Τι είναι τα ισλαμικά ομόλογα – Σύγκριση μεταξύ “δυτικού” και ισλαμικού τραπεζικού συστήματος

Οι εκδότες των ισλαμικών ομολόγων - sukuk δεν πληρώνουν τόκο, καθώς είναι μια πρακτική που απαγορεύεται στο Ισλάμ. Αντιθέτως, οι αγοραστές των sukuk γίνονται συνιδιοκτήτες του χρέους και λαμβάνουν ετήσια κέρδη από τον εκδότη.

Οι εκδόσεις sukuk παγκοσμίως αυξήθηκαν κατά 54% στα 131,2 δις. δολάρια πέρυσι, με την Μαλαισία να αντιπροσωπεύει το 74% των εκδόσεων στην πρωτογενή αγορά. Ακολουθούσε η Σαουδική Αραβία με μερίδιο αγοράς 8% και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με 4,7% και η Ινδονησία με 4,6%, σύμφωνα με στοιχεία της KFH Research.

Σύγκριση μεταξύ Συμβατικού και Ισλαμικού Τραπεζικού Συστήματος

ΑριθμόςΠαράγοντεςΣυμβατικό Τραπεζικό Σύστημα Ισλαμικό Τραπεζικό Σύστημα 1ΠροέλευσηΑτομικιστική, υλιστική συμπεριφορά με σκοπό την αύξηση του πλούτου, με βάση την εκμετάλλευση του χρήματος.

Ένα Ισλαμικό σύστημα κανόνων της Σαρία, που έχει ως αντικείμενο την εξάλειψη της τοκογλυφίας και άλλων παραβιάσεων κατά τις χρηματικές συναλλαγές.

2ΈννοιαΗ επιτέλεση χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων και χρηματικών συναλλαγών με την αποδοχή καταθέσεων από το κοινό και την παροχή πιστωτικών διευκολύνσεων, εντόκωςΜια οικονομική εταιρεία που δέχεται καταθέσεις από το κοινό και υπεισέρχεται σε δραστηριότητες διαμεσολάβησης βάσει των αρχών «Al- Kharaj bid-Daman”. Το εισόδημα είναι βασισμένο στην ευθύνη.

Το κέρδος «Al-Ghunm» μέσω «Al-Ghurm» είναι μια λειτουργία κινδύνου όπως την προσδιορίζουν οι Κανόνες της Σαρία.

3ΡόλοςΟυδέτερος οικονομικός. Διαμεσολαβητές μεταξύ δανειστών και επενδυτώνΌχι ουδέτεροι αλλά ενεργοί διαμεσολαβητές. Μπορούν να επενδύσουν, να πουλήσουν, να αγοράσουν και να μπουν σε εταιρικά σχήματα με τρίτους για λογαριασμό τους.

4ΧρήμαΈνα αγαθό διαθέσιμο προς πώληση ή προς εκμίσθωση

Όχι αγαθό αλλά μόνον ένα μέσον ανταλλαγής.

5ΜηχανισμόςΔανεισμός και ανάκτηση χρημάτωνΟι αρχές του Al-Kharaj bid-Daman. Al-Ghunm

μέσω του Al-Ghurm.

6ΒάσηΔανεισμός επί τη βάσει επιτοκίου. Η παράμετρος εδώ είναι ο χρόνος.

Η βάση είναι οι παραγωγικές δραστηριότητες που στηρίζονται στον υπολογισμό των κερδοζημιών

7Χρηματικοί Πόροι: Πηγές και ΧρήσειςΠροέρχονται από τη δανειοδότηση και τη δανειοληψία. Αύξηση ευθυνών με σκοπό τη δημιουργία ενεργητικού. Είναι συνδεδεμένοι με το επιτόκιο και περιορίζονται από την οικονομική τους αποδοτικότητα.

Murabahah, Musharakah, Mudarabah, Istisna΄,

Salam, Ijara, Tawarruq, Μίσθωση, Αμεση Επένδυση οριοθετημένη από τη Σαρία.8ΠελάτεςΔανειστές και δανειζόμενοι, αμφότεροι λειτουργούντες επί τη βάσει επιτοκίου. Μίσθωση τραπεζικών θυρίδων και άλλες υπηρεσίες.

Κάτοχος του Qard Hasan “ αγαθοεργού δανείου”. Μοιρασμένη ευθύνη. Ο επενδυτής είναι ένας ιδιοκτήτης. Ο Πωλητής ή ο αγοραστής σε όλα τα επιτρεπτά εγχειρήματα. Συνεταίρος.

9ΠαραδεκτέςΒιομηχανικές (δραστηριότητες). Μη χρηματική κατοχή αγαθών με στόχο το εμπόριο. Βραχυπρόθεσμη περιορισμένη κατοχή είναι παραδεκτή σε περίπτωση πληρωμής του χρηματικού χρέους. Η αγορά μετοχών άλλων εταιρειών επιτρέπεται. Τα ποσοστά θεσπίζονται από τη ρυθμιστική αρχή.

Ιδιοκτησία/κατοχή των εμπορεύσιμων αγαθών. Επενδύσεις στη βιομηχανία. Επενδύσεις σε ακίνητα. Συναλλαγές με μετοχές εμπορικών εταιρειών στα πλαίσια των κανόνων της Σαρία.10Ίδιοι ΠόροιΗ έκδοση ιδίων μετοχών εξ ιδίων πόρων είναι παραδεκτή.

Μη παραδεκτή λόγω εμπλοκών οφειλομένων στα επιτόκια.

11Εξωτερικοί ΠόροιΚαταθέσεις από εξωτερικούς (μη ίδιους) πόρους και έντοκος δανεισμός.

Ούτε δανεισμός ούτε δανειοδότηση. Η Mudarabah είναι η βασική λειτουργική συναλλαγή. Δεν υπάρχει επιτόκιο.

12Εμπορευματοποίηση του χρέουςΕπιτρεπτή.Μη επιτρεπτή

13Πελατειακές σχέσειςΟι περιορισμοί βασίζονται αποκλειστικά σε οικονομικά κριτήρια.

Οι περιορισμοί βασίζονται τόσο σε οικονομικά όσο και σε κριτήρια των Κανόνων.

14Βασικές ΛειτουργίεςΑποδοχή καταθέσεων και δανείων επί τη βάσει τόκου.

Κάτοχος πλούτου, άρα μπορεί να συμμετάσχει σε επενδύσεις μαζί με άλλους επενδυτές ή καταθέτες που και αυτοί θεωρούνται κάτοχοι “Rab Mal”.

15Πελατειακά δίκτυαΟδηγούμενα από τους υψηλότερους πελάτεςΗ αποταμίευση είναι η μετάθεση της άμεσης κατανάλωσης στο μέλλον, άρα, οι Ισλαμικές τράπεζες αντλούν πόρους από όλα τα κοινωνικά στρώματα, τα πιο εύφορα και τα λιγότερο εύφορα.

16Συναλλαγές Μετοχικού ΚεφαλαίουΌσο υψηλότερο είναι το μετοχικό κεφάλαιο της Εμπορικής τράπεζας, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνατότητά της να αυξήσει τη χρηματική της ευθύνη και άρα το ενεργητικό της, χρησιμοποιώντας τα αρμπιτράζ επιτοκίων για να αυξήσει τον πλούτο της.

Δεν υπάρχει τόκος, απλώς επενδύσεις σε παραδεκτές δραστηριότητες.17ΚέρδοςΜόνον για την εμπορική τράπεζα προερχόμενο από τη διαφορά του τόκου μεταξύ χρημάτων δανειοδότησης και δανειοληψίας.

Προέρχεται από εταιρικές σχέσεις σ’ένα κύκλο μοιράσματος ευθύνης και των συναφών κινδύνων.18ΖημίαΟι καταθέτες φέρουν αποκλειστικά τα βάρος της ζημίας, ανεξάρτητα από τα υποκείμενα αυτής αίτια.

Η ζημία μοιράζεται με τους καταθέτες: το ισλαμικό τραπεζικό σύστημα ενεργεί και αυτό ως κάτοχος/ιδιοκτήτης , (Rab-Mal) ακριβώς όπως οι καταθέτες.

19Εκτίμηση κινδύνουΤο βάρος δίνεται περισσότερο στις εγγυήσεις παρά στο κεφάλαιο, στην εμπράγματη ασφάλεια, στο δυναμικό, στον χαρακτήρα και στη συνθήκη.

Υπερισχύει ο χαρακτήρας.

20ΕπιστασίαAπό τη Γενική Συνέλευση των Μετόχων, τον εσωτερικό οικονομικό έλεγχο και τη χρηματική Αρχή.Επιπλέον, υπάρχει η επιστασία και ο έλεγχος της Σαρία

21Υπερημερία πελάτουΔεν προβλέπεται περίοδος χάριτος. Πρέπει να πληρώσει πρόστιμα και να μηνυθεί.

Εάν ο πελάτης είναι φερέγγυος τότε λαμβάνει παράταση πληρωμής του ενοικίου χωρίς επιπλέον επιβαρύνσεις. Εάν ο πελάτης είναι εύπορος αλλά όχι φερέγγυος, καλείται να αποφασίσει το δικαστήριο.22Ταμείο ZakatΈνα ταμείο που επέβαλε η Σαρία για κοινωνική χρήση.

Δεν υπάρχει στο εμπορικό τραπεζικό σύστημα.Πυλώνας του Ισλαμικού τραπεζικού συστήματος.23Oι σκοποί της ΣαρίαΔεν υπάρχουν στο εμπορικό τραπεζικό σύστημα.

Καθοριστικοί στο Ισλαμικό τραπεζικό σύστημα.

24Νομικό ΠλαίσιοΥποστηρικτικό και καθοδηγητικόΠολύ αδύναμο και χωρίς συντονισμό.

25Eπαγγελματικό δυναμικόΑνεπτυγμένο. Στενή συνεργασία με ακαδημαϊκούς θεσμούς

Δεν υπάρχει, δεν έχει αρκετή στήριξη από ακαδημαϊκούς θεσμούς. Μοναδική πηγή είναι η Κεντρική Τράπεζα26Δημόσια αναγνώριση/επίγνωσηIσχυρή.Πολύ αδύναμη και στοιχειώδης.

27Yποστήριξη από την Κεντρική ΤράπεζαΙσχυρή εφόσον το επιτόκιο είναι παραδεκτό και απαραίτητο εργαλείο.

Δεν υπάρχει λόγω της πολιτικής επιτοκίων.

28Χρηματοοικονομικές ΑγορέςΑνοικτός χώρος για τις τράπεζες, δεν υπάρχουν εμπόδια.

Εμπόδια Κανονικού χαρακτήρα.

29Ανταποκρίτριες τράπεζεςΕπι τη βάσει επιτοκίων, ισχυρές σχέσεις.

Απρόθυμες, λόγω πολιτικής επιτοκίων.

30Τρέχων λογαριασμόςΜία κατάθεση η οποία μετέπειτα δανείζεται στους δανειολήπτες. Κάποιες φορές προσφέρονται συμβολικά επιτόκια. Επίσης ενίοτε προσφέρονται κάποια ποσά ως δώρα καθώς και τραπεζικά προϊόντα προώθησηςΑγαθοεργό δάνειο ” Qard Hasan” χωρίς τόκο ή απόδοση31Λογαριασμοί καταθέσεωνΕπιτρέπονται καθώς αποτελούν τμήμα της συσσώρευσης κεφαλαίων.

Δεν επιτρέπονται καθώς είναι εταίροι στα κέρδη και στις ζημίες.

32Eνέγγυος πίστωση (πιστωτική επιστολή)Υπάρχει.

Υπάρχει αλλά με Κανονικές οδηγίες.

33Documentary (L/C)Υπάρχει.

Υπάρχει αλλά με Κανονικές οδηγίες.34Bills of TransferΥπάρχει.

Υπάρχει.35Travelers ChequesΥπάρχουν.

Υπάρχουν.

36Συναλλαγματικές πώλησηςΥπάρχουν.

Υπάρχουν.37Θυρίδες φύλαξηςΥπάρχουν.

Υπάρχουν.38Διασυνοριακές διευκολύνσειςΥπάρχουν.

Υπάρχουν.39Μοίρασμα ΚινδύνουΔεν υπάρχει.

Υπάρχει.

40Άμεση επένδυσηΔεν υπάρχει.

Υπάρχει.41Συνδρομή, πώληση και θεματοφύλακες μετοχώνΥπάρχουν.

Υπάρχουν για τις εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε επιτρεπτές εμπορικές δραστηριότητες.42Διανομή κερδοφόρων μεριδίωνΥπάρχει.

Υπάρχει για τις εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε επιτρεπτές εμπορικές δραστηριότητες.43Συναλλαγές σε εμπορικές συναλλαγματικέςΥπάρχουν.

Υπάρχουν.

44Προεξόφληση εμπορικών συναλλαγματικώνΥπάρχει.

Δεν επιτρέπεται.

45Συναλλαγές ξένου συναλλάγματοςΥπάρχουν.

Υπάρχουν με την αυστηρή προϋπόθεση φυσικής άμεσης παράδοσης.46ΥπερανάληψηΥπάρχει.

Δεν επιτρέπεται.47Πιστωτικές κάρτεςΥπάρχουν.

Υπάρχουν αλλά με Κανονικές οδηγίες.48Χρεωστικές κάρτεςΥπάρχουν.

Υπάρχουν.

Πηγές: Ισλαμικές Οικονομικές Υπηρεσίες (Islamic Financial Services)/Ισλαμικό Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (Islamic Economics Research Center), Πανεπιστήμιο Του Βασιλέως Abdulaziz (King Abdulaziz University), Jiddah, Σαουδική Αραβία.

Dr Fouad Matraji.

Dr Saleh Jallad.

ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Βασικό τους δόγμα είναι «Δεν χρεώνουμε τόκους, αλλά βγάζουμε τα κέρδη μας μέσω αγοραπωλησιών». Οι πελάτες που καταθέτουν τα χρήματά τους σε αυτές τις τράπεζες δεν έχουν στο τέλος κάθε μήνα το κεφάλαιό τους αυξημένο με τους τόκους, όπως συμβαίνει στις δυτικές τράπεζες, αλλά συμμετέχουν στα κέρδη ή στις ζημίες σύμφωνα με το επενδυτικό σχέδιο που επέλεξαν. Οι τράπεζες επενδύουν τα χρήματά τους σε βιομηχανίες, ακίνητα και υλικά αγαθά σύμφωνα με το επενδυτικό τους πρόγραμμα. Για παράδειγμα, εάν κάποιος θέλει να αγοράσει ένα ακίνητο με δάνειο, οι τράπεζες του διαθέτουν το ακίνητο –έχουν πολλές δικές τους κατασκευαστικές εταιρείες και αγοράζουν για λογαριασμό των πελατών τους ακίνητα–, το οποίο πωλούν σε λίγο πιο αυξημένη τιμή και μέσα από αυτό το διακανονισμό ο πελάτης δίνει το δάνειό του κάθε μήνα χωρίς να πληρώνει τόκους. Η τράπεζα κερδίζει από αυτή την αγοραπωλησία χωρίς να βάλει τόκους. Το ίδιο γίνεται και για τα αυτοκίνητα ή για άλλα υλικά αγαθά.

Η κερδοφορία των τραπεζών βασίζεται στην αγοραπωλησία. Οι συγκεκριμένες τράπεζες βλέπουν τα κέρδη τους να καλπάζουν και έχουν εξαλείψει τον κίνδυνο από την άνοδο και την πτώση των επιτοκίων, επειδή δεν ασχολούνται με τις συναλλαγές επιτοκίων