«Χαμηλές οι επιδόσεις της Ελλάδας στο δείκτη καταπολέμησης της διαφθοράς»

« Ελευτεριά θα πει να μάχεσαι στη γης χωρίς ελπίδα!»

Νίκος Καζαντζάκης Οδύσσεια

Από τους υψηλότερους δείκτες διαφθοράς στην ΕΕ καταγράφει η Ελλάδα, σύμφωνα με το πρόσφατο Ευρωβαρόμετρο και την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαφθορά στα κράτη-μέλη της ΕΕ, που δόθηκαν στη δημοσιότητα στις Βρυξέλλες. Στα 120 δισ. ευρώ προσδιόρισε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας

το κόστος της διαφθοράς και απάτης στην οικονομία της ΕΕ μιλώντας σε συνάντηση υψηλού επιπέδου της Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (OLAF) στην Αθήνα για την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στοιχεία – φωτιά για τον τρόπο που λειτουργούσαν τα κυκλώματα εσωτερικής καταλήστευσης 5 τραπεζών, έδωσε στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής ο Παναγιώτης Νικολούδης Επικεφαλής της Αρχής για το «ξέπλυμα του μαύρου χρήματος. «Παντού υπάρχει διαφθορά και παντού υπάρχει διαπλοκή…»

«Ήταν οργανωμένο, υπήρχε συνολικός σχεδιασμός που ξεκίνησε το 2007 και κορυφώθηκε το 2009. Το 2009 είχαμε ντελίριο εγκληματικών πράξεων σε βάρος αυτών των τραπεζών, που είναι πολλαπλάσιο των… «διαρρήξεων» που θυμάμαι στην εισαγγελική μου καριέρα» ανέφερε ο Πρόεδρος της Αρχής για το «ξέπλυμα του μαύρου χρήματος», σημειώνοντας πως η δράση ήταν εξαιρετικά μεθοδευμένη και από πίσω λειτούργησαν μεγάλα νομικά επιτελεία. «Έχουμε ένα καινούργιο μοντέλο εγκληματία με σπουδές στο ξέπλυμα χρήματος. Αυτοί οι εγκληματίες δεν έχουν καλάσνικωφ και μάσκες αλλά ΜΜΕ. Καθένας απ´ αυτούς ή είχε δικό του ΜΜΕ – εφημερίδα ή κανάλι- ή είχε μισθώσεις σε ΜΜΕ».

Αποτελεί κοινό τόπο ότι η διαφθορά κλονίζει ορισμένες από τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η σύγχρονη δημοκρατία, όπως η ισότητα των πολιτών ενώπιον των θεσμών και η λογοδοσία στην λήψη των αποφάσεων και ότι καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί εθνικό καθήκον της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας και πατριωτικό καθήκον κάθε ευσυνείδητου Έλληνα πολίτη. Εντούτοις, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα βρέθηκε στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης εξαιτίας της διαχρονικής κακοδιαχείρισης των δημοσιονομικών της και παρά το γεγονός ότι διαχρονικά τα σκάνδαλα διαδέχονται το ένα το άλλο, και η ατιμωρησία των υπαιτίων είναι σχεδόν ο κανόνας, είναι διάχυτη πλέον η εντύπωση στην κοινή γνώμη ότι το πολιτικό σύστημα έχει δημιουργήσει ένα σύστημα «αυτοπροστασίας» των στελεχών του με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτη η παραπομπή των υπευθύνων σε δίκη και η καταδίκη τους. Το ίδιο σύστημα εντέχνως καλλιεργεί την ψευδή εικόνα ότι «Μαζί τα φάγαμε,» ενώ το αληθές είναι ότι μόνοι μας τα χρωστάμε!! Το αληθές ακόμη είναι: ότι ούτε όλοι ίδιοι είμαστε, ούτε μαζί τα φάγαμε…

Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα θεσμικά κατοχυρωμένης ατιμωρησίας – και μάλιστα σε συνταγματικό επίπεδο – είναι οι σχετικές διατάξεις περί ευθύνης υπουργών, όπως διαμορφώθηκαν κατά την αναθεώρηση του 2001. Ο νόμος 3126/2003 όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 3961/2011, που αφορά στην ποινική ευθύνη των Υπουργών έχει εκδοθεί ως εκτελεστικός του άρθρου 86 του Συντάγματος, το οποίο και σε μεγάλο βαθμό προσδιορίζει το περιεχόμενό του. Σύμφωνα πάντως, με στοιχεία που διαβιβάστηκαν στη Βουλή από τον υπουργό Δικαιοσύνης Χαράλαμπο Αθανασίου, από το 2009 έως τον Ιανουάριο του 2014, έχουν διαβιβαστεί στη Βουλή 136 δικογραφίες με βάση το άρθρο 86 του Συντάγματος και το Ν. 3126/2003 «Ποινική ευθύνη Υπουργών» και εκκρεμούν οι περισσότερες εκεί. Η δικαιοσύνη με την ιστορική της απόφαση για την μη παραγραφή των αδικημάτων του Παπακωνσταντίνου, έκανε την υπέρβαση που περίμενε ο Ελληνικός λαός. Όμως το πρόβλημα δεν λύνεται εκεί χρειάζεται άμεση παρέμβαση ώστε να καταργηθεί ο αμαρτωλός αυτός νόμος που όλοι τον αποκηρύττουν αλλά κανένας δεν τον αγγίζει.

Από την άλλη πλευρά, η λύση δεν μπορεί να έγκειται στην άκριτη και συγχρόνως προσχηματική στοχοποίηση πολιτικών και άλλων δημόσιων προσώπων με σκοπό την εκτόνωση της λαϊκής οργής αλλά, αντιθέτως, στη θεσμική θωράκιση της διαφάνειας και στην ουσιαστική ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για την ποιοτική αναβάθμιση της Δημοκρατίας στην πράξη· μεταρρυθμίσεις οι οποίες σε κάθε περίπτωση προϋποθέτουν πριν απ’ όλα ειλικρινή πολιτική βούληση. Στον τόπο μας υπάρχουν αρκετοί ελεγκτικοί μηχανισμοί και μάλιστα επιτυχημένοι, όπως ο Εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος, ο Εισαγγελέας Εγκλημάτων Διαφθοράς, η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης και τόσοι άλλοι, που δρουν χωρίς ενιαίο και κεντρικό θεσμικό συντονισμό, πράγμα που θα μπορούσε να γίνει υπό την εποπτεία του εκλεκτού εθνικού συντονιστή για τη διαφθορά κ .Ι.Τέντε.

Επιπλέον, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αναγκαία προϋπόθεση για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι η αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών, οι οποίες διαμορφώνουν το έδαφος και τις συνθήκες για την ανάπτυξή της πολύ πριν από τη διάπραξη των παράνομων και αθέμιτων οικονομικών συναλλαγών. Επί παραδείγματι, όταν ο τύπος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν ελεύθερα ποια πολιτικά πρόσωπα θα προβάλλονται και ποια όχι, αυτό δεν οδηγεί ευθύς αμέσως σε εξάρτηση των υποψηφίων από τους οικονομικούς παράγοντες που ελέγχουν τα αντίστοιχα μέσα; Όταν οι προεκλογικές και εν γένει λειτουργικές δαπάνες των κομμάτων και των πολιτικών προσώπων βασίζονται εν πολλοίς σε χρήμα το οποίο στην πράξη δεν ελέγχεται, δεν είναι προφανές ότι ενθαρρύνεται η παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας υποψηφίων και της συντήρησης των κομματικών μηχανισμών από αδιαφανείς οικονομικούς παράγοντες;

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ουσιαστικά ζητήματα στην αντιμετώπιση των οποίων θα έπρεπε να εστιάζει η Πολιτεία αν υπήρχε πραγματική πολιτική βούληση για την καταπολέμηση της διαφθοράς αντί να προωθεί νομοθετικά πυροτεχνήματα, όπως λ.χ. συνέβη με «δίκες-εξπρές» για πολιτικούς και κρατικούς αξιωματούχους, με πρόβλεψη ασφυκτικών – και ως εκ τούτου ανεφάρμοστων – δικονομικών προθεσμιών, με ασαφές και αδιευκρίνιστο πλαίσιο για τους συμμέτοχους στις σχετικές εγκληματικές πράξεις οι οποίοι δεν φέρουν την ιδιότητα πολιτικών ή κρατικών αξιωματούχων καθώς και με απαγόρευση της δυνατότητας αναβολής της δίκης, προκαλώντας έτσι σημαντικά προβλήματα σχετικά με την ουσιαστική απονομή της Δικαιοσύνης, όπως ορθώς είχε τότε επισημάνει και η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων.

Εν κατακλείδι, η άρση της ατιμωρησίας και η καταπολέμηση της διαφθοράς μπορεί να καταστεί εφικτή μόνο με την υιοθέτηση και εφαρμογή ρυθμίσεων με τις οποίες θα αλλάξει ριζικά όχι μόνο το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης αλλά και – αν όχι κυρίως – ο τρόπος λειτουργίας του πολιτικού μας συστήματος, με έμφαση στην προληπτική και κατασταλτική αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων μέσω της θεσμοθέτησης αποτελεσματικών ελεγκτικών μηχανισμών πρωτίστως στο πλαίσιο της Δημόσιας Διοίκησης και γιαυτο χρειάζονται άνθρωποι κι όχι λόγια του αέρα.

«Όσοι το χάλκεον χέρι

βαρύ του φόβου αισθάνονται,

ζυγόν δουλείας, ας έχωσι·

θέλει αρετήν και τόλμην

η ελευθερία.

Α.ΚΑΛΒΟΣ»

Ο Αντώνης Π. Αργυρός είναι δικηγόρος, τ. υπουργός, Αν. Νομικός Σύμβουλος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

email :[email protected]