«Πιλάτες» και «γιόγκα» για την ΕΚΤ πριν την κρίσιμη συνεδρίαση

Σε πλήρη αναβρασμό η ΕΚΤ ενόψει της κρίσιμης συνεδρίασης στις 10 Μαρτίου

Μία εβδομάδα πριν από την εξαιρετικά κρίσιμη συνεδρίαση της ΕΚΤ, τα στελέχη της προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να «περάσουν» στις αγορές την άποψη ότι δεν προτίθεται να αλλάξουν πολιτική, ενώ στην πραγματικότητα προετοιμάζονται γι' αυτό.

Οι ομάδες των οικονομολόγων της τράπεζας

προσπαθούν να μετρήσουν το κόστος που θα έχουν οι τράπεζες, με τις δεύτερες να περιμένουν τη λήψη νέων μέτρων τα οποία μπορούν να ξεκινούν από το τι θα συμβεί με το επιτόκιο καταθέσεων έως τις επιπτώσεις της εκτεταμένης παροχής ρευστότητας. Αυτό, τουλάχιστον, αναφέρουν πηγές κοντά στις ιδιωτικές συζητήσεις που διεξάγονται στην ΕΚΤ.

Οι προτάσεις των οικονομολόγων, πάντως, μπορεί να απορριφθούν από το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζα, το οποίο συνεδριάζει στις 10 Μαρτίου. Πάντως ο εκπρόσωπος Τύπου της ΕΚΤ, δεν θέλησε να σχολιάσει το δημοσίευμα.

Με τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη να διατηρείται κάτω από το μηδέν και τις αυξανόμενες ανησυχίες για την παγκόσμια οικονομία, ο Μάριο Ντράγκι και οι συνάδελφοί του εξετάζουν εάν η νομισματική πολιτική πρέπει να στηρίξει περαιτέρω την ανάκαμψη της περιοχής.

Η βασική ανησυχία αφορά τα αρνητικά επιτόκια, ιδίως εάν μειωθούν περαιτέρω και το εάν μπορεί να πλήξουν την κερδοφορία των τραπεζών και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό ώστε να μειώσουν τις χορηγήσεις σε εταιρείες και νοικοκυριά.

Ο Ντράγκι «θα πρέπει να ανησυχεί για τις επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα», τονίζει ο Mark Burgess, επικεφαλής επενδύσεων για την περιοχή ΕΜΕΑ στη Columbia Threadneedle Investments, προσθέτοντας ότι «επιθυμεί (σ.σ.: ο Ντράγκι) ένα υγιές τραπεζικό σύστημα».

Ένα εκ των πιο άμεσων μέτρων είναι η μείωση του επιτοκίου καταθέσεων από το -0,3% που είναι σήμερα, αλλά και η εφαρμογή ενός συστήματος δύο ταχυτήτων. Βάσει αυτού οι τράπεζες θα πληρώνουν το αρνητικό επιτόκιο ανάλογα με τον όγκο των χρημάτων που «παρκάρουν» στην ΕΚΤ και εφ' όσον αυτά ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο επίπεδο.

Αυτή η τακτική, την οποία χρησιμοποιούν και άλλες κεντρικές τράπεζες που έχουν αρνητικά επιτόκια όπως η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας (SNB), είναι εύκολο να εφαρμοστεί στην Ευρωζώνη, όπως υποστηρίζουν πηγές της ΕΚΤ.

Κορυφαίο στέλεχος μεγάλης ευρωπαϊκής τράπεζας, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, υποστήριξε ότι δεν είναι βέβαιος ότι οι τράπεζες μπορούν να χειριστούν, άμεσα, ένα τέτοιο σύστημα. Όλα θα εξαρτηθούν από τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα σχεδιαστεί.

Αν και η ΕΚΤ εφαρμόζει αρνητικό επιτόκιο καταθέσεων από τα μέσα του 2014, δεν έχει λάβει μέτρα ώστε αυτή η τακτική να μην πλήττει την κερδοφορία των τραπεζών. Μείωση του επιτοκίου κατά τουλάχιστον 10 μονάδες βάσης έχει προεξοφληθεί από τους επενδυτές, σύμφωνα με στοιχεία που έχει το Bloomberg και αφορούν τα swaps στο ευρώ.

Η ΕΚΤ σε εγρήγορση

Το πρόβλημα για τις τράπεζες είναι ότι δεν μπορούν, εύκολα, να περάσουν το κόστος από το αρνητικό επιτόκιο της ΕΚΤ στους πελάτες τους, καθώς φοβούνται ότι θα αποσύρουν τις καταθέσεις τους. Οι τραπεζικές μετοχές έχουν δεχθεί πολύ σκληρά κτυπήματα φέτος, εξαιτίας και της ύπαρξης αρνητικών επιτοκίων.

Αυτό είναι κάτι το οποίο η ΕΚΤ οφείλει να εξετάσει στη συνεδρίαση της επόμενης Πέμπτης.

«Γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό το θέμα», υποστήριξε το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ σε ομιλία του και προσέθεσε ότι «το παρακολουθούμε σε τακτική βάση και εξετάζουμε προσεκτικά την κατάσταση και εάν θα υπάρχουν αρνητικές συνέπειες για τις τραπεζικές χρηματοδοτήσεις».

Μία άλλη εναλλακτική λύση που διαθέτει η ΕΚΤ είναι να αυξήσει τις μηνιαίες αγορές ομολόγων. Σήμερα έχει δεσμευθεί να δαπανά 60 δισ. ευρώ μηνιαίως αγοράζοντας κρατικό και ιδιωτικό χρέος και αυτό θα διαρκέσει τουλάχιστον έως τις 17 Μαρτίου 2017, με συνολικό κόστος στα 1,5 τρισ. ευρώ.

Υψηλό κόστος

Όμως τόσο αυτό το πρόγραμμα, όσο και η δημοπρασίες φθηνών δανείων στις τράπεζες (διαδικασία περισσότερο γνωστή ως TLTROs), μπορεί να προσφέρουν πληθώρα μετρητών αλλά αυτά δεν φαίνεται να διοχετεύονται στην πραγματική οικονομία. Η εκτεταμένη ρευστότητα στην Ευρωζώνη έχει αυξηθεί περισσότερο από 700 δισ. ευρώ από μόλις 150 δισ. ετησίως πριν ένα έτος, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Με τα αρνητικά επιτόκια η διαδικασία αυξάνει το κόστος για τις τράπεζες.

Η ΕΚΤ αναζητά αρκετούς τρόπους ώστε να μην τιμωρούνται οι τράπεζες λόγω της υψηλής ρευστότητας και των χαμηλών χορηγήσεων, όπως αναφέρει μία πηγή.

Πιθανώς ένας τρόπος είναι το νέο επιτόκιο να εφαρμόζεται ανάλογα με τα αποθεματικά μίας τράπεζας. Για παράδειγμα οι τράπεζες μπορούν να λαμβάνουν τόκο 0,05% (όσο το βασικό επιτόκιο στην Ευρωζώνη) για το ύψος των αποθεματικών που διαθέτουν.

«Μία εύκολη λύση είναι να αποφασιστεί ότι τα χρήματα που λαμβάνουν οι τράπεζες μέσω των TLTROs δεν θα υπόκεινται σε αρνητικό επιτόκιο, δηλαδή θα λαμβάνονται υπόψη ως αποθεματικά και όχι ως επιπλέον ρευστότητα», σημειώνει ο Frederik Ducrozet, οικονομολόγος στη Banque Pictet & Cie

Κριτική από τις αγορές

Η πολιτική των αρνητικών επιτοκίων έχει προσελκύσει αρνητική κριτική από τις αγορές κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων. Ο κ. Κερέ υπερασπίστηκε αυτήν την τακτική, υποστηρίζοντας ότι οι τράπεζες θα μπορούσαν να βρίσκονταν σε χειρότερη θέση εάν δεν εφαρμόζονταν η πολιτική των μηδενικών επιτοκίων.