Είναι έξοδος από την κρίση ο πνευματικός πολιτισμός;

Ο Γέιτς έλεγε ότι με τα όνειρα αρχίζει η υπευθυνότητα. Ο Χαρούκι Μουρακάμι στο βιβλίο του Ο Κάφκα στην ακτή (2007), τονίζει ότι η υπευθυνότητα αρχίζει με την δύναμη της φαντασίας. Για να προωθηθεί, να βρει κίνητρα και μάλιστα να οργανωθεί, θα πρέπει να εμπνεύσει οργάνωση, μεθοδεύσεις και κίνητρα. Αυτή η οργάνωση των στοιχείων της δημιουργικότητας δεν είναι κάτι νεοφανές. Η έκθεση στο Λούβρο με τίτλο « Ραφαήλ : τα τελευταία χρόνια» καταδεικνύει μέχρι ποίου σημείου ο καλλιτέχνης ήξερε να μετατρέψει το εργαστήρι του σε ένα υπέροχο κέντρο δημιουργικότητας, όπου πάνω από πενήντα συνεργάτες μετείχαν

Το κείμενο της Λάουρας Κάλτενμπαχ και του Ολιβιέ Λε Γκε στη «Μόντ» ξανοίγεται σε πολλούς τομείς για να αποδείξει ότι πιθανότατα ο πνευματικός πολιτισμός ενδέχεται να αποδειχθεί λύση για την κρίση καθότι ο ίδιος είναι δημιουργός αξιών. Με τα διακυβεύματα εικόνων και επιδράσεων γεωστρατηγικών, που ξεπερνούν τους αριθμούς, θα πρέπει να παρατηρήσουμε προσεχτικά ότι η Κίνα – αφότου επεβλήθη ως εργοστάσιο και πιστωτής του κόσμου – αυξάνει τις δημόσιες επενδύσεις στον πνευματικό πολιτισμό κατά 23% κατ’ έτος και υπολογίζει ότι θα τις αυξήσει κατά 2,5% ή 6% μέχρι το 2015.

Η θεμελίωση της Ευρώπης σε ένα αληθινό πνευματικό σχέδιο συνιστά την κύρια υπευθυνότητα της γενιάς που βρίσκεται στην εξουσία. Θρεμμένη με κοινές πολιτιστικές ρίζες (δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, τεχνική ορθολογικότητα και μονοθεϊσμους) αυτή η κοινή κληρονομιά απέβη εδώ και πενήντα χρόνια ένας ειρηνικός δυναμισμός ώστε να κατασκευάσει ένα μέλλον και όχι μόνο μιαν αγορά. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο της αποδόθηκε το Νόμπελ Ειρήνης. Έστω κι αν κάθε κίνηση παραμένει συζητήσιμη, δεν διαγράφουμε αιώνες ανταγωνισμών μέσα σε διάστημα δύο γενεών. Ευρωπαίοι, ακόμα μια προσπάθεια!

Η Ευρώπη έγινε το εργαστήρι της πολιτισμικής διαφορετικότητας του κόσμου. Μετά από χιλιετίες συγκρούσεων και ανταγωνισμών των αναμεμιγμένων ιστοριών τους, τα ευρωπαϊκά έθνη – κράτη (όχι χωρίς προστριβές και μετάνοιες) – έπλασαν το αρχέτυπο μιας κοινωνίας ποικιλόμορφης, ανταλλακτικής και ανεχτικής. Πέρα από τις γλωσσικές μειονότητες, είναι πλέον καιρός να επινοήσουμε και πάλι την μοντερνικότητα ενός ευρωπαϊκού σχεδίου, βασισμένου πάνω στις ανθρωπιστικές αξίες και σε μια χιλιετή κληρονομιά. Ενώ επί αιώνες οι Ευρωπαίοι επιζητούσαν την ενοποίηση των λαών μέσα σε μιαν συλλογική μνήμη, ο σεβασμός της πολιτισμικής διαφοράς συνιστά μια από τις κύριες προκλήσεις της ευρωπαϊκής συνύπαρξης.