Οι προτάσεις της ΤτΕ για να ανακοπεί το Brain Drain

Έξι εργαλεία και προτάσεις για την επιστροφή των νέων στην Ελλάδα και την ανακοπή του Brain Drain, προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος στο 43ο τεύχος του Οικονομικού Δελτίου της.

Με περίπου 223.000 νέοι Έλληνες να έχουν φύγει από την χώρα την περίοδο 2008-2013, η «διαρροή εγκεφάλων» έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις στην Ελλάδα, όπως αναφέρει η ανάλυση, δίνοντας

τα χαρακτηριστικά των νέων αυτών. Πρόκειται για νέους, μόνιμους κατοίκους Ελλάδος, ηλικίας 25-39 ετών, άγαμους και με υψηλή μόρφωση.

Μεταξύ των σημαντικότερων λόγων μετακίνησης καταγράφονται όχι μόνο η ανεργία και η δυσμενής οικονομική συγκυρία, αλλά και η έλλειψη μέριμνας από την πολιτεία για την παροχή ευκαιριών αριστείας και εξέλιξης. Μάλιστα, η έκθεση αναφέρει ότι τα βαθύτερα αίτιά του «ρεύματος» πρέπει να εντοπιστούν στις χρονίζουσες αδυναµίες του εγχώριου παραγωγικού υποδείγµατος.

Οι προτάσεις

1. Στροφή του εγχώριου οικονοµικού υποδείγµατος σε παραγωγικότερους τοµείς και διασύνδεση της εκπαίδευσης µε την παραγωγή, με προσπάθεια ενίσχυσης των τομέων εκείνων στους οποίους η εγχώρια οικονοµία έχει και µπορεί να διατηρήσει και να βελτιώσει ή και να αποκτήσει συγκριτικό πλεονέκτηµα στο διεθνή καταµερισµό της εργασίας και του πλούτου. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να γίνει ένας επανακαθορισμός των ειδών και µορφών επιστηµονικής και επαγγελµατικής εξειδίκευσης ώστε να περιοριστεί η παρατηρούµενη σήµερα αναντιστοιχία µεταξύ προσφοράς και ζήτησης εργασίας και να ταιριάξουν καλύτερα οι δεξιότητες των νέων επιστηµόνων µε τη ζήτηση της αγοράς. Βασικό εργαλείο επανακαθορισµού των επαγγελµάτων είναι η σύνδεση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης µε την παραγωγική εξειδίκευση.

2. Δηµιουργία µιας βάσης δεδοµένων και καταγραφή δεξιοτήτων. Η πλατφόρµα αυτή θα συνεισφέρει όχι µόνο στη συγκέντρωση στατιστικών δεδοµένων για την ποσοτική και ποιοτική µελέτη του φαινοµένου, αλλά κυρίως στην παροχή κινήτρων, βραχυχρόνια, για την ανάπτυξη ισχυρών δεσµών συνεργασίας µε ικανά και άξια στελέχη και, µακροχρόνια, για τον επαναπατρισµό τους.

3. Δράσεις στήριξης της νεοφυούς επιχειρηµατικότητας, με τη µορφή χώρων συνάντησης και γνωριµίας των δηµιουργικών και φιλόδοξων νέων µε την κουλτούρα της επιχειρηµατικής δραστηριότητας.

4. Ενίσχυση της αριστείας, της διαφάνειας και της αξιοκρατίας. Αν και η οικονοµική κρίση επέτεινε τη µεγάλη φυγή των επιστηµόνων στο εξωτερικό, δεν αποτέλεσε εντούτοις τον αποκλειστικό λόγο της µαζικής µετανάστευσης. Όπως καταγράφηκαν από τους ίδιους τους ενδιαφεροµένους, οι σηµαντικότεροι λόγοι φυγής ήταν (α) η αναξιοκρατία και η αδιαφάνεια στην επιλογή, (β) η µετριοκρατία, η διαφθορά, ο νεποτισµός, (γ) η αναποτελεσµατικότητα της δηµόσιας διοίκησης, (δ) η έλλειψη ευκαιριών δηµιουργικής απασχόλησης και εξέλιξης, (ε) η έλλειψη κινήτρων επιχειρηµατικότητας και (στ) η οικονοµική κρίση και η αβεβαιότητα για το µέλλον της χώρας. Για να ανακοπεί ή ακόµη και να αντιστραφεί η τάση φυγής, η ελληνική πολιτεία θα πρέπει έµπρακτα να ενισχύσει τη διαφάνεια στην επιλογή και εξέλιξη, την προστασία του θεσµού της αριστείας και την παροχή κινήτρων ίσων ευκαιριών ανάπτυξης ταλέντων. Η διενέργεια, µε τη στήριξη των επαγγελµατικών φορέων και του κράτους, σε µόνιµη βάση περιοδικών διαγωνισµών µε γενναία πριµοδότηση, όπως βραβεία ή/και επιδότηση των εργοδοτών που θα προσλάβουν νέους επιστήµονες ως επιβράβευση των ιδεών αλλά και ως ενθάρρυνση της συµµετοχής, µπορεί να αποτελέσει την έµπρακτη απόδειξη για την προστασία της αριστείας και τη διασφάλιση της αξιοκρατίας. Άλλωστε, ο θεσµός των διαγωνισµών συνιστά βέλτιστη πρακτική που εφαρµόζουν επί σειρά ετών µε επιτυχία όλες οι ανεπτυγµένες χώρες.

5. Γενικευµένη υιοθέτηση του θεσµού της µαθητείας και της πρακτικής άσκησης θα µπορούσε να συµβάλει στη συγκράτηση των νέων σε ηλικία ταλαντούχων στελεχών, αλλά και των µορφωµένων νέων µε µικρή ή καθόλου επαγγελµατική εµπειρία. Αν και οι ελληνικές επιχειρήσεις, λειτουργώντας σε µια περίοδο χαµηλής ζήτησης και συνεπώς µικρού µεγέθους παραγωγής, µπορούν βραχυπρόθεσµα να διαχειριστούν τις δυσκολίες σε έλλειψη εξειδικευµένων στελεχών, µακροπρόθεσµα ωστόσο, καθώς η οικονοµία θα εισέρχεται στην ανοδική φάση του οικονοµικού κύκλου, θα αντιµετωπίσουν σοβαρά προβλήµατα που συνδέονται µε τη χαµηλή παραγωγικότητα και την έλλειψη καινοτοµίας.

6. Δημιουργία περιβάλλοντος φιλικού προς την επιχειρηµατικότητα. Με βάση τις εκτιµήσεις των δεικτών ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum για το 2015 και το 2016 (World Economic Forum 2015), η Ελλάδα είναι ένας από τους µεγαλύτερους τροφοδότες επιστηµόνων και µηχανικών στην ψηφιακή τεχνολογία. Κατατάσσεται 36η σε σύνολο 144 χωρών παγκοσµίως όσον αφορά την τεχνολογική ετοιµότητα και 43η µε βάση την ποιότητα της ανώτατης εκπαίδευσης και εξειδίκευσης. Ωστόσο, συνολικά κατέχει την 81η θέση ως προς το βαθµό ανταγωνιστικότητας, µε στάσιµες προοπτικές, συνυπολογίζοντας όχι µόνο την κακή µακροοικονοµική συγκυρία, αλλά και το µη ευνοϊκό θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας της εγχώριας οικονοµίας, την αναποτελεσµατικότητα της αγοράς εργασίας, την αργή χρηµατοοικονοµική ανάπτυξη, την έλλειψη καινοτοµίας και επιχειρηµατικής κουλτούρας. Η µείωση της γραφειοκρατίας, η φιλική στάση του κράτους προς το επιχειρείν, η µείωση των ασφαλιστικών εισφορών και η µείωση της φορολογίας µέχρις ότου η νεοφυής επιχείρηση καταστεί κερδοφόρα συνιστούν τα κρίσιµα στοιχεία που συνθέτουν ένα φιλικό προς την επιχειρηµατικό- τητα θεσµικό πλαίσιο. Σε αυτά βεβαίως θα πρέπει να προστεθούν οι ευέλικτες µορφές τραπεζικής χρηµατοδότησης καθώς και η αξιοποίηση από ειδικά χρηµατοδοτικά σχήµατα των διαθέσιµων κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΕΔΩ