Ταξίδι στα Αποκριάτικα έθιμα της Ελλάδας

Οι Απόκριες, αποτελούν μία από τις αγαπημένες γιορτές ανθρώπων σε διάφορες γωνίες του πλανήτη. Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα καθώς συνδέεται με την λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασμών. Ανάλογη με την ελληνική λέξη «αποκριά» είναι και η λατινική λέξη «καρναβάλι», carnevale από τις λέξεις carne=κρέας και vale=περνάει ή αλλιώς διακοπή του κρέατος. Η δημοφιλής παράδοση της αποκριάς, προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιμήν του Διονύσου.

Πιο συγκεκριμένα, τις ημέρες των τελετουργιών, οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν μάσκες, προκειμένου να παραμείνει άγνωστη η ταυτότητά τους και επιδίδονταν στο χορό και στο ποτό με προκλητικές πράξεις και έντονη βωμολοχία.

Μία άλλη γνωστή ονομασία των Αποκριών είναι και «Τριώδιο», μία ονομασία που προέρχεται από τις τρεις ωδές του Ευαγγελίου της Ορθοδοξίας. Το Τριώδιο αρχίζει την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου, συνεχίζει με την Κυριακή του Ασώτου Υιού, την Κυριακή της Απόκρεω και ολοκληρώνεται την Κυριακή της Τυρινής. Η επόμενη είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής και ξεκινάει η νηστεία, η οποία διαρκεί 40 ημέρες. Οι χριστιανοί ονόμασαν την ημέρα έτσι γιατί θεωρούσαν ότι ξεκίναγε η κάθαρση του σώματος και του πνεύματος. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, πολλές γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού σε πολλές περιοχές και δήμους της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια των οποίων έχουμε πολύ ιδιαίτερα έθιμα.

Μεγαλύτερα κέντρα ξεφαντώματος είναι η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό Καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του από τις αρχές του 19ου αιώνα, γίνεται το μεγαλύτερο καρναβάλι στην Ελλάδα με διάρκεια δύο μηνών, και την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γίνεται παρέλαση αρμάτων και μασκαράδων, με επικεφαλή τον Καρνάβαλο και περίπου 40.000 καρναβαλιστών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Η Ξάνθη με το ξακουστό Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων, την τελευταία Κυριακή των Αποκριών, στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου, αναβιώνει το κάψιμο του Τζάρου. Πρόκειται για ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο σε πουρνάρια που καίγεται και ξορκίζει το κακό. Μετά το έθιμο ακολουθεί γλέντι μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Η Θήβα με τον περίφημο βλάχικο γάμο της που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δύο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Στην Κοζάνη γίνεται το έθιμο του φανού, κατά το οποίο φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται σε διάφορες γωνιές της πόλης. Στη Νάουσα Ημαθίας, το έθιμο Γενίτσαροι και Μπούλες. Την Κυριακή της Αποκριάς υπό τους χαρακτηριστικούς ήχους του νταουλιού και του ζουρνά, ένα μπουλούκι γενίτσαρους περιφέρεται στους δρόμους της πόλης με τελικό προορισμό το δημαρχείο όπου κορυφώνεται και η γιορτή. Στο ρυθμικό άκουσμα, η Μπούλα βγαίνει στο παράθυρο και με χαρακτηριστικές κινήσεις ώστε να κουδουνίζουν τα κρεμασμένα νομίσματα στο στήθος της, χαιρετάει το μπουλούκι και αργότερα κατεβαίνει κάτω και ενσωματώνεται στο πλήθος και συνεχίζουν όλοι μαζί μέχρι να πάρουν την επόμενη Μπούλα. Σταδιακά σχηματίζεται μεγαλειώδης πομπή με ανθρώπους όλων των ηλικιών να συμμετέχουν στην αναβίωση του εθίμου.

Στα Ιωάννινα, οι τζαμάλες, οι αποκριάτικες φωτιές, με το άναμμα της πρώτης σπίθας δίνουν το σύνθημα για να ξεκινήσει η γιορτή. Στις Σέρρες έχουμε το έθιμο του καλόγερου, στο Σοχό στη Θεσσαλονίκη τους Κουδουνοφόρους, στην Κάρπαθο το Λαϊκό δικαστήριο ανήθικων πράξεων, στη Νάξο τους Κουδουνάτους, στην Αμοργό το έθιμο του Καπετάνιου, στην Κέρκυρα ο κορφιάτικος γάμος αλλά και ο χορός των παπάδων, στη Μεθώνη το έθιμο του Κουτρούλη ο γάμος, στη Χίο τη Μόστρα των Θυμιανών, στο Γαλαξίδι τον αλευροπόλεμο, στην Κρήτη τα έθιμα του αρκουδίστικου χορού και της αρπαγής της νύφης και άλλα πολλά, στην Πλάκα των Αθηνών, οι άνθρωποι μεταμφιεσμένοι γυρνούν στους δρόμους, μπαίνουν στα κέντρα, πίνουν, χορεύουν, πειράζονται και γλεντούν κ.ά.

Σε όποιο όμορφο μέρος και να ταξιδέψετε ή να βρίσκεστε μην ξεχνάτε ότι κάθε τόπος σας μαγεύει με τα δικά του ήθη και έθιμα. Καλή Σαρακοστή!

Επιμέλεια: Βίκυ Σάρδη

Για τα αεροπορικά εισιτήρια ή την διαμονή σας, σας προτείνουμε: smartbookings.gr. Για ομαδικά ταξίδια επισκεφθείτε την touristikapaketa.gr.