Γράφει ο Αλέκος Λασκαράτος: Το κλίμα σε συνέχειες: Έχουμε κλιματική αλλαγή;

Αυξάνονται και γίνονται όλο και πιο συχνές, οι αναφορές στον τύπο σχετικά με την παρατηρούμενη αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, και τις επιπτώσεις της. Μιλάμε γι’ αυτό που αναφέρεται συχνά σαν «κλιματική αλλαγή» ή με τον πιο ακριβή όρο «υπερθέρμανση του πλανήτη». Πρόκειται για μία πραγματικότητα η οποία είναι, και θα συνεχίσει να είναι, εδώ για πολλές δεκαετίες, μπορεί και αιώνες. Με επιπτώσεις τόσο στον βιολογικό κύκλο διαφόρων ειδών χλωρίδας και πανίδας όσο και στον ίδιο τον άνθρωπο. Ανάλογα με την διάρκεια και την σοβαρότητα του φαινομένου  οι επιπτώσεις αναμένεται να επηρεάσουν, πέρα

από τον βιολογικό κύκλο, και την κοινωνική και οικονομική ζωή πάνω στον πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που όλο και περισσότεροι επιστήμονες και επιστημονικές ομάδες από διάφορους κλάδους όπως μετεωρολόγοι, ωκεανογράφοι, φυσικοί, βιολόγοι, αλλά και οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, ασφαλιστικές εταιρίες κλπ., προσπαθούν να κατανοήσουν τα αίτια και τις μελλοντικές επιπτώσεις του φαινομένου.

Είπαμε και εμείς εδώ στο protagon να καταπιαστούμε με το θέμα με μία σειρά άρθρων που στόχο θα έχουν την παρουσίαση του θέματος και την ενημέρωση των αναγνωστών μας με, όσο γίνεται, απλό τρόπο. Τα κείμενα αυτά θα δημοσιεύονται Κυριακές, για να είμαστε πιο χαλαροί και μακριά από τον κουρνιαχτό της καθημερινότητας.

Θα αρχίσουμε λοιπόν σήμερα με το ξεκαθάρισμα κάποιων όρων. Για τί πράγμα μιλάμε; Για κλιματική αλλαγή (climatic change), για κλιματική διακύμανση (climatic variability) ή για υπερθέρμανση του πλανήτη (global warming); Με τον όρο αλλαγή υπονοείται κάτι, ας πούμε, μόνιμο, ενώ με τον όρο διακύμανση κάτι που είναι σήμερα προς μια κατεύθυνση και αύριο (ή σε κάποια τέρμινα τέλος πάντων) θα είναι προς άλλη κατεύθυνση. Στην πράξη μιλάμε για το ίδιο πράγμα αλλά ιδωμένο μέσα από διαφορετικό «παράθυρο χρόνου». Εξηγούμαι. Ας πάρουμε ένα συμπαθητικό ζουζουνάκι που η  διάρκεια ζωής του είναι μικρή. Γεννιέται τον Γενάρη και πεθαίνει τον Αύγουστο. Το ζουζουνάκι αυτό θα παρατηρήσει ότι κατά τη διάρκεια του βίου του (και μέχρι τον θάνατό του) η μέση ημερήσια θερμοκρασία του περιβάλλοντος όλο και αυξάνει. Θα καταλήξει λοιπόν στο συμπέρασμα ότι είναι μάρτυρας μιας (μόνιμης) κλιματικής αλλαγής. Ας πάρουμε τώρα ένα δεύτερο (εξίσου συμπαθητικό!) ζουζουνάκι  που όμως αυτό ζει κάποια χρόνια. Το ζουζουνάκι αυτό θα παρατηρήσει ότι κατά την διάρκεια της ζωής του, υπάρχουν περίοδοι που η μέση ημερήσια θερμοκρασία ανεβαίνει, αλλά και περίοδοι όπου έχουμε πτώση της θερμοκρασίας, και θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι υπάρχει κλιματική διακύμανση (στην προκείμενη περίπτωση ο εποχικός κύκλος). Και τα δύο ζουζουνάκια μας λοιπόν παρατηρούν το ίδιο φαινόμενο, με διαφορετικό όμως παράθυρο χρόνου το καθένα, και γι’ αυτό  καταλήγουν σε διαφορετικό συμπέρασμα για το τι συμβαίνει. Όταν πρωτοξεκίνησε η  κουβέντα για την παρατηρούμενη αύξηση της θερμοκρασίας της Γης στη δεκαετία του ’60 αλλά κυρίως του ’70 και του ’80 ο όρος που χρησιμοποιήθηκε από την επιστημονική κοινότητα