ΑΠΟΨΗ: Η ανασυγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Του Αλέξανδρου Μεϊκόπουλου*

Ιστορικά, η συγκρότηση και οργάνωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), αποτέλεσε για την Ελλάδα της μεταπολίτευσης σημείο αναφοράς για τη δημιουργία ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους πρόνοιας, με ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στις δομές περίθαλψης για όλους. Παρ’ όλα αυτά στην πορεία, η σημαντική αυτή θεσμική τομή, δεν επεκτάθηκε σε όλο το φάσμα της Υγείας. Επικεντρώθηκε, κατά κύριο λόγο, στα Νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας, τα οποία όντως αναβάθμισαν την παρεχόμενη δευτεροβάθμια περίθαλψη

στα αστικά κέντρα και την πρωτοβάθμια στις αγροτικές περιοχές, αποτυγχάνοντας ωστόσο, να διαμορφώσει ένα ενιαίο και συμπαγές Εθνικό Δίκτυο Δημόσιων Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στα αστικά κέντρα της χώρας.

Η ανυπαρξία εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη και την αγωγή υγείας, και η θεμελιώδης έλλειψη οργανωμένου και σταθερού συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, έφερε παθογένειες και οδήγησε στη δημιουργία και συντήρηση ενός καθεστώτος συνυφασμένου με τις γνωστές σε όλους νοσηρές καταστάσεις: προκλητές εξετάσεις, υπερσυνταγογράφηση φαρμάκων, συναλλαγή με τα ισχυρά συμφέροντα των προμηθειών υγείας και φαρμάκου, κατασπατάληση Δημοσίου χρήματος, διαφθορά και εκμετάλλευση στον τομέα της Υγείας, που είχαν σαν συνέπεια την απώλεια της αξιοπιστίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ως φυσικό επακόλουθο, αναδύθηκε η τάση ιδιωτικοποίησης της δημόσιας περίθαλψης, ενώ οι πολιτικές παρεμβάσεις του παρελθόντος, προσανατολίζονταν μονόπλευρα στις περικοπές των δαπανών για την Υγεία, μεταφέροντας το κόστος περίθαλψης από τους κρατικούς φορείς στο πορτοφόλι των πολιτών. Στην πορεία με την οικονομική κρίση σταδιακά τα νοσοκομεία έγιναν τα απόλυτα «κέντρα» περίθαλψης, ενώ τα περιφερειακά Κέντρα Υγείας υποβαθμίστηκαν.

Όλα τα παραπάνω προβλήματα είναι διαρθρωτικά και για την επίλυσή τους απαιτούνται ριζικές μεταρρυθμίσεις. Σήμερα, η Κυβέρνηση αναλαμβάνει το δύσκολο έργο της ολικής επαναφοράς του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Βασική πρόθεση είναι μία θεσμική διαρθρωτική μεταρρύθμιση, η οποία, αναδεικνύοντας την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας σε θεμελιώδη πυλώνα του Δημοσίου Συστήματος Υγείας, θα οδηγήσει στην εκ βάθρων ανασυγκρότηση και αναβάθμιση του ΕΣΥ και των παρεχόμενων στους πολίτες υπηρεσιών πρόληψης και περίθαλψης.

Η αναγκαία θεσμική αυτή τομή στην Υγεία επιτυγχάνεται με το μακρόπνοο σχέδιο οργάνωσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), του οποίου βασικές αρχές είναι: η αγωγή πρόληψης, η ολιστική προσέγγιση στη φροντίδα των ασθενών, η δυνατότητα άμεσης πρόσβασης και ισότιμης μεταχείρισης των περιστατικών. Ακρογωνιαίος λίθος του νέου συστήματος ΠΦΥ, η Τοπική Μονάδα Υγείας-ΤΟ.Μ.Υ., με απλά λόγια ένα ιατρείο γειτονιάς. Η λειτουργία των ΤΟ.Μ.Υ., θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες υπηρεσίες υγείας όπως: την πρόληψη, τους εμβολιασμούς, τους προσυμπτωματικούς ελέγχους, την κλινική και εργαστηριακή παρακολούθηση των χρόνιων νοσημάτων και τελικά, εφόσον αυτό κρίνεται αναγκαίο, την παραπομπή στα άλλα επίπεδα του Συστήματος (Κέντρα Αναφοράς-Κέντρα Υγείας-ΠΕΔΥ, Νοσοκομεία), για θεραπεία και αποκατάσταση. Με το νέο αυτό μοντέλο, το Εθνικό Σύστημα Υγείας ουσιαστικά οργανώνεται κλιμακωτά, με τις Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟ.Μ.Υ.) στην «είσοδό» του, για την απαραίτητη πρωτογενή διαχείριση των περιστατικών και την αρμοδιότητα παραπομπής των περιστατικών που χρήζουν πιο εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας στην επόμενη κλίμακα περίθαλψης, τα Κέντρα Αναφοράς (ΠΕΔΥ). Τέλος, οι νοσοκομειακές δομές, τοποθετούνται με το νέο σύστημα στην κορυφή της κλίμακας ως τελικός αποδέκτης περιστατικών, τα οποία είναι διαχειρίσιμα μόνο σε επίπεδο του εξειδικευμένου ιατρικού και υλικού εξοπλισμού των νοσοκομείων.

Η κάθε Τοπική Μονάδα Υγείας θα είναι η αιχμή του δόρατος του νέου Συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, και θα καλύπτει τις ανάγκες ενός πληθυσμού, ενδεικτικά, περίπου 10.000. Οι ενδιαφερόμενοι πολίτες που επιθυμούν να λαμβάνουν την φροντίδα των ΤΟ.Μ.Υ., θα είναι εγγεγραμμένοι σε αυτή της περιοχής τους, ώστε να δημιουργείται ο προσωπικός ιατρικός φάκελος για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, να παρακολουθούνται τα περιστατικά σε βάθος χρόνου και να επιτυγχάνεται με τον τρόπο αυτό η ολιστική προσέγγιση και η ολοκληρωμένη φροντίδα των περιστατικών. Η κάθε ΤΟ.Μ.Υ. προβλέπεται να περιλαμβάνει: 4 οικογενειακούς γιατρούς (γενικοί γιατροί-παθολόγοι), 1 παιδίατρο, 2 νοσηλευτές, 2 επισκέπτες υγείας, 1 μαία, 1 κοινωνικό λειτουργό και τέλος, 2 υπαλλήλους για διοικητική υποστήριξη των Μονάδων. Όσον αφορά το καθεστώς απασχόλησης στις νέες ΤΟ.Μ.Υ., προβλέπεται η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση των εργαζομένων σε αυτές, με επιλογή της ταχύτερης δυνατής διαδικασίας στελέχωσης. Στόχος είναι να πραγματοποιηθούν νέες προσλήψεις επικουρικού προσωπικού, με συμβάσεις τριετούς αρχικά διάρκειας. Επίσης, προβλέπεται η ανακατανομή προσωπικού εντός του συστήματος, με μετακίνηση επισκεπτών υγείας, γενικών γιατρών και μαιών από το ΕΣΥ και από τα Κέντρα Υγείας. Με τον τρόπο αυτό καλύπτονται άμεσα οι ανάγκες των ΤΟ.Μ.Υ. και αντιμετωπίζεται και το προβληματικό φαινόμενο πλεονάζοντος, αχρησιμοποίητου προσωπικού στις δομές Υγείας.

Η Κυβέρνηση, έχοντας ήδη εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση του σχεδίου αυτού για αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, από τον κρατικό προϋπολογισμό και από τα διαρθρωτικά ταμεία, κατανέμει, σε πρώτη φάση, τη σύσταση των νέων δομών της Π.Φ.Υ., σε αρκετές πόλεις της χώρας.

Μετά από επίμονες προσπάθειές μας και συναντήσεις με τους φορείς του Υπουργείου Υγείας που έχουν αναλάβει τον σχεδιασμό των νέων δομών Υγείας, αναδείξαμε την αναγκαιότητα επέκτασης της πρώτης φάσης σύστασης των ΤΟ.Μ.Υ. και στην περιοχή μας. Από την αρχή ακόμη, τονίσαμε στους φορείς του Υπουργείου τη σημασία της λειτουργίας των νέων Μονάδων στην πόλη μας, τον Βόλο, καθώς πρόκειται για έναν αστικό ιστό που έχει κατακερματιστεί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας και έχει απόλυτη ανάγκη μίας λειτουργικής, οργανωμένης και άμεσα προσβάσιμης Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Δεν παραλείψαμε να αναφέρουμε το γεγονός, ότι ο Βόλος έχει μακρά πείρα και καλλιεργημένη κουλτούρα στο θεσμό του «οικογενειακού γιατρού», καθώς και αρκετές άμεσα διαθέσιμες δομές, από τις παλαιότερες μονάδες ΙΚΑ που λειτουργούσαν στην πόλη. Έτσι, καταστήσαμε σαφές με υποβολή σχετικής μελέτης και τεκμηριώσεων ότι ο Βόλος πληροί στο ακέραιο τις προϋποθέσεις σύστασης των πρώτων δομών ΤΟ.Μ.Υ. και, μέσα από συναντήσεις και συνεννόηση με το Υπουργείο Υγείας, πετύχαμε να συμπεριληφθεί η πόλη του Βόλου στην πρώτη φάση δημιουργίας των Τοπικών Μονάδων Υγείας, και να αρχίσουν να λαμβάνουν οι συμπολίτες μας τις παροχές μίας ποιοτικά αναβαθμισμένης πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Είναι φανερό ότι, μια τέτοιας κλίμακας αλλαγή μοντέλου στον τομέα της Υγείας, απαιτεί αλλαγή κουλτούρας, συνείδησης και συμπεριφοράς τόσο από τη πλευρά των φορέων και των επαγγελματιών Υγείας, όσο και από την πλευρά των ασθενών. Αυτήν ακριβώς την αλλαγή επιχειρεί να φέρει η Κυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με το νέο σχέδιο για την αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Βασικός προσανατολισμός: Ο εξορθολογισμός του Συστήματος Υγείας, η παροχή της δυνατότητας ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης σε άμεση και επαρκή πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα για όλους τους πολίτες, η αποσυμφόρηση των νοσοκομείων και η ενίσχυση της ποιότητας στην φροντίδα που αυτά παρέχουν. Τελικός στόχος, η αποκατάσταση της αξιοπιστίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας και της εμπιστοσύνης των πολιτών σε αυτό.

Η ανασυγκρότηση της ΠΦΥ μαζί με την ελεύθερη δωρεάν πρόσβαση σε όλα τα επίπεδα υγειονομικής περίθαλψης καθώς και η δυνατότητα φαρμακευτικής κάλυψης στους ανασφάλιστους με ΑΜΚΑ αποτελούν κορυφαία φιλολαϊκά μέτρα σε περίοδο κρίσης.

Ο Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος είανι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στη Μαγνησία