούν Γερμανοί (3,6 εκατομμύρια), Βρετανοί (1,9 εκατομμύρια) και Βούλγαροι (1,7 εκατομμύρια). Πρώτος προορισμός στη γείτονα για τους ξένους επισκέπτες είναι η Αττάλεια με 11 εκατομμύρια τουρίστες στο εννιάμηνο, ενώ η μέση κατά κεφαλή δαπάνη των επισκεπτών στο τέλος Σεπτεμβρίου ήταν στα 612 δολάρια.

Για το 2019, η Τουρκία έχει θέσει ως στόχο, σύμφωνα με τις δηλώσεις του υπουργού, τα 50 εκατομμύρια επισκέπτες, με το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού να αυξάνει το διαθέσιμο budget για την προώθηση στο εξωτερικό με επίκεντρο βασικά το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία (χώρες που αποτελούν τις δύο βασικές αγορές εισερχόμενου τουρισμού και για την Ελλάδα) και θα ακολουθήσουν η ρωσική αγορά και οι αραβικές χώρες.

Στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του τομέα για την επόμενη χρονιά εντάσσεται και το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπεγράφη με την Turkish Airlines για την ένταξη περισσότερων προγραμματισμένων πτήσεων, έναντι των charters, από τον Απρίλιο του 2019, με περισσότερες συνδέσεις για Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ρωσία, Ουκρανία, Σαουδική Αραβία, Ισραήλ κ.ά. με στόχο την προσέλκυση τουρισμού υψηλότερων εισοδηματικών κριτηρίων και την επιμήκυνση της σεζόν. Στόχος είναι η άνοδος.

Το Brexit

Στον γρίφο του Brexit κι ενώ η υπουργός Τουρισμού Ελενα Κουντουρά εμφανίζεται αισιόδοξη για την επόμενη χρονιά, κάνοντας λόγο για αύξηση των -πολύ πρώιμων- προκρατήσεων κατά 10% από τους Βρετανούς και ενίσχυση των προγραμμάτων για Ελλάδα από πλευράς των μεγάλων tour operators, οι ξενοδόχοι φαίνεται να κρατούν μικρότερο καλάθι, τηρώντας στάση αναμονής και παραπέμποντας στο δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, οπότε θα υπάρχει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τις κρατήσεις του καλοκαιριού.

Ο λόγος; Οι αστάθμητες εξελίξεις σε μια αγορά που αποτελεί -μαζί με τη Γερμανία- τις δύο βασικότερες αγορές εξερχόμενου τουρισμού για τους περισσότερους ευρωπαϊκούς προορισμούς, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

«Δεν υπάρχουν ανησυχητικά μηνύματα από τη βρετανική αγορά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να προεξοφλήσουμε από τώρα ότι η επόμενη σεζόν θα είναι καλή. Εχουμε μπροστά μας μια μακρά περίοδο προκρατήσεων, τα ελληνικά ξενοδοχεία προς το παρόν κινούνται καλά, ωστόσο είναι πολύ νωρίς», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, το οποίο ενισχύει περαιτέρω το αποτύπωμά του στον τομέα και διοργανώνει την ερχόμενη εβδομάδα το 2ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας.

«Ειδικά για τη βρετανική αγορά βλέπουμε ότι υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες που θα καθορίσουν την πορεία της επόμενης σεζόν. Ο ένας είναι το Βrexit, για το οποίο όλες οι πλευρές θέλουν να υπάρξει μια ήπια μετάβαση, ωστόσο η ψυχολογία προς το παρόν δεν είναι τόσο καλή, επηρεάζοντας και τη διαδικασία των κρατήσεων για το 2019 και μεταθέτοντας τον προγραμματισμό των Βρετανών για την επόμενη χρονιά».

Για τον ελληνικό τουρισμό και την πορεία του την επόμενη χρονιά, όπως αναφέρει ο κ. Βασιλικός, «ο δεύτερος παράγοντας έχει να κάνει με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό στη Μεσόγειο και μάλιστα όχι μόνο από την τουρκική αγορά που συνήθως αναφέρεται. Βλέπουμε αυτή τη στιγμή πολλές αγορές, ακόμη και παραδοσιακούς ευρωπαϊκούς προορισμούς (βλ. Ισπανία) που βγαίνουν από τώρα επιθετικά εν όψει της επόμενης σεζόν».

Ο αυξανόμενος ανταγωνισμός στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου επαναφέρει στο προσκήνιο το θέμα της υπερφορολόγησης του κλάδου και της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, το οποίο καθίσταται πιο ακριβό σε σύγκριση με αυτά άλλων μεσογειακών προορισμών.

Πάντως το γεγονός ότι τα έσοδα από το τέλος διαμονής στα ξενοδοχεία... υπεραποδίδουν, ξεπερνώντας ήδη, από το εννιάμηνο του 2018, τις προσδοκίες για το σύνολο του έτους (ξεπέρασαν τα 85 εκατ. ευρώ έναντι του ετήσιου στόχου στον προϋπολογισμό για 74 εκατ. ευρώ) φαίνεται ότι απομακρύνει, υπό τις τρέχουσες συνθήκες, την επανεξέτασή του, όπως έχουν επανειλημμένα ζητήσει οι ξενοδόχοι.

Πολύ περισσότερο, δε, από τη στιγμή που η κίνηση στα ελληνικά ξενοδοχεία εμφανίζεται βελτιωμένη και κατά τη φθινοπωρινή περίοδο, γεγονός το οποίο, όπως είναι εύλογο, θα ανεβάσει περαιτέρω τα έσοδα. Οι τουριστικοί φορείς, πάντως, δεν παύουν να τονίζουν το θέμα της υπερφορολόγησης και να αναφέρουν σε κάθε ευκαιρία ότι προκειμένου η Ελλάδα να διατηρήσει τη δυναμική της, θα πρέπει να μειώσει άμεσα τις φορολογικές επιβαρύνσεις στον κλάδο, όπως στο κομμάτι της εστίασης.

Σημειώνεται εδώ ότι με βάση τα στοιχεία από την τελευταία μελέτη (Νοέμβριος 2018) του Insete Intelligence, του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων για τις Διεθνείς Αεροπορικές Αφίξεις τη διετία 2016-2017, κατόπιν της επεξεργασίας των στοιχείων του Διεθνούς Αερολιμένος Αθηνών και της Fraport, στο τοπ 5 των πρώτων χωρών προέλευσης επιβατών (συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων) στο σύνολο των αεροδρομίων της χώρας για το 2017 ήταν το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ολλανδία και ακολουθούν στις επόμενες θέσεις η Ρωσία, η Πολωνία, η Κύπρος, η Ελβετία και η Σουηδία.

To Hνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στην πρώτη θέση των επιβατών προέλευσης με 3,6 εκατομμύρια επιβάτες και αύξηση 8% σε σύγκριση με το 2016 και ακολουθεί η Γερμανία στη δεύτερη θέση με 3,5 εκατ. επιβάτες, παρουσιάζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση σε απόλυτες διαφορές (18,7%), ακολουθούμενη από την Ιταλία (1,6 εκατ.), και τη Γαλλία (1,1 εκατ.).

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

■ €16 δισ., από €14,6 δισ. το 2017, φέτος οι τουριστικές εισπράξεις
■ 11,1% αυξήθηκαν οι τουριστικές εισπράξεις στο οκτάμηνο του 2018, φθάνοντας τα €11,76 δισ., σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ
■ 545 ευρώ, κολλημένη εδώ και μια τριετία, η δαπάνη ανά ταξίδι των ξένων στην Ελλάδα
■ 33 εκατομμύρια οι τουρίστες το 2018 από τα 30,1 εκατομμύρια τουρίστες του 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Τουρισμού
■ Γερμανοί και Βρετανοί είναι οι δύο βασικές δεξαμενές εισερχόμενου τουρισμού για την Ελλάδα, με 2,9 εκατ. και 2,1 εκατομμύρια επισκέπτες αντίστοιχα στο 8μηνο
του 2018.
■ Βρετανοί και Γερμανοί προηγούνται και στο τοπ 10 των χωρών προέλευσης επιβατών για το σύνολο των ελληνικών αεροδρομίων το 2017