«Τα μικρόβια και ο άνθρωπος»- Γιατί αυξήθηκαν τα κρούσματα της ελονοσίας στη χώρα μας

«Τα μικρόβια και ο άνθρωπος*» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του ομότιμου καθηγητή της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών Νίκου Λεγάκη και του αναπληρωτή καθηγητή της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών Στέλιου Χατζηπαναγιώτου**.

Εμείς συναντήσαμε τον κύριο Χατζηπαναγιώτου στο εργαστήριό του…

-Κύριε καθηγητά, όταν μπαίναμε στην κρίση πολλοί ήταν εκείνοι που θεωρούσαν ότι θα πληγεί ο τομέας της υγείας. Πιστεύετε ότι το αγαθό της υγείας

-Δυστυχώς ο τομέας της υγείας και πιο συγκεκριμένα ο τομέας της παροχής υπηρεσιών υγείας προς του πολίτες ήταν ήδη αρκετά υποτιμημένος προ της κρίσης, οπόταν σήμερα θα λέγαμε ότι το επίπεδο είναι από ανεπαρκές μέχρι επικίνδυνο για τη διασφάλιση μιας ελάχιστης αξιοπρεπούς ποιότητας. Το πρόβλημα ανέκαθεν δεν ήταν μόνο οικονομικό, αλλά πολύπλευρο, και είχε σχέση με ένα γενικότερο «νοικοκύρεμα» θα λέγαμε του χώρου της υγείας . Η περαιτέρω μείωση του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, με τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις και την μη αναπλήρωση των θέσεων, η ατέρμονη γραφειοκρατία, ιδίως στα συστήματα προμηθειών, η τοποθέτηση διοικητών στα νοσοκομεία με καθαρά πολιτικά – κομματικά κριτήρια , χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη γνώση της διοίκησης μονάδων υγείας και η ανεπαρκής χρηματοδότηση, είναι σήμερα κάποιοι από τους κυριότερους λόγους που το σύστημα υγείας καταρρέει, και είναι θαύμα που δεν έχει ήδη καταρρεύσει.

- Παρόλα αυτά, οι προσπάθειες στο ερευνητικό κομμάτι συνεχίζονται.Οι επιστήμονες βρίσκουν υποστήριξη για πραγματοποίηση έρευνας στην χώρα μας;

-Λόγω κρίσης τα κονδύλια για έρευνα έχουν σαφώς μειωθεί και ένα μεγάλο μέρος των ερευνητικών προγραμμάτων έχουν μείνει ημιτελή λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Υπάρχουν κονδύλια από Ευρωπαϊκά προγράμματα, στα οποία όμως η γραφειοκρατική διαδικασία, όπως καθορίζεται από τη εγχώρια νομοθεσία είναι τόσο πολύπλοκη, που τελικά όσοι δεν διαθέτουν μια έμπειρη γραμματειακή υποστήριξη αποθαρρύνονται. Ένα άλλο μεγάλο θέμα πολλές φορές είναι η αδιαφάνεια στην αξιολόγηση των προγραμμάτων και στην τελική κατανομή των κονδυλίων, γεγονός που δημιουργεί λόγω ενστάσεων καθυστερήσεις έως και ακυρώσεις.

-Μου έχει προκαλέσει εντύπωση ότι ασθένειες που έτειναν να εξαφανιστούν επανεμφανίζονται. Μια από αυτές είναι η ελονοσία, στην οποία παρατηρούμε αύξηση των κρουσμάτων, τα τελευταία χρόνια. Πού οφείλεται αυτό;

-Η Ελλάδα μετά από ένα πρόγραμμα καταπολέμησης της ελονοσίας που διήρκεσε από το 1946 έως το 1960 έφθασε στο σημείο να θεωρείται επίσημα από το 1974 ελεύθερη της νόσου σε σχέση πάντα βέβαια με την εμφάνιση αυτοχθόνων κρουσμάτων. Από τότε αναφέρονταν κατά καιρούς διάφορα εισαγόμενα κρούσματα σε μετανάστες ή ταξιδιώτες που είχαν επισκεφθεί ενδημικές περιοχές.

Από το 2011 όμως μέχρι σήμερα ο αριθμός των εισαγομένων κρουσμάτων έχει αυξηθεί σημαντικά, ενώ παράλληλα άρχισαν να εμφανίζονται και αυτόχθονα κρούσματα δηλ. σε άτομα που ποτέ δεν είχαν φύγει από τη χώρα. Αυτό οφείλεται 1) στην παρουσία του κουνουπιού του γένους Anopheles που κυκλοφορεί στη χώρα μας και είναι ο μοναδικός φορέας της νόσου από τον οποίο μολύνεται ο άνθρωπος 2) στην παρουσία πολλών μεταναστών που προέρχονται από ενδημικές περιοχές και φιλοξενούν το παράσιτο χωρίς να έχουν συμπτώματα νόσου 3) στην σημαντική αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και συγκεκριμένα των θερμών ημερών κατ’ έτος στη χώρα μας που ευνοεί τον πολλαπλασιασμό και τη δραστηριότητα των κουνουπιών.

-Μόλις ολοκληρώσατε την συγγραφή του βιβλίου «Τα μικρόβια και ο άνθρωπος» μαζί με τον ομότιμο καθηγητή μικροβιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκο Λεγάκη. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για το περιεχόμενό του; Σε ποιους απευθύνεται;

-Το βιβλίο αυτό είναι μια γνωριμία με τα μικρόβια και απευθύνεται σε όλο τον κόσμο με μια εκλαϊκευμένη προσέγγιση χωρίς να χάνει την επιστημονικότητά του, δηλ. μπορούν να το χρησιμοποιήσουν τόσο ο μη ειδικός όσο και ο ειδικός. Περιγράφει όλη τη σημασία των μικροβίων, τόσο των «κακών» όσο και των «καλών», γιατί ο κόσμος θα πρέπει να γνωρίζει ότι τα περισσότερα μικρόβια είναι «καλά», χρήσιμα, και απαραίτητα για κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη μας, και μόνο ένα πολύ μικρό μονοψήφιο ποσοστό αφορά στα «κακά» μικρόβια, που προκαλούν λοιμώξεις. Δεν είναι σωστό να υπάρχει ούτε φοβική στάση απέναντι στα μικρόβια, η οποία μπορεί να φτάσει σε μορφή ψυχικής διαταραχής (μικροβιοφοβία), ούτε φυσικά άγνοια της επικινδυνότητας των μικροβίων.

Το βιβλίο μέσα σε 1100 περίπου σελίδες προσπαθεί να καλύψει όλα τα παραπάνω και ελπίζουμε να το έχει πετύχει.

*Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει την Κυριακή 14 Απριλίου, στην στοά του βιβλίου. Εισηγητές της εκδήλωσης θα είναι ο καθηγητής της ιατρικής σχολής του Harvard και του πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Τριχόπουλος, ο τέως πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Κίττας, η πρόεδρος του κέντρο ελέγχου και πρόληψης λοιμόξεων Τζένη Κρεμαστινού και ο καθηγητής μικροβιολογίας της εθνικής σχολής δημόσιας υγείας Αλκιβιάδης Βατόπουλος.

**Ο Στέλιος Χατζηπαναγιώτου είναι αναπληρωτής καθηγητής μικροβιολογίας, της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπι-στημίου του Göttingen. Από το 1999 μέχρι σήμερα υπηρετεί σαν μέλος του Διδακτικού και Ερευνητι¬κού Προσωπικού (δεπ) στην Ιατρική Σχολή Αθηνών στο Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Αιγινητείου Νοσοκομείου.

Ρεπορτάζ: Γιώργος Κοβός