Η «καλή μέρα» από την ΑΟΖ φαίνεται

Του ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ήταν πολύ σημαντικό το ταξίδι του πρωθυπουργού, Αντώνη Σαμαρά, στην Άγκυρα, ακόμη πιο βαρύνουσας σημασίας κι από όσο περιέγραφε η ίδια η κυβέρνηση. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον βρίσκεται, δε, όχι σε αυτά που ειπώθηκαν αλλά σε αυτά που δεν ειπώθηκαν, ή –για να είμαστε πιο ακριβείς– απεφεύχθη να μεταφραστούν, κατά τη διάρκεια της συνάντησης του πρωθυπουργού με τον Τούρκο ομόλογό του…
Πλανώνται πλάνην οικτράν αυτοί που, για παράδειγμα, ισχυρίζονται πως στο τραπέζι των συζητήσεων των δύο ηγετών

δεν ετέθη το θέμα της Ανεξάρτητης Οικονομικής Ζώνης. Όχι μόνον μπήκε – άσχετα αν ο μεταφραστής ξέχασε να μεταφράσει την εν λόγω αποστροφή– αλλά ετέθη μάλλον… επιθετικά από τον Ταγίπ Ερντογάν… Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας δήλωσε ότι «σχετικά με την ΑΟΖ συζητήσαμε πως μπορούμε να κάνουμε κοινές κινήσεις και μοιραστήκαμε απόψεις για αμοιβαία επωφελή (wiwin) βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο».
Αυτή είναι μια «καλή ημέρα» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις επισήμανε με εμφανή ικανοποίηση ο κ. Σαμαράς, μετά την υπογραφή είκοσι πέντε διμερών συμφωνιών ανάμεσα στους αρμόδιους υπουργούς από την κάθε χώρα στο πλαίσιο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας. Η αιχμή του Τούρκου πρωθυπουργού για την ΑΟΖ, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, σημαίνει πως η τουρκική πλευρά έχει ως δεδομένη και αυτονόητη τη συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων του αρχιπελάγους. Ίσως για αυτό εδώ στην Αθήνα έως τώρα ακούγονται περιγραφές για τα ευρήματα στο Ιόνιο και Νότια της Κρήτης, αλλά –ακόμη– δεν γίνεται μεγάλη κουβέντα για τα ευρήματα στη μεριά του Αιγαίου. Όλη αυτή η συζήτηση εξελίσσεται, ενώ ξεδιπλώνονται περίτεχνα κάποιες «πονηριές» των καλών μας γειτόνων…
Επειδή η ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ είναι θέμα χρόνου, η Τουρκία επιχειρεί να χρησιμοποιήσει μέσα πίεσης, δημιουργώντας σκιές στην όλη ιστορία, τα οποία δεν απηχούν πάντα τις διπλωματικές ενέργειες, τις επιθέσεις φιλίας και τα κόκκινα χαλιά. Για παράδειγμα, την ώρα που ο Αντώνης Σαμαράς πατούσε το πόδι του στην Άγκυρα, μερίδα του τουρκικού Τύπου είχε υιοθετήσει τη «σκληρή γραμμή», διπλωματικοί κύκλοι της γειτονικής χώρας έλεγαν από μέρες ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να ρωτήσει την Τουρκία πριν ανακηρύξει ΑΟΖ», ενώ η διασπορά από τους «σκληρούς» της Άγκυρας «δράκων» ότι δήθεν η Ελλάδα εκπαιδεύει Κούρδους Αντάρτες στο Λαύριο δεν έχει ακόμη «μαζευτεί».

Ξεπερνούν κάθε προσδοκία τα ευρήματα

Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα έχει φουντώσει η συζήτηση για τα ευρήματα των ερευνών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Οι καλά γνωρίζοντες λένε ότι η αποτύπωση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου σε όλο τον ελλαδικό χώρο είναι τρεις φορές περισσότερα από αυτό που περιγράφεται ως χρέος της Ελλάδος, εξαιτίας του οποίου μπήκαμε στον λαβύρινθο της τρόικας. Πιο συγκεκριμένα, το ρευστό που είναι δυνατόν να προκύψει από την πλήρη εκμετάλλευση των ευρημάτων των σχετικών ερευνών αγγίζει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, το 1,3 τρισ. ευρώ, ποσό ικανό υπό τις παρούσες συνθήκες να υπερκαλύψει όχι μόνο το χρέος και τα λοιπά οικονομικά βάρη που έχει στην πλάτη της η Ελλάδα, αλλά και τις ανάγκες της γύρω περιοχής.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια διαδικασία που είναι δυνατόν να αποφέρει έμπρακτα οφέλη μέσα στα επόμενα πέντε ή επτά χρόνια. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται σήμερα με την ανάλυση των ευρημάτων στο Αιγαίο, στο Ιόνιο, αλλά και νότια της Κρήτης σημειώνουν πως ο πλούτος αυτός ήταν γνωστός και αποτυπωμένος σε χάρτες από τα μέσα της δεκαετίας του ’90. Οι καλά γνωρίζοντες λένε πως εντός του επόμενου έτους είναι δυνατόν να αρχίσουν οι διαδικασίες των εξορύξεων, τονίζοντας –αυτό το κάνει ακόμα και ο αρμόδιος υπουργός Ευάγγελος Λιβιεράτος– ότι οι έρευνες ειδικά του νορβηγικού σκάφους έχουν ξεπεράσει κάθε θετική προσδοκία. Το θέμα είναι τώρα η ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ, ζήτημα το οποίο, όπως υποστηρίζει το κλιμάκιο των υπουργών που ακολούθησε τον πρωθυπουργό στη Άγκυρα, δεν ετέθη σε υψηλό επίπεδο στις επαφές του Αντώνη Σαμαρά και του υπουργικού κλιμακίου στην Τουρκία.
Οι «μπαρουτοκαπνισμένοι» της διπλωματίας, ωστόσο, λένε ότι κάτω από τα κόκκινα χαλιά και τις εκδηλώσεις ευγένειας των Τούρκων αξιωματούχων μαίνεται ένας παρασκηνιακός πόλεμος, με επίκεντρο το ενδιαφέρον της Τουρκίας να παίξει ρόλο έχοντας ως «χαρτιά» τα ευρήματα των ερευνών στις ελληνικές θάλασσες. Γι’ αυτόν τον λόγο, στην ατζέντα της διπλωματικής επικοινωνίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας έχει εσχάτως μπει ο όρος «θέματα πολιτικής καθημερινότητας», καθότι οι πολιτικές και κοινωνικές ισορροπίες, τόσο στην Ελλάδα αν και υπόκωφα ίσως και περισσότερο έντονα, όσο και στην Τουρκία, είναι αυτόν τον καιρό ευαίσθητες, σε τέτοιον βαθμό που να μπορούν σε ζητήματα υψηλής πολιτικής να περιγραφούν ως εύφλεκτες.
Η προσπάθεια που γίνεται είναι να διερευνηθεί κατά πόσο η ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ θα έχει όσο το δυνατόν μικρότερες τριβές στις σχέσεις μας με την Άγκυρα. Γι’ αυτό και κάποιοι διπλωματικοί κύκλοι που ξέρουν καλά το θέμα κάνουν τώρα λόγο για πιθανότητα ανακήρυξης ΑΟΖ στην πλευρά του Ιονίου, όπου θα υπάρξουν –όπως λένε– πολύ λιγότερα «απόνερα».
Η περίοδος είναι πονηρή… Και τούτο διότι η Τουρκία αφενός θέλει να κάνει επίδειξη ισχύος στο Κουρδικό – σε μια εποχή που «φοβάται» ότι υπάρχει η πιθανότητα να ανακηρυχθεί ανεξάρτητο κουρδικό κράτος χωρίς να μπορεί ακόμη να γνωρίζει αν θα είναι ικανή να διαχειριστεί τις συνέπειες αυτής της εξέλιξης. Αφετέρου δε, παράγοντες, όπως η Ρωσία, φροντίζουν τώρα τα συμφέροντά τους στη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο, όπου η Άγκυρα διεκδικεί όχι απλώς ηγετικό, αλλά τον κυρίαρχο ρόλο. Πριν από μερικές εβδομάδες πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα η πρώτη συνάντηση επί ρωσικού εδάφους, μεταξύ Ρώσων και Αράβων διπλωματικών και πολιτικών παραγόντων. Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντική σύνοδο, υπό τη σκιά των μεγάλων και ραγδαίων εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.

Το παιχνίδι στη Μέση Ανατολή

Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές «το στίγμα στη Μέση Ανατολή το δίνουν οι γεωπολιτικοί αντίπαλοι της Μόσχας, οι σαλαφιτικές μοναρχίες του Περσικού Κόλπου, η Τουρκία και οι ΗΠΑ, γεγονός που κάνει κάθε προσπάθεια για ενίσχυση του ρόλου της Μόσχας να φαντάζει σαν ψευδαίσθηση». Ωστόσο, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές «όλα αυτά δεν εμποδίζουν τους ελιγμούς των ‘‘παικτών’’ γύρω από τη Ρωσία, όπως αυτό που παρατηρούμε σήμερα», εννοώντας την κινητικότητα της Μόσχας γύρω από την περιοχή της Μ. Ανατολής.
Αυτή η συνθήκη κάνει τα πράγματα για την Τουρκία πιο στενόχωρα. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι που λένε πως αν η Άγκυρα νιώσει να «ασφυκτιά», θα επιχειρήσει να «βγει από τα σκοινιά» σκαρώνοντας συνθήκες έντασης και «ταΐζοντας» εθνικιστικές εξάρσεις.