Αρχαία - Νέα σημειώσατε Χ

Δεν έχει γίνει και λίγος ντόρος για τις δηλώσεις της βουλευτής της Δημοκρατικής Αριστεράς κ. Ρεπούση σχετικά με την διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών και των Λατινικών. Έντονες αντιδράσεις, διαπληκτισμοί και “αγωνιστικές” κορώνες είχαν τον πρώτο λόγο μετά από τις επίμαχες δηλώσεις που έβαλαν φωτιά στα ΜΜΕ. Και έτσι ξεκίνησε ένα γαϊτανάκι, κατηγορώ, κατηγορείς, κατηγορεί όπου ο καθένας μιλούσε χωρίς περιεχόμενο και αμφιβάλλω αν πολλοί από όσους πήραν το βήμα είχαν ιδέα τι υποστήριξε η συγκεκριμένη βουλευτής. Ας πάρουμε τα πράγματα από την

Όλα ξεκίνησαν στην συνεδρίαση της Ελληνικής Βουλής για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας. Εκεί, η βουλευτής που είναι υπεύθυνη του τομέα Παιδείας και Έρευνας της Δημοκρατικής Αριστεράς ανέβηκε στο βήμα και υποστήριξε ένθερμα τις απόψεις της για το ελληνικό σχολείο του μέλλοντος. Σε αρχική φάση, πολύ καλά έκανε. Γιατί, μεταξύ μας, θέλει κάτι παραπάνω από κότσια για να υποστηρίξεις κάποιες αρκετά ριζοπαστικές ιδέες σε μία χώρα που οι αλλαγές έχουν δαιμονοποιηθεί. Ανεξάρτητα από το αν διαφωνείτε ή συμφωνείτε με τις συγκεκριμένες απόψεις πρέπει όλοι νομίζω να της αναγνωρίσουμε ότι η ομιλία της είναι από τις λίγες φορές στην Βουλή που ακούγονται προτάσεις καταρχάς υλοποιήσιμες και βασισμένες σε λογικά επιχειρήματα.

Ποιες είναι, όμως, αυτές οι περιβόητες προτάσεις που ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων? Η κ. Ρεπούση στην ομιλία της, αναφέρει ότι τα Αρχαία είναι μία νεκρή γλώσσα (πρώτο σημείο αντιπαράθεσης) - όπως και τα Λατινικά- και προτείνει η διδασκαλία των αρχαίων να γίνει προαιρετική για τους μαθητές με εξαίρεση αυτούς που θέλουν να ακολουθήσουν κλασσικές σπουδές (δεύτερο σημείο αντιπαράθεσης). Μάλιστα, τόνισε χαρακτηριστικά ότι: “ τα αρχαία ελληνικά διδάσκονται υποχρεωτικά 11 στις 34 ώρες σε όλη την ομάδα προσανατολισμού για ανθρωπιστικές σπουδές. Η φυσική διδάσκεται 6 ώρες στις θετικές επιστήμες. Αυτό είναι ακραία αντίληψη της πολιτείας και αποδεικνύει την προσήλωση που δίνει στην αρχαία ελληνική γραμματεία.” Με λίγα λόγια, η κ. Ρεπούση υποστήριξε ότι τα αρχαία δεν προσφέρουν τα βέλτιστα στο μέσο μαθητή και επομένως θα πρέπει να αφαιρεθούν από το υποχρεωτικό ωρολόγιο πρόγραμμα.

Ας το δούμε όμως τώρα από την πλευρά του φοιτητή - μαθητή. Επιτρέψτε μου, να πω αρχικά, ότι ήμουν πάντα ταγμένη στην θετική κατεύθυνση και επομένως τα θεωρητικά μαθήματα δεν αποτελούσαν ποτέ την μεγάλη μου αδυναμία για να το θέσω ευγενικά. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι συμφωνώ πλήρως με τις απόψεις της κ. Ρεπούση. Μπορεί τα αρχαία να μην ήταν ποτέ το φόρτε μου αυτό, όμως, δεν συνεπάγει ότι δεν συνέβαλλαν στην ολοκληρωμένη εκπαίδευσή μου όσο αυτή μπορεί να γίνει μέσα στα ελληνικά σχολεία. Ναι, πολλές γνώσεις που μας προσέφεραν ήταν άστοχες! Ναι, μας υποχρέωναν να αποστηθίζουμε πληροφορίες που απλά κατέλαβαν χώρο στην μνήμη του εγκεφάλου μας αλλά ας παραδεχθούμε ότι τίποτα δεν είναι μόνο μαύρο-άσπρο. ¨Όσο και αν δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει, τα αρχαία ελληνικά μας βοήθησαν στο να καταλάβουμε την γλώσσα που μιλάμε. Από την ορθογραφία και το συντακτικό μέχρι την επιλογή σωστών λέξεων ανάλογα με το νόημα που θέλουμε να εκφράσουμε. Κακά τα ψέματα, όσο αντιπαθητικά και βαρετά ήταν τα αρχαία μάθαμε πολλά για την ορθογραφία, την γραμματική και το συντακτικό μας. Γιατί, μόνο, μαθαίνοντας το β’ αόριστο του λέγω (τι σας θύμισα τώρα ε?) μπορεί να καταλάβεις από που προέρχεται το “είπα”. Ακόμα και η άχαρη άσκηση του να κλίνεις ένα ουσιαστικό στα αρχαία σε βοήθησε να διορθώσεις κατά πολύ τα λεγόμενα σου στα νέα (αν και ακόμη πολλοί ακόμη κάνουν τραγικά λάθη).

Τα αρχαία πρέπει και οφείλουν να αποτελούν κομμάτι της διδαχθέας ύλης όχι μόνο από γλωσσολογικής απόψεως. Είναι ένας τρόπος να κρατάμε επαφή με το μακρινό (βασικά πολύ μακρινό) παρελθόν μας. Καλοί και χρυσοί οι προγονοί μας αλλά για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε την συνοχή του λαού μας θα πρέπει να στηριχθούμε στα κοινά που είχαν οι δύο πολιτισμοί (αν και ο νεότερος θέλουμε να πιστεύουμε ότι είναι προέκταση του παλαιότερου) και όχι μόνο στους “300” του Τζεραλντ Μπατλερ. Η επαφή με τις αρχαίες ρίζες μας, με την αντίστοιχη ιστορία και την πολιτιστική μας κληρονομιά είναι οφέλη που μας προσφέρει η εκμάθηση αρχαίων όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε.

Στον αντίποδα όμως, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να δίνεται η έμφαση που εντοπίζεται στην διδασκαλία τους. Οι 6 ώρες την εβδομάδα αρχαία στην πρώτη λυκείου για παράδειγμα αποτελούν για μένα μία εγκληματική απόφαση δεδομένου ότι κάποιες από αυτές τις ώρες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να εντρυφήσουν τα παιδιά σε κάποιο από τα χόμπυ τους ή στον αθλητισμό ή στις εκπαιδευτικές εκδρομές. Αλλά και η μείωση μόνο δεν αρκεί. Εκείνο που έχει μεγάλη σημασία και δεν το έθιξε ούτε η κ. Ρεπούση ούτε κανείς άλλος είναι η προβληματική διδασκαλία των αρχαίων, πράγμα που δημιουργεί ένα κλίμα κούρασης και αποστροφής στους μαθητές. (Εγώ η ίδια τα συχαινόμουν). Δύσκολα και δυσνόητα κείμενα, υπερ-λεπτομερής γραμματική (συγχωρέστε με αλλά δεν κατάλαβα ποτέ τι παίζει με τους υποθετικούς λόγους στα αρχαία) και δύσκαμπτη διδασκαλία συνθέτουν ένα μάλλον μη ευνοϊκό κλίμα απέναντι στα αρχαία. Και για να προλάβω όσους θα πουν ότι ίσως δεν είχα καλούς φιλολόγους έχω να σας πω ότι στα 6 χρόνια λύκειου και γυμνασίου με δίδαξαν πάνω από 7 φιλόλογοι και όλοι σχεδόν με έκαναν να βαρεθώ απίστευτα με το τυποποιημένο μάθημά τους.

Εννοείται ότι η εκμάθηση των αρχαίων είναι ωφέλιμη αλλά ας μην ξεχνάμε και τι έλεγαν οι “τιμημένοι” πρόγονοί μας: “Παν μέτρον άριστον”.