Το μακρύ (και μετέωρο) βήμα της αιολικής ενέργειας στην Ε.Ε.

Τεράστια ενίσχυση της εγκατεστημένης αιολικής ισχύος με αναμενόμενη αύξηση από 204 GW το 2022 σε κάτι παραπάνω από 500 GW το 2030, αναμένεται να απαιτηθεί προκειμένου να γίνει πράξη η επίτευξη του στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) που κάνει λόγο για τουλάχιστον 42,5% ανανεώσιμη ενέργεια έως το 2030, με φιλοδοξία οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να φτάσουν το 45%. 

Βλέπετε, μπορεί κατά το κοντινό παρελθόν ο τομέας της αιολικής ενέργειας να κινήθηκε σε ιδιαίτερα θετικά επίπεδα στην ΕΕ, εντούτοις όμως η μελλοντική πορεία ανάπτυξής του δείχνει να βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σύνθετο… κοκτέιλ

προκλήσεων: αντιμετωπίζει ένα μοναδικό συνδυασμό προκλήσεων: Από την ανεπαρκή, όσο και αβέβαιη ζήτηση, τις εξαιρετικά χρονοβόρες, μα και περίπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης, αλλά και την έλλειψη πρόσβασης σε πρώτες ύλες, μέχρι τον υψηλό πληθωρισμό, τις αντίστοιχα «τσιμπημένες» τιμές βασικών εμπορευμάτων και τον μη υποστηρικτικό σχεδιασμό των εθνικών διαγωνισμών.

Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν βασική συνιστώσα του σχεδίου της ΕΕ για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και του σχεδίου REPowerEU για την ανάκτηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και τον τερματισμό των εισαγωγών ρωσικών ορυκτών καυσίμων το συντομότερο δυνατό. 

Λαμβάνοντας υπόψη τις προαναφερθείσες παραμέτρους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμόρφωσε ένα ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την αιολική ενέργεια, έχοντας ως απώτερο σκοπό την διασφάλιση ότι η μετάβαση στην «καθαρή» ενέργεια συμβαδίζει με την ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, ενώ παράλληλα θα διατηρήσει την Ευρωπαϊκή πρωτοκαθεδρία στις εν γένει κινήσεις περί της αιολικής ενέργειας.

Σύμφωνα με στελέχη της εγχώριας αγοράς αιολικής ενέργειας, το σχέδιο δράσης της Κοινότητας εκτιμάται πως θα συμβάλλει στη διατήρηση μιας υγιούς και ανταγωνιστικής αλυσίδας εφοδιασμού αιολικής ενέργειας, με σαφή και ασφαλή δεξαμενή έργων, η οποία με τη σειρά της θα καταφέρει να προσελκύει την πολυπόθητη και τόσο αναγκαία χρηματοδότηση. 

Κοινοτικό σχέδιο δράσης 6 σημείων

Το σχέδιο δράσης προβλέπει άμεσες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν από κοινού από την Επιτροπή, τα κράτη-μέλη και τον ίδιο τον κλάδο, εστιάζοντας τις προσπάθειές τους σε έξι κύριους τομείς ενδιαφέροντος. Αρχικά είναι η επιτάχυνση της εγκατάστασης μέσω αυξημένης προβλεψιμότητας και ταχύτερης αδειοδότησης. Αρκεί να σημειωθεί πως το 2022 προστέθηκαν εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας ισχύος 16 GW, επίδοση που συνιστά ρεκόρ και αύξηση κατά 47 % σε σχέση με το 2021. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από τα 37 GW/έτος που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για το 2030 και δη ότι αφορά στην ανανεώσιμη ενέργεια. Μάλιστα, υπό αυτό το πρίσμα, η Επιτροπή δρομολογεί την πρωτοβουλία “Accele-RES” με τα κράτη μέλη έτσι ώστε να διασφαλίσει την ταχεία εφαρμογή των αναθεωρημένων κανόνων της Κοινότητας για την ανανεώσιμη ενέργεια, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και στην έμπρακτη παροχή τεχνικής βοήθειας προς τα κράτη-μέλη. Επιπλέον, τα τελευταία ενθαρρύνονται να ενισχύσουν την προβολή της δεξαμενής έργων μέσω δεσμεύσεων για την αιολική ενέργεια, διαφανών χρονοδιαγραμμάτων δημοπρασιών και μακροπρόθεσμου σχεδιασμού. 

Ακολουθεί η βελτίωση του σχεδιασμού δημοπρασιών. Έχοντας ως βάση την προτεινόμενη πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών «καθαρών» εκπομπών και τη μεταρρύθμιση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η Κοινότητα θα στηρίξει τα κράτη-μέλη στη βελτίωση των δημοπρασιών με καλά σχεδιασμένα και αντικειμενικά κριτήρια που ανταμείβουν τον εξοπλισμό υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και διασφαλίζουν την πλήρη και έγκαιρη υλοποίηση των έργων. Μάλιστα, θα αυξηθεί η χρήση προτύπων στρατηγικών δημόσιων συμβάσεων από έργα της Global Gateway. 

Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται και η πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Προκειμένου να επιταχυνθούν οι επενδύσεις και η χρηματοδότηση για την παραγωγή αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη, η Επιτροπή θα διευκολύνει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ, ιδίως μέσω του Ταμείου Καινοτομίας, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αναμένεται να διαθέσει εγγυήσεις ελαχιστοποίησης των κινδύνων και του εν γένει ρίσκου. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή ενθαρρύνει, επίσης, τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως την ευελιξία που παρέχει το τροποποιημένο προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για τις κρατικές ενισχύσεις με σκοπό τη στήριξη της παραγωγής ανεμογεννητριών στην ΕΕ.

Ως σημαντική κρίνεται και η διασφάλιση ενός δίκαιου, όσο και πλήρους ανταγωνιστικού διεθνούς περιβάλλοντος. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο τομέας της αιολικής ενέργειας μπορεί να λειτουργεί με ισότιμους όρους ανταγωνισμού, η Επιτροπή παρακολουθεί «στενά» πιθανές αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που ωφελούν ξένους παραγωγούς ανεμογεννητριών (λέγε με… Κίνα) και θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί εμπορικές συμφωνίες για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε ξένες αγορές, προωθώντας την ίδια στιγμή την έγκριση ενωσιακών και διεθνών προτύπων για τον τομέα. 

Όπως συμβαίνει σε πλείστες όσες αγορές και τομείς, έτσι και σε αυτόν της ενέργειας και δη της αιολικής, καταγράφεται σημαντική απουσία δεξιοτήτων από μέρους του ανθρώπινου δυναμικού. Η Επιτροπή θεωρεί πως οι μεγάλης κλίμακας συμπράξεις δεξιοτήτων για την ανανεώσιμη ενέργεια θα αποτελέσουν βασικό εργαλείο για την εκπόνηση έργων ανάπτυξης δεξιοτήτων. Με την πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών, η Επιτροπή θα διευκολύνει, επίσης, τη δημιουργία ευρωπαϊκών ακαδημιών δεξιοτήτων της βιομηχανίας των μηδενικών καθαρών εκπομπών —συμπεριλαμβανομένης ειδικής ακαδημίας για τον τομέα της αιολικής ενέργειας, που αποσκοπεί να στηρίξει τις δράσεις των κρατών μελών για την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την επανειδίκευση των εργαζομένων. Οι ακαδημίες θα αναπτύξουν μαθησιακό περιεχόμενο και υλικό και θα θέσουν ως στόχο την κατάρτιση 100.000 εκπαιδευόμενων εντός 3 ετών από την ίδρυσή τους. Στόχος, εξαιρετικά φιλόδοξος, μα τόσο αναγκαίος.  

Τέλος, ζητείται η ενεργή συμμετοχή του κλάδου, με την ταυτόχρονη ανάληψη δεσμεύσεων από μέρους των κρατών-μελών. Μάλιστα, η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη-μέλη και τον ευρύτερο κλάδο της αιολικής ενέργειας για την σύνθεση ενός χάρτη αιολικής ενέργειας της ΕΕ, αποσκοπώντας στη βελτίωση των συνθηκών που επιτρέπουν στον ευρωπαϊκό κλάδο αιολικής ενέργειας να παραμένει ανταγωνιστικός.

Απαιτείται γενναία επιτάχυνση για την εγκατάσταση υπεράκτιας αιολικής ενέργειας

Η υπεράκτια αιολική ενέργεια αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στους στόχους της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια κατά τα επόμενα έτη, καθώς τα κράτη-μέλη συμφώνησαν πρόσφατα σε μια σειρά από φιλόδοξους στόχους για την παραγωγή υπεράκτιας ανανεώσιμης ενέργειας έως το 2050, με ενδιάμεσους στόχους έως το 2030 και το 2040 για καθεμία από τις πέντε θαλάσσιες λεκάνες της Κοινότητας.

Σημειώνεται πως το 2022, η σωρευτική υπεράκτια εγκατεστημένη ισχύς της ΕΕ ανήλθε σε 16,3 GW. Κάτι που σημαίνει πως προκειμένου να «γεφυρωθεί» το χάσμα μεταξύ των 111 GW για τα οποία δεσμεύτηκαν τα κράτη-μέλη και της ισχύος του 2022, πρέπει να εγκαθιστούμε σχεδόν 12 GW/έτος κατά μέσο όρο, δηλαδή 10 φορές περισσότερο από τα νέα 1,2 GW που εγκαταστάθηκαν πέρυσι!    

Γι’ αυτόν τον λόγο, η Επιτροπή διπλασιάζει τις προσπάθειές της για τη στήριξη ειδικά του τομέα των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθορίζοντας πρόσθετες δράσεις για μια σειρά από πτυχές, που αφορούν από την ενίσχυση των υποδομών δικτύου και της περιφερειακής συνεργασίας, την επιτάχυνση της αδειοδότησης και την διασφάλιση ολοκληρωμένου θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, μέχρι την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών, τη συνέχιση της έρευνας και της καινοτομίας και -φυσικά- την ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού και δεξιοτήτων.