Ο Γ. Σταμούλης «καρφώνει» την αυλή του Σημίτη

Του Γιάννη Βασιλακόπουλου

Το προσωπικό αρχείο του Γιάννη Σταμούλη, του ανθρώπου στον οποίο οφείλεται το γεγονός ότι το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων παρέμεινε ζωντανό, αποκαλύπτει εξαιρετικά σημαντικές λεπτομέρειες. Φωτίζει πτυχές της διαπραγμάτευσης που, όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, ο ίδιος είχε πάρει στην πλάτη του έχοντας απέναντί του ολόκληρο το γερμανικό κράτος και δίνει μια ελπίδα και προοπτική ότι μπορεί το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων να έχει αίσιο τέλος για την Ελλάδα.

Και τούτο ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση και τη σημερινή Ευρώπη, στην οποία οι Γερμανοί παίζουν περίπου ρόλο κακού κηδεμόνα.
Το «Π» επιχειρεί σήμερα μια βουτιά στον πολύτιμο αρχειακό θησαυρό του αγωνιστή έως το τέλος βιωτού δικηγόρου, ξεκινώντας από κάποιες προσωπικές σκέψεις που καταγράφονται σε ιδιόχειρο σημείωμα του Σταμούλη σε στιγμές προφανώς που έβλεπε ότι η τότε ελληνική κυβέρνηση με τον Κώστα Σημίτη –τουλάχιστον–, ορκισμένο φίλο των Γερμανών, προσπαθούσε να βάλει σε δεύτερη μοίρα το δίκαιο ελληνικό αίτημα.
«Ποτέ δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι το εγχείρημα του μαρτυρικού Διστόμου προς διεκδίκηση των ελληνικών αποζημιώσεων θα προκαλούσε τη δοκιμασία σε βασικές θεσμικές λειτουργίες του δημοκρατικού πολιτεύματος, των οποίων η εξουσία πηγάζει από τη συνταγματική αρχή της λαϊκής δημοκρατίας. Τούτο σημαίνει ότι οι φορείς τους έχουν την ευθύνη και το καθήκον να εκφράζουν και να υπηρετούν τη βούληση και τα συμφέροντα του ελληνικού λαού. Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο θέμα, δύσκολα θα βρεθεί ελληνική οικογένεια που να έχει γλυτώσει από τα απάνθρωπα πλήγματα της ναζιστικής κυριαρχίας. Είναι συνεπώς καθολικό και εύλογο το αίτημα να υπάρξει ηθική δικαίωση των ανυπεράσπιστων θυμάτων από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, η οποία χάρη στη μεγαλοψυχία που της έδειξαν τα εμπόλεμα κράτη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, από ηττημένη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αναδείχθηκε νικήτρια της ειρήνης για να γίνει πρώτη οικονομική δύναμη που διεκδικεί και την ηγεσία της Ενωμένης Ευρώπης».

Ο ρόλος Ματθία
Το παραπάνω σημείωμα το βρίσκουμε στο ημερολόγιο του Γιάννη Σταμούλη, ο οποίος σε στιγμές μάλλον οργής «καρφώνει» την κυβέρνηση Σημίτη για την ολιγωρία που επιδεικνύει στο θέμα. Και αυτό, διότι, όπως θα δούμε σε άλλο σημείο του αρχείου Σταμούλη, ο «κολλητός» του Κώστα Σημίτη, τότε πρόεδρος του Αρείου Πάγου, Στέφανος Ματθίας, μάλλον επιχειρεί με τον τρόπο του να κωλυσιεργήσει σε ό,τι αφορά την υπόθεση. Αυτό, άλλωστε, προκύπτει και από τα πρακτικά της συνεδρίασης του Αρείου Πάγου στις 9 Μαΐου, και ύστερα στις 11, 12, 27 Ιουνίου του 2002, οπότε και δημοσιεύθηκε η αναπομπή της υπόθεσης του Διστόμου. Από τα πρακτικά φαίνεται ότι ο κ. Ματθίας επικαλείται κώλυμα και αντικαθίσταται σε μια σειρά συνεδριάσεων από τον τότε αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Ευάγγελο Κρουσταλάκη.
Οπως γράφει ο Γιάννης Σταμούλης, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν έχει παραιτηθεί από αίτημα της διεκδίκησης των αποζημιώσεων. Ωστόσο, η κυβέρνηση Σημίτη, όπως καταγγέλλει και ο Μανώλης Γλέζος, προσπάθησε να βάλει το θέμα σε πολύ βαθιά συρτάρια, να το βυθίσει σε μια ιδιόρρυθμη λήθη και να το εντάξει στα ξεχασμένα ζητήματα που αφορούν τόσο το ελληνικό κράτος όσο και την ελληνική κοινωνία.
Συνεργάτες του Γιάννη Σταμούλη, που τον έζησαν από την αρχή του τιτάνιου αυτού αγώνα, που κράτησε για τον διακεκριμένο νομικό έως και την τελευταία μέρα της ζωής του, λένε ότι ήταν οργισμένος με τον ρόλο και την τακτική του Κώστα Σημίτη και της γερμανοτραφούς αυλής του.
Σήμερα, άνθρωποι που έζησαν αυτήν τη διαδικασία και εξακολουθούν να παλεύουν για τον ίδιο σκοπό λένε πως εάν είχε κινητοποιηθεί τότε ο μηχανισμός, τώρα θα είχαμε ζωντανά μπροστά μας θετικά για την Ελλάδα αποτελέσματα. Ο ρόλος μιας σειράς ανθρώπων που είχαν στενές σχέσεις με τη Γερμανία και τις υπηρεσίες της, αλλά και το συνολικό της σύστημα, αποκαλύπτεται πια ως κομβικά αρνητικός για τις ελληνικές διεκδικήσεις.
Δείτε λίγο τους ανθρώπους με τη σειρά. Ο Σπύρος Σημίτης, αδερφός του τότε πρωθυπουργού, έλυνε και έδενε ως εκλεκτός των Γερμανών στην Αθήνα, ενώ κεντρικός ήταν ο ρόλος και του επίσης γερμανοτραφούς Φίλιππου Πετσάλνικου, ο οποίος ως υπουργός Δικαιοσύνης σε κάποια φάση της κυβέρνησης Σημίτη αρνήθηκε –όπως καταγγέλλουν σήμερα συνεργάτες και συναγωνιστές του Σταμούλη– να δώσει άδεια εκτέλεσης της απόφασης υπέρ των Διστομιτών και κατά του ελληνικού κράτους.

Χρονίζει η εμμονή
Γι’ αυτό άλλωστε –επειδή η απόφαση ήταν εύλογη– το ιταλικό ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, με απόφασή του στις 6 Μαΐου 2008, απέρριψε τη γερμανική προσφυγή που είχε στόχο την αναίρεση της απόφασης για το Δίστομο. Βεβαίως, όλων αυτών προηγήθηκε μια ογκώδης, αποκαλυπτική και κοπιώδης –όπως θα μπορούσαμε να την περιγράψουμε– αλληλογραφία ανάμεσα στον Γιάννη Σταμούλη και τους Γερμανούς αξιωματούχους, που δείχνει ότι η εμμονή των Γερμανών στη μη καταβολή της υποχρέωσής τους προς την Ελλάδα χρονίζει και σε κάποιες φάσεις της γίνεται ιδιαιτέρως προκλητική.
Είναι χαρακτηριστική η απάντηση του τότε πρέσβη της Γερμανίας στην Αθήνα, Βόλφγκαγκ Σουλτχάις στον Γιάννη Σταμούλη στις 11-10-2006, ο οποίος έκανε λόγο περί ήδη «καταβληθέντων ποσών»…
Κάποιοι λένε ότι το μέγα ατόπημα του Γκέρχαρτ Σρέντερ, τότε καγκελαρίου της Γερμανίας, να αποκαλέσει «Μακεδονία» τα Σκόπια, σε επίσημη συνέντευξη Τύπου μαζί με τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Κώστα Καραμανλή, αποτέλεσε ένα είδος «αντιποίνων» στο ότι ο Καραμανλής, σε εκείνη τη συνάντησή τους, του είχε θέσει το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων.

••• Από όλα τα έγγραφα που έχουμε στη διάθεσή μας από το αρχείο Σταμούλη προκύπτει ότι αφενός η μάχη της διεκδίκησης των γερμανικών πολεμικών αποζημιώσεων όχι μόνο δεν τελείωσε αλλά έχει και μεγάλες πιθανότητες να δικαιωθεί και αφετέρου ότι η κυβέρνηση Σημίτη έκανε ό,τι μπορούσε για να «θάψει» το ζήτημα στα πιο δυσπρόσιτα χρονοντούλαπα της ιστορίας.