Δεν μπορούν ούτε τα αυθαίρετα να κατεδαφίσουν

Των ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ – ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΡΗ

Σε μπαλάκι του πινγκ πονγκ έχει μετατραπεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες και το ΥΠΕΚΑ η «πολύπαθη» υπόθεση των αυθαιρέτων, καθώς η δαιδαλώδης γραφειοκρατία, αλλά και η εκάστοτε τοπική αυτοδιοίκηση φαίνεται να βάζουν «φρένο» στην εκτέλεση πρωτοκόλλων

κατεδάφισης, στις αρμόδιες κατά τον νόμο αποκεντρωμένες διοικήσεις και τις υπόλοιπες θεσμικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν στείλει ήδη τελεσιδικίες για τη διεκπεραίωση γκρεμίσματος, σε πάμπολλες περιπτώσεις αυθαιρέτων.
Ποιες είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες; Σύμφωνα με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» και τις αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί, τρεις είναι –εν κατακλείδι– οι αρμόδιες υπηρεσίες για τη σύνταξη και την εκτέλεση πρωτοκόλλων κατεδάφισης: οι αποκεντρωμένες διοικήσεις (συνολικά επτά), οι οποίες είναι υπεύθυνες για δάση και δασικές περιοχές, οι κτηματικές υπηρεσίες, που είναι αρμόδιες για αιγιαλό και παραλία, και οι πολεοδομίες, οι οποίες στοχεύουν κυρίως στον «αστικό ιστό».
Το πρώτο πρόβλημα εντοπίζεται στις κτηματικές υπηρεσίες και τις πολεοδομίες, οι οποίες διαμαρτύρονται για την έλλειψη προσωπικού, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η προσπάθεια συλλογής πληροφοριών για την καταγραφή και τον εντοπισμό των αυθαιρέτων, ενώ εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι αποκεντρωμένες διοικήσεις, αρμόδιες για αυθαίρετα εντός δασών και δασικών περιοχών, δεν διαθέτουν καν «τμήμα αυθαιρέτων»!
Επίσης, βασικό πρόβλημα με τις αποκεντρωμένες διοικήσεις είναι η αδυναμία εκτέλεσης πρωτοκόλλων κατεδάφισης επί του πρακτέου. Με άλλα λόγια, δεν διαθέτουν δικό τους εξοπλισμό, ώστε να μπορούν να διεκπεραιώσουν τις κατεδαφίσεις των καταγεγραμμένων αυθαιρέτων. Κατά συνέπεια, μην έχοντας τη δυνατότητα να φέρουν εις πέρας αυτό που από τον νόμο έχει θεσμοθετηθεί, απευθύνονται εις μάτην στους δήμους και τις περιφέρειες, ώστε να τους διαθέσουν τον απαραίτητο για μια κατεδάφιση εξοπλισμό. Πρόκειται, όμως, για ένα αίτημα που κατά ένα μεγάλο ποσοστό πέφτει στο κενό, καθώς οι πολιτικοί παράγοντες των δήμων και των περιφερειών φοβούνται το μεγάλο πολιτικό κόστος.
Παρότι οι τρεις αρμόδιες υπηρεσίες διαθέτουν τη δικαιοδοσία να προχωρούν στις κατεδαφίσεις, δεν υπάρχει σταθερή και μόνιμη βάση χρηματοδότησης ώστε αυτές να προγραμματίζονται. Αρκούνται, δηλαδή, μόνο στη συλλογή και στην καταγραφή των αυθαιρέτων. Ως εκ τούτου –κι εδώ προκύπτει ένα μεγάλο ερώτημα– δεν έχει αποσαφηνιστεί αν τις κατεδαφίσεις τελικώς θα τις χρεωθούν οι υπηρεσίες ή οι περιφέρειες και οι δήμοι.

Μεγάλη η λίστα
Με αντίπαλο το τέρας της γραφειοκρατίας, το υπουργείο Περιβάλλοντος προσπαθεί να οργανώσει και να βάλει σε μία σειρά τα αυθαίρετα που είναι προς κατεδάφιση σε δασικές εκτάσεις και αιγιαλούς. Η λίστα των αυθαιρέτων είναι μεγάλη. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία μέχρι τώρα καταγράφονται 2.105 αυθαίρετα σε αιγιαλούς και παραλίες και 1.200 σε δάση και δασικές εκτάσεις. Ο συνολικός αριθμός αυθαιρέτων για τα οποία έχει εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση κατεδάφισης είναι 3.305, αριθμός ασύγκριτος σε σχέση με το σύνολο των αυθαιρέτων της χώρας, ο οποίος υπολογίζεται ότι ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο.
Συγκεκριμένα, στην κορυφή της λίστας με τα περισσότερα προς κατεδάφιση αυθαίρετα σε αιγιαλούς και παραλίες είναι η Χαλκιδική με 247 αυθαίρετα και ακολουθούν τα Δωδεκάνησα με 189 αυθαίρετα, η Λακωνία με 148 και ο Πειραιάς με 143. Σε δασικές εκτάσεις και δάση την πρώτη θέση στα αυθαίρετα κατέχει ο Πειραιάς με 649, ακολουθεί η Εύβοια με 114, η Χαλκιδική με 63 και η Αχαΐα με 47 αυθαίρετα.
Μέσα στις επόμενες εβδομάδες και παράλληλα με την επεξεργασία του νέου νομοσχεδίου για τα αυθαίρετα, που αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή τέλη Μαρτίου, θα τεθούν σε εφαρμογή οι κατεδαφίσεις για όσα αυθαίρετα έχουν εκδοθεί τελεσίδικα πρωτόκολλα. Το νέο νομοσχέδιο χαρακτηρίζει ως κατεδαφιστέα όσα αυθαίρετα βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές, όπως δασικές εκτάσεις, παραλίες κ.λπ. Το νομοσχέδιο συμπεριλαμβάνει και νεόδμητα αυθαίρετα, όσα δηλαδή κτίστηκαν από την 27η Ιουλίου 2011 και μετά. Νομιμοποιούνται όσα κτίσματα έχουν ανεγερθεί σε περιοχές που μπορούν να αποκτήσουν οικοδομική άδεια και να ενταχθούν εντός πολεοδομίας, αλλά και όσα έχουν ανεγερθεί με οικοδομική άδεια.
Βασικός σκοπός του υπουργείου με αυτό το νομοσχέδιο είναι να δοθεί ώθηση στην είσπραξη των προστίμων αυθαιρέτων, αλλά και να «σταλεί» μήνυμα νομιμότητας για τα ακίνητα. Έως τώρα έχουν δηλωθεί κοντά στα 550.000 αυθαίρετα, σύμφωνα όμως με πληροφορίες από το ΥΠΕΚΑ είναι ακόμα περισσότερα, των οποίων τα έσοδα προς το κράτος αντιστοιχούν σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ, ποσό πολύ μικρότερο (γύρω στο 30% των συνολικών εσόδων) από αυτό που προσδοκά το κράτος.

Προϋποθέσεις νομιμοποίησης
Σύμφωνα με δήλωση του γενικού γραμματέα Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος, κ. Σωκράτη Αλεξιάδη, στο «Π», ο πρώτος στόχος με τη νέα νομοθετική πρόταση είναι «να καταγραφούν όλα τα αυθαίρετα για να μάθουν οι πολίτες πόσα είναι ακριβώς αλλά και πού βρίσκονται». Όπως χαρακτηριστικά επισήμανε «δεύτερος στόχος είναι να υπάρξουν καθαροί τίτλοι ιδιοκτησίας στις μικροαυθαιρεσίες, ώστε να γίνει μεταβίβαση για κάποια χρόνια, και τακτοποίηση –υπό όρους– των μεγάλων αυθαιρεσιών».
Ο βασικός όρος, πάντως, για την τακτοποίηση των αυθαιρεσιών είναι φυσικά να μη βρίσκονται σε δασικές εκτάσεις και αιγιαλούς. Λύση στον γόρδιο δεσμό της νομιμοποίησης των αυθαιρέτων και των ημιυπαίθριων χώρων επιχειρεί να δώσει η κυβέρνηση. Οι βασικές προϋποθέσεις του νέου νομοσχεδίου για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων παρουσιάστηκαν την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013, στη Βουλή από τον αναπληρωτή υπουργό του ΥΠΕΚΑ, Σταύρο Καλαφάτη, ενάμιση χρόνο μετά τη ρύθμιση για τα αυθαίρετα.
Βασική προϋπόθεση για τη νομιμοποίησή τους είναι η ύπαρξη οικοδομικής άδειας και η εναρμόνιση με τους όρους δόμησης που ισχύουν στην περιοχή όπου αυτό βρίσκεται, και ειδικότερα η τήρηση του συντελεστή δόμησης και του συντελεστή όγκου. Μετά από υπουργική απόφαση παρατείνεται για τις 31 Μαΐου 2013 η προθεσμία υποβολής νέων δηλώσεων για υπαγωγή στον νόμο 4014 για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, ενώ μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2013 για τη δεύτερη φάση που αφορά σε παλιές και νέες δηλώσεις.