Στο έλεος των κυκλωμάτων

Του Γιώργου Μαρή

Αισχροκέρδεια καταγράφεται έναντι των καταναλωτών που έχουν τοποθετήσει συστήματα υγραεριοκίνησης στα αυτοκίνητά τους από καρτέλ που έχουν δημιουργηθεί στη συγκεκριμένη αγορά διατηρώντας τις τιμές διάθεσης στα ύψη! Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες, το κέρδος των πρατηριούχων ξεκινά από τα 0,16 ευρώ και μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να ξεπεράσει ακόμη και τα 0,20 ευρώ το λίτρο, τη στιγμή που το αντίστοιχο κέρδος από τη βενζίνη ή το πετρέλαιο κίνησης είναι 0,04 ευρώ έως 0,06 ευρώ αντίστοιχα.
Στελέχη

της αγοράς τοποθέτησης συστημάτων υγραεριοκίνησης εκτιμούν πως τα περιθώρια κέρδους που έχουν οι πρατηριούχοι από το υγραέριο κυμαίνονται στα επίπεδα αισχροκέρδειας, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί πάρα πολύ η τιμή λιανικής διάθεσης του καυσίμου προς τους καταναλωτές. Σύμφωνα με την ανάλυση της τιμής ημέρας διυλιστηρίου, η τιμή διάθεσης του υγραερίου ανά τόνο κυμαίνεται στα 760 ευρώ στα οποία προστίθενται 330 ευρώ για τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, 20 ευρώ για άλλους φόρους, 60 ευρώ το κέρδος της εταιρείας και από 20 έως 50 ευρώ το κόστος μεταφοράς. Το σύνολο της χρέωσης ανά πρατηριούχο για κάθε τόνο υγραερίου κυμαίνεται στα 1.150 ή 1.180 ευρώ στο οποίο προστίθεται και ο ΦΠΑ 23%, διαμορφώνοντας το τελικό κόστος στα 1.414 ή 1.451 ευρώ ανά τόνο ανάλογα με την περιοχή μεταφοράς του.
Ωστόσο, από έναν τόνο υγραερίου πωλούνται περίπου 1.856 λίτρα καυσίμου. Με μια απλή διαίρεση μεταξύ του κόστους του ενός τόνου υγραερίου με τα λίτρα που «βγάζει», προκύπτει πως το κάθε λίτρο στους πρατηριούχους δεν υπερβαίνει τα 0,76 ή 0,78 ευρώ στα οποία προστίθενται περίπου 0,02-0,03 λεπτά που αφορούν στη διαφορά ΦΠΑ!
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Τιμών Υγρών Καυσίμων του υπουργείου Ανάπτυξης, η μέση τιμή διάθεσης του υγραερίου κίνησης κυμαίνεται στα 0,96 ευρώ με άμεσο κέρδος για τους πρατηριούχους τουλάχιστον 0,16 ευρώ! Αν, βέβαια, ο πρατηριούχος πουλάει σε υψηλότερη τιμή, τότε το κέρδος μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα 0,20 ευρώ… Το υψηλό περιθώριο κέρδους στο υγραέριο κίνησης έχει κινήσει το ενδιαφέρον τόσο των εταιρειών εγκατάστασης συστημάτων υγραεριοκίνησης όσο και των πρατηριούχων υγρών καυσίμων που δεν διαθέτουν προς πώληση το συγκεκριμένο καύσιμο, αλλά κανείς δεν τολμά να μιλήσει!
Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει δημιουργηθεί ένα ισχυρό καρτέλ γύρω από την υγραεριοκίνηση που ορίζει τις τιμές διάθεσης και βέβαια με διάφορα τεχνάσματα διατηρεί «κλειστή» την αγορά επιτρέποντας να εισέλθουν μόνο όσοι πρατηριούχοι θέλουν εκείνοι. Ωστόσο, μετά το φιάσκο της κυβέρνησης σχετικά με την αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο υγραέριο κίνησης και τη ραγδαία πτώση στις τοποθετήσεις συστημάτων υγραεριοκίνησης στα ΙΧ, έχουν αλλάξει ριζικά τα δεδομένα και κάποιοι αποφάσισαν να μιλήσουν ώστε να μειωθεί επιτέλους η τιμή διάθεσης του καυσίμου και να επανέλθουν οι καταναλωτές στην υγραεριοκίνηση, που αποτελεί και το φθηνότερο καύσιμο για τα ΙΧ.

Τεράστια κέρδη
Αν υπολογίσει κανείς πως τα πρατήρια προμήθειας υγραερίου κίνησης είναι πολύ λιγότερα σε σχέση με εκείνα που διαθέτουν τα υπόλοιπα καύσιμα (βενζίνη, πετρέλαιο), είναι εύκολο να αντιληφθεί πως δημιουργείται ένα μικρό μονοπώλιο. Μάλιστα, όπως αναφέρουν στο «Π» στελέχη της αγοράς, «πρατηριούχος που καθημερινά δίνει 12 τόνους υγραερίου κίνησης κερδίζει καθαρά περισσότερα από 4.500 ευρώ! Αντίστοιχα, αν κάποιος πρατηριούχος με βενζίνη και πετρέλαιο δίνει καθημερινά 12 τόνους, το κέρδος του κυμαίνεται σε μόλις 480 ευρώ…». Τα παραπάνω αφορούν σε καθαρό κέρδος χωρίς να κλέβει ο πρατηριούχος. Φανταστείτε τι γίνεται αν το υγραέριο κίνησης είναι νοθευμένο ή είναι πειραγμένες οι αντλίες ή οι δεξαμενές…
Το βασικό δέλεαρ σε όσους πρατηριούχους «επιτρέπουν» να μπουν στην αγορά του συγκεκριμένου καυσίμου είναι το πολύ υψηλό περιθώριο κέρδους που έχουν κατά την πώληση του υγραερίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, κατά την υπογραφή των συμβολαίων αναφέρεται και η εγγυημένη απόδοση της επένδυσης σε χρονικό διάστημα έως και έξι μήνες!

Χωρίς κανέναν έλεγχο
Το κράτος έχει ρίξει όλο το βάρος στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων, κυρίως βενζίνης και πετρελαίου, και έχει αφήσει στο έλεος του Θεού και των κυκλωμάτων την αγορά του υγραερίου. Όπως τονίζουν στο «Π» πρατηριούχοι «δεν υπάρχει κανένας απολύτως μηχανισμός ελέγχου από το κράτος ούτε για την ποιότητα, ούτε για την ποσότητα του υγραερίου που προμηθεύουν οι πρατηριούχοι τους ιδιοκτήτες ΙΧ που είναι εφοδιασμένα με συστήματα υγραεριοκίνησης. Οι μέθοδοι κλοπής στο υγραέριο είναι γνωστές και πραγματοποιούνται είτε με τη νοθεία της ποιότητας (περισσότερο βουτάνιο), είτε με πειραγμένες αντλίες, είτε μέσω κάποιων συστημάτων που αυξάνουν τη θερμότητα του καυσίμου μέσα στη δεξαμενή διογκώνοντάς το, με αποτέλεσμα να φαίνεται πως έχει γεμίσει ένα ρεζερβουάρ καυσίμου σε κάποιο ΙΧ και μόλις πέσει τη θερμοκρασία αμέσως μειώνεται και η ένδειξη της ποσότητας καυσίμου!».

100.000 ΙΧ με υγραέριο
Ο στόλος των αυτοκινήτων με εγκατεστημένα συστήματα υγραεριοκίνησης ανέρχεται σε περίπου 100.000 οχήματα, ενώ ο ρυθμός των τοποθετήσεων σε νέα ΙΧ συνεχώς μειώνεται για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για αύξηση της τιμής του υγραερίου κίνησης που δημιούργησε ένα απίστευτο μπαράζ αρνητικών δημοσιευμάτων, τα οποία «πάγωσαν» την αγορά. Ο δεύτερος έχει να κάνει με την επιβολή του Φόρου Πολυτελούς Διαβίωσης σε ΙΧ με κινητήρες από 1.929 κ.εκ., κάτι το οποίο μεταφράζεται σε «προσωρινή ακινησία» εκατοντάδων χιλιάδων αυτοκινήτων εξαιτίας του υπερβολικού κόστους χρήσης.

Η μεγάλη ληστεία του χειμώνα
Από τους κομπιναδόρους δεν έχει ξεφύγει ένα καύσιμο, το οποίο μάλιστα θεωρείται πιο «οικονομικό» σε σχέση τιμής-απόδοσης, το υγραέριο κίνησης. Όλο και περισσότεροι καταναλωτές κάνουν μετατροπές, τις οποίες μάλιστα πληρώνουν πολύ ακριβά, στα οχήματά τους ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν μπουκάλες υγραερίου, καθώς το κόστος της βενζίνης θεωρείται πλέον αβάστακτο για τις καθημερινές μετακινήσεις.
Ο καταναλωτής δεν είναι εξοικειωμένος με το νέο στη χρήση καύσιμο, με αποτέλεσμα να πέφτει για ακόμα μια φορά θύμα των επιτήδειων. Παράλληλα, δεν υπάρχουν κλιμάκια ελέγχου, αφού δεν είχε προβλεφθεί η αύξηση της ζήτησης στην υγραεριοκίνηση και δεν έχει γίνει έγκαιρη αναθεώρηση του σχετικού νόμου, ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί πλέον «απαρχαιωμένος».
Η «ποιότητα» του υγραερίου κίνησης είναι μεταβαλλόμενη ανά εποχή, γεγονός το οποίο θα έπρεπε να δημιουργεί και μια ανάλογη διακύμανση της τιμής του μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού, πράγμα όμως που δεν συμβαίνει, καθώς ο κρατικός μηχανισμός δεν διαθέτει το κατάλληλο νομοσχέδιο ώστε να επιβάλει στους πρατηριούχους την αλλαγή της τιμής του ανά εποχή.
Το αέριο αποτελείται στην ουσία από δύο χημικούς σχηματισμούς, το προπάνιο και το βουτάνιο, με το πρώτο να είναι ακριβότερο, καθώς έχουν μια διαφορά στα οκτάνια που μπορεί να αποδώσει το καθένα. Τον χειμώνα η ποσόστωση στο υγραέριο κίνησης είναι 35% προπάνιο και 65% βουτάνιο, ενώ το καλοκαίρι συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, αφού αποτελείται από 70% προπάνιο και 30% βουτάνιο.
Ο καταναλωτής το καλοκαίρι αγοράζει καλύτερης ποιότητας υγραέριο απ’ ό,τι τον χειμώνα, πληρώνοντας, όμως, τα ίδια χρήματα, με τη διαφορά αυτή να πηγαίνει στις τσέπες των «αετονύχηδων». Αφού ο καταναλωτής τον χειμώνα βάζει στην ουσία χειρότερης ποιότητας καύσιμο, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνει και περισσότερους ανεφοδιασμούς. Το βουτάνιο, αφού αποδίδει λιγότερα οκτάνια σε σχέση με το προπάνιο, σημαίνει ότι το όχημα θα καταναλώσει την ίδια ποσότητα με το καλοκαίρι, αλλά θα πραγματοποιήσει πολύ λιγότερα χιλιόμετρα…

ΒΕΝΖΙΝΗ – ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ: Ηλεκτρονικό «μάτι» στα πρατήρια
Αυξημένη κινητικότητα παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στον κλάδο των πρατηριούχων, καθώς τα υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης προχωρούν σε ρυθμίσεις «ελεγκτικού» χαρακτήρα για τα πρατήρια βενζίνης, τα οποία είναι υποχρεωμένα να εγκαταστήσουν το σύστημα ελέγχου εισροών-εκροών εντός αυστηρού χρονοδιαγράμματος, προκειμένου να περιοριστεί το φαινόμενο της νόθευσης καυσίμων. Οι πρατηριούχοι, εφόσον δεν συμμορφωθούν με το νέο μέτρο, απειλούνται με αυστηρά πρόστιμα και κλείσιμο των επιχειρήσεών τους.
Το ελεγκτικό σύστημα για τα πρατήρια, παρόλο που ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί, δεν θεωρείται κάτι νέο, καθώς έχουν περάσει τριάμισι χρόνια από την ψήφιση του σχετικού νόμου, χωρίς να έχει τεθεί σε λειτουργία έως σήμερα. Το σύστημα εισροών-εκροών περιορίζει σημαντικά τη νόθευση, αφού το σύστημα επιτρέπει τον ηλεκτρονικό έλεγχο (καθώς είναι συνδεδεμένο) από τη Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών, για την ποσότητα που προμηθεύονται και διαθέτουν τα πρατήρια.
Μιλώντας στο «Π», ο Μιχάλης Κιούσης, πρόεδρος της Ένωσης Βενζινοπωλών Αττικής, χαρακτήρισε το μέτρο θετικό και αποδεκτό, τονίζοντας ότι για να στεφθεί με επιτυχία η διαδικασία θα πρέπει άμεσα το μέτρο των εισροών-εκροών να συνδεθεί και με τα προηγούμενα στάδια της διακίνησης καυσίμων. Δηλαδή, ο ελεγκτικός μηχανισμός να εφαρμοστεί και σε βυτιοφόρα, δεξαμενές και σε οτιδήποτε άλλο έχει να κάνει με τη διακίνηση καυσίμων, καθώς μπορεί το μέτρο να μην αποδώσει.
Ένα ακόμα, όμως, «αγκάθι» για τους πρατηριούχους είναι και το κόστος της εγκατάστασης του συστήματος ελέγχου στα πρατήρια, σε συνδυασμό με τη χαμηλή επιδότηση που θα εισπράξουν σε σχέση με το συνολικό κόστος εγκατάστασης. Στην ουσία, όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης, πρόκειται για ένα καθαρά «κρατικό» μηχανισμό ελέγχου, τον οποίο χρεώνονται να πληρώσουν σχεδόν ολοκληρωτικά οι πρατηριούχοι, χωρίς αυτό να αποφέρει κάποιο κέρδος για τις επιχειρήσεις τους. Σύμφωνα με τον Μιχ. Κιούση, η εγκατάσταση του συστήματος εισροών-εκροών κοστολογείται περίπου στις 12.000 με 13.000 ευρώ, ενώ η επιδότηση αναμένεται να φτάσει περίπου στις 5.000 ευρώ. Την ίδια ώρα, έχουν βάλει «λουκέτο» περίπου 2.000 βενζινάδικα (τα 270 στην Αθήνα), καθώς οι πωλήσεις έχουν πέσει κατά 40% στην κίνηση και κατά 70% στο πετρέλαιο θέρμανσης.
Με βάση την κοινή υπουργική απόφαση που υπεγράφη από τους υπουργούς Ανάπτυξης και Οικονομικών, Κ. Χατζηδάκη και Γ. Στουρνάρα, θα επιδοτηθεί ξεχωριστά κάθε μέρος του συνολικού συστήματος εισροών-εκροών.
Συγκεκριμένα, θα επιδοτηθεί με 1.500 ευρώ κάθε πρατήριο για την τοποθέτηση της κεντρικής υπολογιστικής μονάδας, ηλεκτρονικοί υπολογιστές και το λογισμικό του συστήματος εισροών – εκροών και με 1.250 ευρώ για το υποσύστημα των αντλιών, δηλαδή ο εξοπλισμός συν λογισμικό σύνδεσης και διαχείρισης αντλιών. Επιδοτείται, επίσης, με 500 ευρώ κάθε πρατήριο για τα υποσυστήματα των δεξαμενών και με 400 ευρώ ανά δεξαμενή για τις βυθομετρικές ηλεκτρονικές ράβδους. Τέλος, για την αυτόματη έκδοση των φορολογικών αποδείξεων επιδοτείται με 500 ευρώ κάθε πρατήριο. Το σύστημα αναμένεται να εφαρμοστεί πλήρως μέχρι το 2014, ενώ οι συνολικές πιστώσεις για την εφαρμογή του προγράμματος αναμένεται να φτάσουν τα 30 εκατ. ευρώ.

«Καλπάζει» η νοθεία
Το πρόβλημα της νόθευσης καυσίμων είναι τεράστιο, καθώς το λαθρεμπόριο βρίσκεται σε έξαρση. Από τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, ύστερα από ελέγχους που διεξήχθησαν σε πρατήρια καυσίμων πανελλαδικά, το 2011 το 20% επί συνόλου 2.600 πρατηρίων που ελέχθησαν βρέθηκε νοθευμένο καύσιμο. Η μεγαλύτερη νοθεία καταγράφεται στο πετρέλαιο κίνησης, σε ποσοστό που αγγίζει το 30%. Το 2010 τα νοθευμένα δείγματα ήταν 17%, ενώ το 2009 9%.
Το πετρέλαιο κίνησης είναι μάλλον το πιο «πολύπαθο» καύσιμο, καθώς νοθεύεται με διάφορους τρόπους: αναμειγνύεται με πετρέλαιο θέρμανσης, με ναυτιλίας (που είναι αφορολόγητο), πετρέλαιο παράνομης διακίνησης που θεωρείται και αυτό νοθευμένο, αφού δεν ελέγχεται από κρατικούς μηχανισμούς, με φωτιστικό, καθώς και με άλλης μορφής ελαφρύτερα κλάσματα πετρελαίου.
Το «πάρτι» των κερδοσκόπων, όμως, δεν σταματάει στο πετρέλαιο κίνησης. «Όργιο» νοθείας γίνεται και στη βενζίνη, αφού μπορεί να νοθευτεί με την προσθήκη ουσιών, οι οποίες είναι αρκετά φθηνότερες, όπως το τολουόλιο και το βενζόλιο, ή ακόμα και το νερό, το οποίο μάλιστα θεωρείται και το πιο καταστροφικό, καθώς αν η ποσότητα νερού στο ρεζερβουάρ είναι μεγάλη είναι ικανή να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον κινητήρα του οχήματος. Όμως, η πιο διαδεδομένη και ταυτόχρονα πιο «δημοφιλής» τεχνική νόθευσης βενζίνης θεωρείται η ανάμειξη δυο διαφορετικών τύπων καύσιμων, με την προϋπόθεση το ένα να είναι ακριβότερο από το άλλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η νόθευση της super αμόλυβδης βενζίνης 100 οκτανίων με απλή αμόλυβδη.
Το ελεγκτικό σύστημα εισροών-εκροών έχει ως κύριο στόχο την καταπολέμηση της «ηλεκτρονικής» νοθείας, που μάλιστα είναι και πιο δύσκολο να εντοπιστεί. Η ηλεκτρονική νοθεία μπορεί να αυξήσει κατακόρυφα το κέρδος ζημιώνοντας την τσέπη του καταναλωτή. Αυτό γίνεται με «πείραγμα» στο ηλεκτρονικό σύστημα της αντλίας, ώστε να φαίνεται ότι το ρεζερβουάρ γέμισε με την επιθυμητή ποσότητα βενζίνης, ενώ στην ουσία το καύσιμο είναι πολύ λιγότερο.