Οι απαιτήσεις της Άγκυρας θα καθορίσουν τη στάση των «28»

Αποστολή στις Βρυξέλλες, Γιάννης Μακρυγιάννης

Σε ένα πλαίσιο χαμηλής δεσμευτικής αξίας, καθώς δεν επιτυγχάνεται ισότιμη συμμετοχή όλων των ευρωπαϊκών κρατών στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, κατέληξαν οι 28 Ευρωπαίοι ηγέτες τη νύχτα στις Βρυξέλλες για τις διαπραγματεύσεις που θα ξεκινήσουν σήμερα με τον Τούρκο πρωθυπουργό

Το πλαίσιο της συμφωνίας των 28 βασίζεται στο κείμενο που κατέληξε ήδη από την Τετάρτη η ευρωπαϊκή επιτροπή. Ανώτερος κοινοτικός αξιωματούχος τηρώντας την ανωνυμία του είπε χαρακτηριστικά ότι δεν θα παρουσιαστούν οι λεπτομέρειες της κοινής θέσης των 28 καθώς «σε ένα παιχνίδι χαρτιών, δεν δείχνεις τα χαρτιά σου στον αντίπαλο».

Όλα όμως θα εξαρτηθούν από τις απαιτήσεις της τουρκικής κυβέρνησης σε θεσμικά και άλλα ανταλλάγματα - από την αύξηση της οικονομικής βοήθειας, έως το ξεπάγωμα των κεφαλαίων της ενταξιακής διαδικασία και την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που θα ταξιδεύουν στην Ευρωπαϊκη Ένωση. Οι ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ έδειξαν μεγάλες επιφυλάξεις για την ικανοποίηση των αιτημάτων αυτών, ενώ η Κύπρος δια του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη δείχνει αποφασισμένη να ασκήσει ακόμη και βέτο εάν ο κ. Νταβούτογλου προβάλει υπερβολικές απαιτήσεις και οι Ευρωπαίοι συζητήσουν καίριες υποχωρήσεις.

Οι Ευρωπαίοι έχουν έτσι κι αλλιώς επιφύλαξη απέναντι στις τουρκικές διαθέσεις και πιθανόν η όλη διαδικασία προσέγγισης με την Άγκυρα θα πάει βήμα- βήμα: όσο η Τουρκία ανταποκρίνεται προϊόντος του χρόνου στις ευρωπαϊκές προσδοκίες για μείωση των ροών, τόσο θα της παραχωρούνται ανταλλάγματα. Απομένει να ξεκαθαριστεί και πώς θέλει τη συμφωνία η Άγκυρα.

Οι ηγέτες αναχώρησαν μετά τα μεσάνυχτα από το κτήριο των διαβουλεύσεων χωρίς να δώσουν σαφή εικόνα μέχρι ποιου σημείου και με ποιες συγκεκριμένες θέσεις θα διαπραγματευτούν με τον κ. Νταβούτογλου τον οποίο αρχικά συναντούν ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Πηγές από τις Βρυξέλλες να δηλώνουν πως εάν δεν υπάρξει συμφωνία από την αρχή, τότε μας περιμένουν μακριές διαπραγματεύσεις.

Σε δηλώσεις τους και νωρίτερα Ευρωπαίοι ηγέτες και παράγοντες διαβεβαίωναν ότι η Ελλάδα δεν θα αφεθεί μόνη της. Οι πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας είχε ζητήσει αποφασιστική κίνηση για την επίτευξη της συμφωνίας που θα περιορίζει τις ροές, άλλα και παροχή οικονομικής, ανθρωπιστικής, άλλα και τεχνικής βοήθειας στις δομές και τις υπηρεσίες ασύλου, ώστε να αντιμετωπίσει η χώρα μας το πρόβλημα. Η ελληνική κυβέρνηση μοιάζει συμβιβασμένη με την ιδέα ότι χιλιάδες πρόσφυγες θα εγκλωβιστούν για καιρό στη χώρα μας και στοχεύει στον περιορισμό του αριθμού κατά το δυνατόν, αλλά και τη διαχείριση του θέματος με σημαντική κοινοτική βοήθεια. Ελπίδες για άνοιγμα δρόμου μετακίνησης των προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα προς την Ευρώπη δεν υπάρχουν - παρά μόνο με ένα δειλό πρόγραμμα επανεγκατάσταση σε χώρες της ΕΕ, που είναι πρόθυμες να υλοποιήσουν το σχέδιο φιλοξενίας με τις ποσόστωσης -και επιδίωξη είναι να επιτευχθεί γρήγορα η συμφωνία που θα ενεργοποιήσει το σκέλος εκείνο, το οποίο προβλέπει ότι εισέρχονται στην Ελλάδα μετά την υπογραφή της, θα επαναπροωθούνται στην Τουρκία.

Συγκρατημένες δηλώσεις

Η Άνγκελα Μέρκελ δήλωσε κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου πως «οι 28 έχουμε καταλήξει στα βασικά σημεία με τη Τουρκία» χαρακτηρίζοντας επίσης το κλίμα ως εποικοδομητικό.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έδωσε το στίγμα της διαπραγμάτευσης της Παρασκευής τονίζοντας πως «μας περιμένει μια δύσκολη ημέρα διαπραγματεύσεων» καθώς εξερχόταν από τη Σύνοδο.

«Υπάρχουν ακόμα κάποια θέματα που πρέπει να ρυθμιστούν, έπειτα θα έχουμε μια κοινή δήλωση με τη Τουρκία» τόνισε από τη πλευρά του ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης φάνηκε ικανοποιημένος από τα συμπεράσματα της Συνόδου, τονίζοντας όμως πως θα χρησιμοποιήσει το βέτο του αν αυτό «κριθεί απαραίτητο».

Τα οκτώ σημεία του προσχεδίου

Προς το παρόν μόνο το προσχέδιο της συμφωνίας που είχε δώσει ο Ντόναλντ Τουσκ και παρέδωσε στους ηγέτες των κρατών μελών, μπορεί να προσεγγίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι ευρωπαϊκές προσπάθειες για συμφωνία με την Τουρκία. Και το οποίο έχει οκτώ βασικά σημεία:

1) Όλοι οι νέοι παράτυποι μετανάστες που έρχονται από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Όλοι οι μετανάστες που έρχονται στα νησιά θα καταγράφονται και όσοι δεν κάνουν αίτηση ασύλου ή εκείνοι των οποίων η αίτηση ασύλου απορρίπτεται θα επιστρέφονται στην Τουρκία. Η Τουρκία και η Ελλάδα, με την συνδρομή των θεσμών και οργάνων της ΕΕ, θα λάβουν τα απαραίτητα μέτρα και θα συμφωνήσουν διμερώς σε κάθε αναγκαία ρύθμιση, συμπεριλαμβανόμενης και της παρουσίας Τούρκων αξιωματούχων στα ελληνικά νησιά, για να διασφαλιστεί η συνεργασία και η ομαλή λειτουργία των ρυθμίσεων αυτών. Τα έξοδα θα καλυφθούν από την ΕΕ. Οι μετανάστες που βρίσκονται ήδη στα ελληνικά νησιά θα μεταφερθούν σε κέντρα υποδοχής στην ηπειρωτική Ελλάδα.

2) Για κάθε Σύρο που θα επιστρέφεται από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία, άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην Ε.Ε. Προτεραιότητα θα δίνεται σε πρόσφυγες που δεν έχουν προσπαθήσει να μπουν παράτυπα ή δεν έχουν μπει στο παρελθόν παράτυπα στην Ε.Ε. Σε περίπτωση που καλυφθούν οι θέσεις προσφύγων που έχουν προβλεφθεί, θα αναθεωρηθεί ο μηχανισμός.

3) Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα να εμποδίσει τη δημιουργία νέων θαλάσσιων ή χερσαίων μεταναστευτικών οδών από την Τουρκία στην Ε.Ε. και θα συνεργαστεί με γειτονικές χώρες και την Ε.Ε. για το σκοπό αυτό.

4) Όταν έχουν σταματήσει ή τουλάχιστον μειωθεί σημαντικά οι παράνομοι είσοδοι είσοδοι μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε., θα ενεργοποιηθεί το Εθελοντικό Σχέδιο Ανθρωπιστικής Εισόδου και τα μέλη της Ε.Ε. θα συνδράμουν σε εθελοντική βάση στο σχέδιο αυτό.

5) Θα επιταχυνθεί η διαδικασία κατάργησης της βίζας για Τούρκους υπηκόους που ταξιδεύουν στην Ε.Ε. το αργότερο μέχρι το τέλος του Ιουνίου του 2016.

6) Η Ε.Ε., σε συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την καταβολή της αρχικής χορήγησης των 3 δισ. ευρώ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία και θα διασφαλίσει χρηματοδότηση για άτομα που βρίσκονται υπό προσωρινή προστασία στην Τουρκία πριν από το τέλος Μαρτίου. Το ανώτατο όριο που μπορεί να δοθεί στην Τουρκία από την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες είναι άλλα 3 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2018.

7) Η Ε.Ε., σε συνεργασία με την Τουρκία, θα προετοιμαστεί για την απόφαση του ανοίγματος νέων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις για ένταξη στην Ε.Ε. το συντομότερο δυνατόν, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Οκτωβρίου (το Κεφάλαιο 17 άνοιξε τον περασμένο Δεκέμβριο).

Η Ε.Ε. και τα μέλη της θα συνεργαστούν με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για τη βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών στη Συρία, η οποία θα επιτρέψει στον πληθυσμό της χώρας και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε περιοχές που είναι περισσότερο ασφαλείς.