Είναι το χρέος και οι όροι αποπληρωμής του η αιτία της λιτότητας στη χώρα μας;

Συζητώντας με περισσότερους από 50 φίλους και συμπολίτες διαπίστωσα ότι στην πλειοψηφία τους έχουν την αίσθηση ότι ύστερα από το 2010 αποπληρώνουμε το χρέος και συγχρόνως εύλογα απορούν γιατί το χρέος αντί να μειώνεται αυξάνεται.
Όμως η λιτότητα που ζούμε την τελευταία 5ετία οφείλεται κυρίως στην προσαρμογή του δημόσιου προϋπολογισμού σε μηδενικά ελλείμματα προ τόκων και χρεολυσίων

(πρωτογενή) και όχι στη μείωση του χρέους. Περικόπηκαν μισθοί και συντάξεις και αυξήθηκαν οι φόροι ώστε να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός που για πρώτη φορά είχε πρωτογενές πλεόνασμα το 2013. Δεν αποπληρώνουμε ακόμα το χρέος δηλαδή τα σωρευμένα ελλείμματα των προηγούμενων ετών ,ούτε καν τους τόκους και για αυτό το χρέος αυξάνεται. Τις λήξεις των ομολόγων (τοκοχρεολύσια) τις έχουν αναλάβει οι πιστωτές μας (δίνοντάς μας νέα δάνεια)…

Είναι άλλο πράγμα να ξεμαθαίνεις από τα δανεικά από εδώ και πέρα και άλλο να ξεπληρώνεις τα παλαιά χρέη. Επίσης είναι άλλο πράγμα να πρέπει να προσαρμοστεί μια οικογένεια άλλο μια επιχείρηση και άλλο ένα Κράτος, μειώνοντας τις δαπάνες. Οι περικοπές στις δαπάνες του Δημοσίου και η αύξηση των φόρων, ώστε να προσαρμοστεί ο Κρατικός προϋπολογισμός στα μηδενικά ελλείμματα είναι μια από τις αιτίες μείωσης του ΑΕΠ. Αν το δούμε αντίστροφα το ΑΕΠ είχε μεγαλώσει τα τελευταία χρόνια (μεγέθυνση) εξαιτίας της Κρατικής σπατάλης και όχι εξαιτίας υγιούς ανάπτυξης που βασίζεται σε παραγωγικές επενδύσεις.

Υπάρχουν όμως και άλλες αιτίες που ύστερα από την κρίση μείωσαν τη ζήτηση, εκτός από την προσαρμογή του κρατικού προϋπολογισμού σε μηδενικά ελλείμματα: Αυτές είναι πιο προφανείς, δεν τις αμφισβητεί, κανείς και είναι αφενός η αναγκαστική μείωση του ιδιωτικού δανεισμού (φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων) ύστερα από τη δημιουργία ενός πολύ αρνητικού κλίματος.

Σε μια χώρα που έχει χρεοκοπήσει τα δάνεια γίνονται επισφαλή και τα κεφάλαια των Τραπεζών μειώνονται αυτόματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες απώλειες ρευστότητας που χωρίς το μνημόνιο θα ήταν πολύ μεγαλύτερες:

Το πρωτογενές έλλειμμα του 2009 ήταν μεγαλύτερο από 20 δισ. με τα οποία είχαμε μάθει να ζούμε εις βάρος του Κρατικού προϋπολογισμού. Εκτός όμως από αυτά τα 20 δισ. (ετησίως) περισσότερα από 150 δισ. μείωση ρευστότητας είχαμε στην 5ετία λόγω του αρνητικού ρυθμού χρηματοδότησης των Τραπεζών ( μείωση δανείων),από την μείωση των μεταχρονολογημένων επιταγών, την μείωση των επενδύσεων, μείωση του χρόνου πίστωσης στην αγορά. Ακόμα πιο απλά εκεί που από το 2000 παίρναμε διαρκώς νέα δανεικά και ως πολίτες του Κράτους (άσχετα ότι δεν μας ρώταγαν) αλλά και ως ιδιώτες ξαφνικά αυτά σταματήσανε και ξεπληρώνουμε και από πάνω τα παλαιά ιδιωτικά δάνεια , όχι όμως του Κράτους. Το Κράτος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ακόμα δεν έχει πληρώσει ούτε τους τόκους που αναλογούν στα έτη 2009-2013. Η πληρωμή τόκων και χρεολυσίων γίνεται αναγκαστικά από την τρόικα που μας χρεώνει βεβαίως με νέα δάνεια χαμηλότοκα. Αυτά όποιος δεν τα ξέρει ή δεν τα καταλαβαίνει καλό θα είναι να μη βγάζει βιαστικά και εύκολα συμπεράσματα ότι πρόκειται για τοκογλύφους ή για σχέδιο εξόντωσής μας. Αυτό το θέμα της σχέσης μας με τους δανειστές μας είναι άλλο ζήτημα που επίσης εκμεταλλεύονται κόμματα και παρατάξεις και θα το βρούμε μπροστά μας όταν σήμερα μικρά παιδιά ακούν για τοκογλύφους και μαθαίνουν να αντιπαθούν και μάλιστα άδικα, τους πολίτες άλλων χωρών.

Επιστρέφοντας στη σημερινή κατάσταση έχουμε ένα τεράστιο χρέος που για να εξυπηρετηθεί , με βάση τις συμβάσεις που έχουμε υπογράψει ως χώρα, χρειάζεται το πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 5 δισ. για το 2015 να πάει για την αποπληρωμή του χρέους. Σε ότι αφορά δηλαδή τον προϋπολογισμό του Κράτους , το 2015 είναι ίδιο περίπου με το 2014. Το τι θα γίνει με την οικονομία τις επενδύσεις και την ανάπτυξη εξαρτάται περισσότερο από τη σταθερότητα σήμερα και μελλοντικά στη χώρα μας, καθώς και το διεθνές περιβάλλον.

Βεβαίως το θέμα είναι πιο περίπλοκο για να μπορεί να εκφραστεί με λίγα νούμερα. Άλλωστε τα μεγέθη στην οικονομική ανάλυση είναι αλληλοεξαρτώμενα, οπότε μερικά νούμερα ξεκάρφωτα ίσως να μην δίνουν την συνολική εικόνα και συχνά να δημιουργούν λάθος εντυπώσεις.

Τα παραπάνω νούμερα όμως αναφέρθηκαν για να αποκαλύψουν την τάξη των μεγεθών που δεν έχει γίνει κατανοητή, εκούσια ή ακούσια, ούτε από τους πολιτικούς που μιλούν για τη διαγραφή του χρέους. Μας λένε λοιπόν πως θα φτιάξει η ζωή μας επειδή θα διαγραφεί μέρος του χρέους ή όλο το χρέος. Αυτό σημαίνει για το 2015, αν διαγραφεί όλο το χρέος, διαφορά 5 δις στον προϋπολογισμό. Όμως όπως αναφέρθηκε παραπάνω μέσα στην πενταετία περισσότερα από 250 δις € έπαψαν να «απασχολούνται »στην Ελληνική οικονομία. Το ΑΕΠ επίσης έχει μειωθεί περίπου 100 δις ως αποτέλεσμα της μείωσης της ρευστότητας και η μείωσή του είναι συγχρόνως αιτία για νέα μείωση της ρευστότητας. Τι θα αλλάξει αν δεν δώσουμε τα 5 δις και συγχρόνως τους έχουμε όλους απέναντί μας; Όταν περιμένουμε από τους εταίρους μας πολύ μεγαλύτερα ποσά από κοινοτικά προγράμματα και ακόμα μεγαλύτερα να γίνουν επενδύσεις στην χώρα μας. Σκεφτείτε να πρέπει να εκτελεστεί ένας προϋπολογισμός παρόμοιος με του 2014 και συγχρόνως να είμαστε επίσημα απομονωμένοι διεθνώς.

Αυτοί λοιπόν που υπόσχονται πως θα διαγράψουν το χρέος πρέπει να υποσχεθούν πως θα φέρουν πίσω και τα κεφάλαια που θα μας οδηγήσουν στην Ανάπτυξη που είναι και η λύση όλων των προβλημάτων μας. Τουλάχιστον αφού με λόγια και υποσχέσεις γίνονται όλα, προσωπικά θα προτιμούσα την υπόσχεση για ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, αρκεί βέβαια να μην το διαχειριστούν τα κόμματα. Καλύτερος διαχειριστής θα ήταν ο δράκος του παραμυθιού.Επιστρέφοντας στην πραγματικότητα και στο ερώτημα αν το χρέος είναι βιώσιμο , ένα εύλογο ερώτημα που η απάντησή εξαρτάται από ένα σωρό παραμέτρους με βάση τις οποίες μπορεί να προκύψει και ο ιδανικός χρόνος για αντιμετωπιστεί σε συμφωνία με τους δανειστές μας. Αυτός ο χρόνος προκύπτει από πολλά και σύνθετα πραγματικά δεδομένα. Δεν γνωρίζω πότε θα έπρεπε να γίνει για το συμφέρον της χώρας αλλά δεν έχω πειστεί και ότι το κοινό συμφέρον είναι πάνω από τις κομματικές σκοπιμότητες στην χώρα μας.

Συνοψίζοντας είμαστε ουσιαστικά μια χρεοκοπημένη χώρα και η κοινωνία αντί να είναι επικεντρωμένη στην εφαρμογή ενός μοντέλου που θα ανατάξει την οικονομία της ασχολείται για 5 έτη με το αν είναι εφικτό να ακυρώσουμε την συμφωνία με τους δανειστές μας. Άλλοι το θεωρούν εφικτό και άλλοι όχι, όμως κανείς δεν αναρωτιέται αν αυτό είναι το μοναδικό προαπαιτούμενο για να επιστρέψουμε στην ανάπτυξη.

Σε ότι αφορά τα κόμματα, δυστυχώς η μεγαλύτερη προσφορά τους θα ήταν να ομονοήσουν να εγγυηθούν την σταθερότητα και να οργανώσουν στοιχειωδώς τον Κρατικό μηχανισμό. Ας μειώσουν όσο μπορούν την γραφειοκρατία και ας πάψουν να βάζουν προσκόμματα στις υγιείς επιχειρηματικές προσπάθειες. Την οικονομία καλύτερα να την αφήσουν αναταχθεί μόνη της.

Blogger Δημήτρης Κωνσταντόπουλος