Andre Κuusvek (EBRD): «Μειώστε τους φόρους και συρρικνώστε το Δημόσιο»

στον Δημήτρη Παφίλα

«Οταν μειωθούν οι φόροι για τις επιχειρήσεις και την ίδια στιγμή συρρικνώσεις τον δημόσιο τομέα κάνεις ανταγωνιστική την οικονομία», επισημαίνει στο «business stories» του Πρώτου Θέματος ο κ. Αντρε Κούουσβεκ, γενικός διευθυντής κεφαλαιαγορών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), ο οποίος κλήθηκε στην Ελλάδα για να σχεδιάσει

Συμπληρώνει δε ότι με λιγότερους φόρους οι εταιρείες δεν θα επιχειρούν να κρύβουν κέρδη, αντίθετα θα προσελκύουν κεφάλαια και θα είναι επενδύσιμες. Με 25ετή πείρα στις αγορές, ξεκαθαρίζει ότι η Ελλάδα έχει να διανύσει πολύ δρόμο ακόμη, αν και θεωρεί σωστή τη δομή των ελληνικών επιχειρήσεων. Οπως εξηγεί, σε συνεργασία με το Ελληνικό Χρηματιστήριο θα σχεδιάσει τις ευκαιρίες προκειμένου οι μικρομεσαίες να αντλούν κεφάλαια για την ανάπτυξή τους. Συγκεκριμένα, εξετάζει την εισαγωγή των μετοχών τους στο Χ.Α., τη δημιουργία εισηγμένων funds (μεγέθους άνω 100 εκατ. ευρώ) με χαρτοφυλάκιο 15-20 εταιρειών ομολόγων. Ως υπεύθυνος χαρτοφυλακίων αξίας πάνω από 5 δισ. ευρώ, γνωρίζει καλά το αντικείμενο, αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, καθώς έχει θητεύσει σε χώρες με προκλήσεις όπως η Ουκρανία, το Καζακστάν και η Μεγάλη Βρετανία.

- Ποια επενδυτικά προϊόντα των αγορών είναι πιο αποτελεσματικά προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SMEs); Εξαρτάται από την εταιρεία. Θα έλεγα, όμως, γενικά ότι φαίνεται πως αυτό που χρειάζεται η ελληνική οικονομία, τώρα αυτό που χρειάζονται περισσότερο οι ελληνικές επιχειρήσεις, είναι περισσότερα κεφάλαια. Επειδή στο παρελθόν ο δανεισμός ήταν εύκολα διαθέσιμος και τα κεφάλαια δεν ήταν και τόσο μεγάλο θέμα. Τώρα πιστεύω ότι ο καθένας έχει αντιληφθεί πως μπορεί να δανειστείς από τις τράπεζες, αλλά χρειάζεσαι μια πιο αποτελεσματική κεφαλαιακή βάση. Στην Ελλάδα, όπως και στην ηπειρωτική Ευρώπη, οι τράπεζες κυριάρχησαν, πραγματοποίησαν ζημίες και δεν μπορούν τώρα να καλύψουν τη ζήτηση κεφαλαίων. Κι αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε από κοινού με το Ελληνικό Χρηματιστήριο είναι να δημιουργήσουμε ευκαιρίες.

Να εισαγάγουν τις μετοχές τους και να αναπτυχθούν αυτές μόνες τους ή να δημιουργήσουμε εισηγμένα funds τα οποία θα έχουν ένα χαρτοφυλάκιο (portfolio) εταιρειών στο οποίο θα τοποθετούν κεφάλαια οι επενδυτές. Αυτό θα μπορούσε να συνδυάσει ιδιωτικές και εισηγμένες εταιρείες, κυρίως όμως στοχεύουμε μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες θα μπορούν να αντλήσουν κεφάλαια με αυτή την πλατφόρμα.

Δεν υπάρχει όριο στο μέγεθος των funds, αλλά προκειμένου να προσελκυστούν σοβαρά κεφάλαια χρειαζόμαστε ένα μέγεθος στα funds που θα ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ και πάνω. Επειδή δε ο σκοπός των funds είναι να διαφοροποιήσουν το ρίσκο, χρειαζόμαστε έναν μίνιμουμ αριθμό εταιρειών. Ο ιδανικός αριθμός των εταιρειών που θα σχηματίζουν το fund θα θέλαμε να είναι μεταξύ 15 και 20 ή και λίγο περισσότερες. Σε αυτή την περίπτωση οι επενδυτές θα μπορούν να διαφοροποιήσουν το ρίσκο τους σε λογικά επίπεδα.

- Ποιο είναι το premium που ένας επενδυτής είναι διατεθειμένος να πληρώσει ώστε να επενδύσει στην Ελλάδα; Πόσες φορές τα κέρδη; Κοιτάξτε, υπάρχει μια διαφορά μεταξύ των κεφαλαίων και του premium. Στην αγορά χρέους τα πράγματα είναι πιο εύκολα μετρήσιμα εξαιτίας του περιθωρίου πιστωτικού ρίσκου (credit risk margin). Φυσικά, εξαιτίας των σημερινών οικονομικών συνθηκών στην Ελλάδα το ρίσκο του δανεισμού είναι πιο ακριβό. Σε ό,τι αφορά τις μετοχές εταιρειών, η συνολική αποτίμησή τους είναι στο ένα μέρος χρηματοοικονομική επιστήμη και στο άλλο τέχνη (διαίσθηση).

Βασικά θα πρέπει να δεις το επιχειρηματικό μοντέλο, τις τάσεις της βιομηχανίας, την ποιότητα του management, συνυπολογίζοντας πόσο ισχυροί είναι οι μέτοχοι, αν είναι κύριοι μέτοχοι και μια σειρά από τέτοια πράγματα. Είναι δύσκολο να το μετρήσεις και να το ποσοτικοποιήσεις.

Επίσης, πρέπει να δεις τις μεθόδους αποτίμησης όπως P/E (τιμή/κέρδη ), P/B (τιμή/λογιστική αξία) και P/ EBITDA (τιμή/ κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων). Ξεκάθαρα, υπάρχει ένα ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium) το οποίο οι επενδυτές αποδέχονται ή αναμένουν αυτή τη στιγμή για να επενδύσουν στην Ελλάδα. Ολα αυτά τα πράγματα είναι δύσκολο να τα ποσοτικοποιήσεις. Δεν θέλω να σας αναφέρω ένα νούμερο, καθώς αυτό εξαρτάται από αυτό που ισχύει διεθνώς για κάθε κλάδο (και είναι διαφορετικό στα ακίνητα, στον τουρισμό, στη βιομηχανία) και δεν αποτελεί ειδικό θέμα της Ελλάδας. Πάντως, οι εταιρείες χρειάζονται επίσης ορισμένα κριτήρια: διαφάνεια σχετικά με το πώς λειτουργεί το Δ.Σ., εταιρική διακυβέρνηση.

- Σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις πληρώνουν υψηλούς φόρους, οι δαπάνες για το Δημόσιο είναι υψηλές και υπάρχει έλλειψη χρηματοδότησης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι επενδύσιμη η Ελλάδα; Οσο πιο χαμηλό είναι το ρίσκο τόσο υψηλότερη είναι η αποτελεσματικότητα.

Το χαμηλό ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium) για το οποίο μιλήσαμε προηγουμένως. Kανονικά υπάρχει αγοραστής σε συγκεκριμένη τιμή για διαφορετικούς τύπους ρίσκου. Ξεκάθαρα, όμως, πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο να διανύσει ακόμη. Είμαστε εδώ στη χώρα πραγματικά για να υποστηρίξουμε τον ιδιωτικό τομέα, καθώς αυτός είναι που έχει την ικανότητα να προσελκύσει σοβαρά κεφάλαια, γι' αυτό ξεκάθαρα πιστεύω ότι η κυβέρνηση χρειάζεται απαραίτητα να λάβει μεταρρυθμιστικά μέτρα προκειμένου να συρρικνώσει, να δώσει το σωστό σχήμα (rightsizing) στον δημόσιο τομέα.

Ιστορικά αισθάνομαι ότι η κυβερνητική δομή στην Ελλάδα ήταν βαριά και για να την υποστηρίξεις χρειάζεται να πληρώνεις υψηλούς φόρους. Προκειμένου όμως να κάνεις την οικονομία πιο ανταγωνιστική σε μια πιο μακροπρόθεσμη περίοδο χρειαζόταν να μειώσεις τους φόρους και το χρέος στον ιδιωτικό τομέα. Είναι ο μοναδικός τρόπος για να επιτρέψεις στον ιδιωτικό τομέα να αναπτυχθεί. Την ίδια στιγμή πρέπει να συρρικνώσεις τον δημόσιο τομέα.

Κατάγομαι από την Εσθονία, όπου τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε εξαφανίσει την εταιρική φορολογία εισοδήματος. Αυτό φέρνει ένα ξεκάθαρο επενδυτικό κίνητρο. Οι επενδυτές τοποθετούν κεφάλαια, δεν πληρώνουν φόρους, τα επανεπενδύουν, αλλά όταν αποεπενδύουν από τη χώρα πληρώνουν μερίσματα. Οι εταιρείες δεν έχουν λόγους πλέον να κρύβουν τα κέρδη τους. Το κόστος να κρύβεις τα κέρδη καθίσταται αντιοικονομικό. Τότε οι εταιρείες προσελκύουν κεφάλαια και είναι επενδύσιμες.

Σε τράπεζες, funds, Λούλη τα πρώτα κεφάλαια από την EBRD

ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

«Εμείς θα κάνουμε επενδύσεις. Εσείς προχωρήστε τις μεταρρυθμίσεις». Αυτή ήταν η παραίνεση που απηύθυνε στην ελληνική κυβέρνηση ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης Σούμα Τσακραμπάρτι, κατά την εκδήλωση των εγκαινίων των γραφείων της EBRD στην Αθήνα, παρουσία του υπουργού Οικονομίας Γιώργου Σταθάκη.

Ο πρόεδρος της ΕBRD δήλωσε επίσης ότι ο ελληνικός λαός έχει επιδείξει ιδιαίτερο σθένος τα τελευταία χρόνια. Η διοίκηση της τράπεζας, ο κ. Τσακραμπάρτι και η υπεύθυνη του γραφείου στην Αθήνα Σαμπένα Τζούρμαν συνάντησαν τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου και ανέλυσαν τις επενδύσεις στις οποίες έχουν προχωρήσει στην Ελλάδα.

Η EBRD έχει επενδύσει συνολικά 250 εκατ. ευρώ στις 4 συστημικές τράπεζες (όχι πάνω από 80 εκατ. ευρώ σε καθεμιά), ενώ πρόσφατα τοποθέτησαν 20 εκατ. ευρώ στο private equity fund Diorama του κ. Δημήτρη Δασκαλόπουλου, το οποίο επενδύει σε ελληνικές μικρομεσαίες εταιρείες. Επίσης, την περασμένη εβδομάδα υπέγραψε με την Εθνική Τράπεζα την ενεργοποίηση του προγράμματος παροχής εγγυοδοσίας της ΕBRD. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «business stories», η EBRD θα υπογράψει χρηματοδότηση ύψους 5 εκατ. ευρώ με την εισηγμένη αλευροβιομηχανία Λούλη,
ενώ το επόμενο διάστημα αναμένεται να υπογραφούν και άλλες συμφωνίες τόσο με funds που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα όσο και με επιχειρήσεις.