Η δολοφονία επιτάχυνε την εκκόλαψη του «αβγού του φιδιού»

Γράφει ο Βασίλης Βασιλικός.

Ακολούθησε ο Ανένδοτος του Γεωργίου Παπανδρέου (του «Γέρου της Δημοκρατίας») και στα 1963 η δολοφονία εν ψυχρώ, του Γρηγόρη Λαμπράκη.

Έγραψα το βιβλίο «Ζ» εν θερμώ. Το πατρικό μου ήταν διακόσια μέτρα απόσταση από το σημείο όπου το τρίκυκλο τον χτύπησε. Οι φάτσες των μικροπωλητών στη Στοά Μοδιάνο (το Καπάνι) που τους είδα αργότερα στις εφημερίδες ως “τραμπούκους” μού ήταν οι περισσότερες γνωστές. Απορούσα. Κι όπως αργότερα ο φίλος μου και καθοδηγητής μου Δημήτρης Δεσποτίδης

μου έφερε με ένα καμιόνι το φωτοτυπημένο υλικό της ανάκρισης, βάλθηκα να το μελετώ και ν’ απορώ με την αντοχή του Ανακριτή Σαρτζετάκη στις τρομακτικές πιέσεις της Εξουσίας για να κουκουλώσει το έγκλημα. Βέβαια είχε την στήριξη του Δελαπόρτα. Και δεν υπέκυψε.

Ο Λαμπράκης δεν ήταν αριστερός με την πολιτική έννοια του όρου. Ήταν μεγάλος ανθρωπιστής. Σπουδαίος, εκτός από αθλητής, και επιστήμων. Ήταν αυτός που έφερε την γυναικεία ενδοκρινολογία στη χώρα μας. Ισότιμος (εν έτει 1942) με τον Παπανικολάου. Θα μπορούσε ο ίδιος να είχε εφεύρει το pap-test αν εργαζόταν στις ΗΠΑ, όπως ο Παπανικολάου. Όλα αυτά σηματοδοτούν έναν άνθρωπο προικισμένο με πολλά χαρίσματα. Και ήταν επόμενο ο άνθρωπος αυτός βλέποντας το αδιέξοδο της “ιδιωτείας”, να θελήσει να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο κοινωνικό κίνημα. Αδέσμευτος, συνεργάστηκε με την ΕΔΑ, η οποία είχε φέρει στις εκλογές του 1958 25% και ήταν η επίσημη αντιπολίτευση.

Ο αγώνας για τον πυρηνικό αφοπλισμό εκείνη τη χρονιά (1963) μετά την κρίση της «ακτής των χοίρων» στην Κούβα (επί Κέννεντυ) ήταν στο αποκορύφωμά του. Ο κόσμος ένα χρόνο πριν κινδύνεψε να τιναχτεί στον αέρα. Ο Μπέρτραν Ράσελ, ο διάσημος άγγλος φιλόσοφος, ηγείτο της παγκόσμιας κίνησης για την ειρήνη και τον πυρηνικό αφοπλισμό. Έτσι στην πορεία του Ωλντερμάστον του Απρίλη εκείνης της χρονιάς, ο Λαμπράκης πήρε μέρος μαζί με άλλους στην ελληνική αντιπροσωπεία του Κινήματος.

Έτυχε όμως να βρίσκεται την ίδια εποχή στο Λονδίνο και η Βασίλισσα Φρειδερίκη. Μια Αγγλίδα υπήκοος παντρεμένη με Έλληνα (η Μπέτυ Αμπατιέλου) απευθύνθηκε στον Λαμπράκη ως εκπρόσωπο του Ελληνικού Κοινοβουλίου ζητώντας του να μεσολαβήσει για να δώσει ιδιοχείρως στην Βασίλισσα, εκείνη ως Αγγλίδα υπήκοος, μιαν επιστολή, που αφορούσε την αίτηση για αποφυλάκιση του συζύγου της Αντώνη Αμπατιέλου. Η Βασίλισσα αρνήθηκε να τη δεχτεί και όταν η Αγγλίδα την έστησε έξω από το ξενοδοχείο της το Claridges, συνέβη το γνωστό επεισόδιο με το “χαστούκι”.

H Bασίλισσα θεωρώντας υπεύθυνο για τον δημόσιο διασυρμό της τον ίδιο τον βουλευτή, αποφάσισε, με την εμπειρία του νεανικού της περάσματος από τη ναζιστική νεολαία του Χίτλερ, το “στραπατσάρισμά” του με πρώτη ευκαιρία.

Και η ευκαιρία δόθηκε στις 22 του Μάη, τον επόμενο μήνα, στη σκοτεινή και δρακόπληκτη Θεσσαλονίκη. Μόνο αντί για “στραπατσάρισμα” επήλθε ακαριαίως ο κλινικός θάνατος, με τη θραύση “δια λοστού” του στελέχους του εγκεφάλου του.

Κι έκτοτε η ιστορία του τόπου μας άρχισε να ντεραπάρει.

Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη επιτάχυνε την εκκόλαψη του “αυγού του φιδιού” που επώαζε ο Ι.Δ.Ε.Α. (η συνωμοτική οργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων) της οποίας καθοδηγητής, εκπαιδευθείς εις Η.Π.Α., ήταν ο κατοπινός δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ωστόσο το ίδιο το τραγικό γεγονός δεν κατάφερε να ξυπνήσει την υπνώττουσα Αριστερά της εποχής του. Οι «Λαμπράκηδες» που αναπήδησαν αυθόρμητα από την άνανδρη δολοφονία του, μετά τις πρώτες επαναστατικές εκδηλώσεις, υποχρεώθηκαν από την τότε ΕΔΑ, καθοδηγούμενη από το τότε παράνομο ΚΚΕ, να ασχοληθούν με τις …δεντροφυτεύσεις.

Η χώρα μας με την Μεταπολίτευση γέμισε οδούς και πλατείες Γρηγόρη Λαμπράκη και Αλέξανδρου Παναγούλη. Μα τα οδόσημα της δημοκρατικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν αρκούν για να διδάσκεται η Ιστορία. Η Ιστορία ξεκινάει από την εκπαίδευση. Και στην εκπαίδευση δεν διδάσκεται η δολοφονία του Λαμπράκη. Ούτε του Σωτήρη Πέτρουλα που ακολούθησε 2 χρόνια μετά. Ούτε τα μαρτύρια του Αλέξανδρου Παναγούλη για την απόπειρά του με στόχο τον δικτάτορα. Ούτε η δολοφονία του Νικηφόρου Μανδηλαρά.

Ο διάχυτος “ανθρωπισμός” στην ελληνική εκπαίδευση είναι της τάξεως του “καλού Σαμαρείτου”.

Λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, σκότωσαν τον Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντυ. Κι ενώ στην Ελλάδα τρεις δημοσιογράφοι πρωτοστάτησαν στην αποκάλυψη των ενόχων, ο Γιάννης Βούλτεψης, ο Γιώργος Ρωμαίος, ο Γιώργος Μπέρτσος και βοήθησαν με τις ενέργειές τους τον Ανακριτή, στις Η.Π.Α. μούγκα. Για 30 χρόνια. Μόλις πριν από δύο το πολύ δεκαετίες άρχισαν να ασχολούνται με τη δολοφονία του Προέδρου τους στο Τέξας των Μπους (παππού, πατρός και υιού). Βγήκαν κάποια αρχεία, γράφτηκαν μερικά βιβλία, γίναν ταινίες, ντοκουμέντα όλα “εν ψυχρώ”.

Εμείς, ως μεσογειακοί, βιώνουμε την επικαιρότητα εν θερμώ. Κι αυτό μας διαφοροποιεί από τους βόρειους. Είτε είναι Ευρωπαίοι, είτε είναι Αμερικανοί. Εμείς ανήκουμε στην Ιταλία του Matteoti, στην Ισπανία του Λόρκα, στην Πορτογαλία του στρατηγού Ντελ Γκράντο, στο Μαρόκο του Μπεν Μπαρκά, στη Χιλή του Αλιέντε, στην Αργεντινή του Τσε.

Κι ο Γρηγόρης Λαμπράκης, χάρι στην έξοχη ταινία του Κώστα Γαβρά, σ’ αυτές τις χώρες δοξάστηκε.

Στον τόπο μας επανήλθε εφέτος, με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τη δολοφονία, όχι χάρις σε καμιά πολιτική παράταξη, αλλά στην συγκλονιστική παράσταση του «Ζ» σε διασκευή και σκηνοθεσία της Έφης Θεοδώρου, στο Εθνικό Θέατρο.

Δείτε εδώ όλο το Ιστορικό Αφιέρωμα.