Πανελλήνιες: Η πραγματική ζωή μας δεν δίνει εξετάσεις

Η περίοδος των πανελληνίων βρίσκεται σε εξέλιξη και όπως κάθε χρόνο το άγχος των εξεταζόμενων χτυπάει κόκκινο αφού η πίεση είναι μεγάλη και πολυπαραγοντική. Αξίζει όμως τον κόπο και την ένταση που αντιμετωπίζουν οι υποψήφιοι, γίνονται όλα για το σωστό λόγο;

Το άγχος για την απόδοση και την είσοδο σε πανεπιστήμια που κατά κάποιο τρόπο είναι λογικό να υπάρχει αλλά ταυτόχρονα οι προσδοκίες των γονιών, του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος και οι συγκρίσεις με επιτυχίες των μεγαλύτερων αδερφών ή με παιδιά φίλων γενικά προσθέτουν ένα ακόμα βάρος στις φορτωμένες πλάτες των παιδιών που

συχνά φαίνονται να ασφυκτιούν. Αισθάνονται πως πρέπει να αποδείξουν σε όλους την προσωπική τους αξία και οι εξετάσεις προκαθορίζουν τρόπον τινά τη μελλοντική τους σταδιοδρομία με τη λέξη αποτυχία να απαγορεύεται στο λεξιλόγιό, ούτε σαν σκέψη φαίνεται να μην επιτρέπεται.

Η ψυχολογία καθοριστικός παράγοντας

Η ψυχολογία των παιδιών είναι πολύ σημαντική και επηρεάζει είτε θετικά είτε αρνητικά την επίδοση τους στις εξετάσεις. Η πίεση για την πορεία τους μετά το πέρας των εξετάσεων, η σχεδόν επιτακτική ανάγκη για άμεση επιλογή καριέρας θολώνει το μυαλό τους και επιδρά στο τελικό αποτέλεσμα. Στα παιδιά πρέπει να δίνεται η δυνατότητα και η επιλογή να θέλουν να προσπαθήσουν για να πετύχουν τους στόχους τους, τους οποίους τα ίδια θα θέσουν και δεν θα είναι απλά διακαής πόθος των γονέων για παράδειγμα.

Ο ρόλος των γονιών στην ψυχοσύνθεση των παιδιών

Οι γονείς στέκονται στο πλευρό των παιδιών τους σε όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης τους, αδιαμφισβήτητα τα στηρίζουν και προσπαθούν να τους παρέχουν όσα χρειάζονται με απώτερο στόχο να φτάσουν στην τρίτη λυκείου όσο το δυνατόν πιο προετοιμασμένα. Πολύ συχνά γονείς και παιδιά γίνονται ένα με τους γονείς να παίρνουν όμως τον πρωταγωνιστικό ρόλο αφού το άγχος τους είναι ίδιο ή και πολύ μεγαλύτερο από των παιδιών με αποτέλεσμα να εντείνεται και η αγωνία των μαθητών οι οποίοι αισθάνονται την ένταση και την αγωνία των γονιών τους. ‘Ετσι δημιουργείται η τάση τα παιδιά να παρεκκλίνουν από αυτά που θα ήθελαν πραγματικά να κάνουν και μπαίνουν στο παιχνίδι της εκπλήρωσης των προσδοκιών.

Υπάρχουν περιπτώσεις γονέων που επειδή οι ίδιοι δεν εκπλήρωσαν τα όνειρά τους ή συνάντησαν δυσκολίες στη ζωή τους προσπαθούν μέσα από τα παιδιά τους να ζήσουν αυτές τις χαμένες ευκαιρίες. Λαμβάνουν προσωπική ικανοποίηση όταν τα παιδιά τους πετύχουν και απογοητεύονται αν αποτύχουν καθώς το θεωρούν δική τους αποτυχία θέτοντας τους εαυτούς τους στο επίκεντρο και τις πανελλήνιες στον απόλυτο κριτή που θα καθορίσει ολόκληρη τη ζωή τους και των παιδιών τους.

Τι χρειάζονται οι μαθητές

Το πρώτο πράγμα που αναζητούν τα παιδιά είναι μία παραγωγική συζήτηση, κάποιον να μπορεί να τα ακούσει και να αφουγκραστεί τις ανάγκες τους. Θα μπορέσουν με αυτό τον τρόπο να εκφράσουν όσα νιώθουν και να κάνουν ξεκάθαρο τόσο στους γονείς τους όσο και στον ίδιο τους τον εαυτό μιλώντας δυνατά και καθαρά για τα όνειρα, για το μέλλον τους. Επίσης, η ενθάρρυνση, η απόκτηση αυτοπεποίθησης και η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους χτίζεται μέσα στα χρόνια με την καθοδήγηση του κάθε γονιού. Οι γονείς καλούνται να βρουν την ισορροπία μεταξύ της υπερβολικής προσοχής και των απαιτήσεων που προκύπτουν από την αγάπη τους και την αγωνία τους για τα παιδιά τους και της ελευθερίας και της εμπιστοσύνης που πρέπει να δείξουν για να γίνουν τα παιδιά ανεξάρτητα και ικανά να στηριχτούν και στις δικές τους δυνάμεις κάτι που τα παιδιά συνήθως αναγνωρίζουν και εκτιμούν.

Τέλος η στήριξη των γονιών ώστε τα παιδιά να επικεντρωθούν στο επόμενο κεφάλαιο της ζωής τους με τις δοκιμασίες που αυτό φέρνει είναι απαραίτητη. Αν το παιδί δεν έγραψε καλά σε ένα μάθημα αυτό δεν χρειάζεται να φέρει την καταστροφή και την αγωνία ΄για τα αποτελέσματα των εξετάσεων αφού ότι έγραψαν έγραψαν. αυτό δεν αλλάζει. Τα παιδιά σε μία τέτοια συνθήκη αναζητούν υποστήριξη και μία ακόμα ώθηση για να συνεχίσουν την προσπάθεια όπου κι αν αυτή τους οδηγήσει τελικά είτε στην επιτυχία είτε στην επόμενη δοκιμασία και όχι αποτυχία.

Αποτυχία: Η “καταραμένη” λέξη

Η αποτυχία είναι μια κατάσταση την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να αποδεχτούν και τους στοιχειώνει για μία ζωή. Η πρώτη φορά που κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με την αποτυχία είναι ίσως οι πανελλήνιες. Είναι όμως όντως αποτυχία ή δίνουμε στις εξετάσεις μεγαλύτερη βαρύτητα από ότι τους αναλογεί; Η αποτυχία βιώνεται ως κάτι απειλητικό με σοβαρές συνέπειες που θα καθορίσει τη ζωή κάποιου. Πολλές φορές δεν θέλουν καν να ακούσουν αυτή τη λέξη την θεωρούν κακό οιωνό ή δεν μπορούν να διαπραγματευτούν την πιθανότητα να τους συμβεί κάτι τέτοιο. Μία εξέταση δεν μπορεί να θεωρείται ικανή να κρίνει τη ζωή και την προσωπικότητα ενός ανθρώπου, δεν καθορίζει την εξέλιξη του όπως ούτε η επιτυχία εγγυάται την τέλεια ζωή, την ιδανική δουλειά και ένα λαμπρό μέλλον.

Το άγχος ως κινητήρια δύναμη

Το άγχος είναι φυσιολογικό λειτουργεί ως ένας προστατευτικός μηχανισμός που μας βάζει σε εγρήγορση ώστε να ανταποκριθούμε όσο το δυνατόν καλύτερα σε μία πρόκληση. Αυτό το άγχος είναι παραγωγικό και μας κινητοποιεί χωρίς να αποτελεί τροχοπέδη, αντιθέτως μας βοηθά να βρισκόμαστε σε ετοιμότητα, σε εγρήγορση και να επιτύχουμε καλύτερη οργάνωση.

Οι πανελλήνιες ουσιαστικά υποδηλώνουν το πέρασμα στην ενήλικη ζωή και τις ευθύνες που αυτή κουβαλάει με κύριο στοιχείο την επαγγελματική εξέλιξη που αποτελεί στόχο τόσο των ίδιων των εφήβων όσο και του κοινωνικού περιβάλλοντος που περιμένει πολλά από αυτούς. Ο τρόπος που οι γονείς θα σταθούν στα παιδιά τους παίζει πάλι καθοριστικό ρόλο στο πως εκείνα θα καταγράψουν στο μυαλό τους την αποτυχία. Αν θα την εκλάβουν ως καταστροφή ή ως ευκαιρία να μάθουν από αυτή, να προσπαθήσουν ξανά και γιατί όχι να εξετάσουν και εναλλακτικές επιλογές που ίσως ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους.

Το μέλλον δεν έχει πια εχέγγυα

Σε ένα κόσμο που αλλάζει διαρκώς και στον οποίο η τεχνολογία κυριαρχεί σε κάθε τομέα της ζωής και κυρίως στον εργασιακό τίποτα δεν μπορεί να εγγυηθεί ποια θα είναι η οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα και ποιες οι εργασιακές απαιτήσεις. Η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει πολλά επαγγέλματα, δεν ξέρουμε ακόμα ποια και σε τι βαθμό, ποια θα εξαλειφθούν και κυρίως πόσα καινούργια θα προκύψουν που θα απαιτούν εξειδίκευση πάνω στις νέες τεχνολογίες οι οποίες αλλάζουν όσα ξέραμε ως τώρα, δημιουργώντας θέσεις εργασίας για ανθρώπους που ξέρουν να χειρίζονται αυτές τις τεχνολογίες ή που θα πρέπει να τα κάνουν συνδυαστικά με όσα έκαναν ή μάθαιναν μέχρι τώρα. Ο χώρος της εκπαίδευσης θα αναγκαστεί να αλλάξει για να συμβαδίζει με το νέο κόσμο που ανοίγεται μπροστά μας και αυτό ίσως αλλάξει και τη λογική και τη νοοτροπία του εξεταστικού συστήματος που μοιάζει κολλημένος σε νόρμες του παρελθόντος και παρωχημένος, ασκώντας τεράστια πίεση σε νέους ανθρώπους που θα έπρεπε να έχουν πολλές εναλλακτικές για να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους και ελευθερία να επιλέξουν ότι θέλουν χωρίς να νιώθουν πως τους βάζουν το μαχαίρι στο λαιμό και πως η ζωή τους δεν έχει νόημα και θα θεωρείται αποτυχημένη αν δεν επιτύχουν στις πανελλήνιες.

Οι πανελλήνιες εξετάσεις ίσως είναι η γέφυρα που ενώνει και βοηθά τα παιδιά να αφήσουν πίσω την εφηβική ηλικία και να περάσουν στην ενήλικη ζωή. Θα κατακτήσουν γνώσεις, θα αποκατασταθούν επαγγελματικά είτε πετυχαίνοντας στις πανελλήνιες είτε δοκιμάζοντας ξανά ή ακολουθώντας άλλο μονοπάτι αλλά το σίγουρο είναι ότι θα φτάσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στον προορισμό τους. Είναι σημαντικό να μπορέσουν να ακολουθήσουν τα όνειρά τους και όχι να λειτουργούν ως μέσο για να εκπληρωθούν τα απωθημένα της οικογένειας, οι προσδοκίες οικείων και φίλων. Οι γονείς στέκονται σαν βράχοι δίπλα τους για να τονώσουν την ψυχολογία τους και να τα βοηθήσουν να ανοίξουν τα φτερά τους αλλιώς λειτουργούν ως βάρος που τα τραβάει προς τα κάτω εμποδίζοντας τα παιδιά να γίνουν ολοκληρωμένοι και ανεξάρτητοι άνθρωποι. Παράλληλα το άγχος μπορεί να είναι παραγωγικό και να γίνει αρωγός, είναι κομμάτι του παιχνιδιού και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Έχασες μία παρτίδα όχι όλο το παιχνίδι.

Η ζωή και ο κόσμος έχουν μπει σε ένα νέο κεφάλαιο όπου τίποτα δεν θεωρείται σίγουρο και δεδομένο. Όλα αλλάζουν και συχνά δεν προλαβαίνουμε να ακολουθήσουμε αυτές τις αλλαγές. Η ευελιξία ίσως είναι το κλειδί για να ανοίξουμε τις πόρτες που βρίσκονται μπροστά μας και μας καλούν σε μία νέα πραγματικότητα ,αγχωτική μεν δημιουργική και γεμάτη εκπλήξεις δε. Εξάλλου επιτυχημένος ίσως μπορεί να θεωρηθεί ο άνθρωπος που μπορεί να προσαρμοστεί και να ελιχθεί σε ένα κόσμο που κινείται με γρήγορες ταχύτητες και μεταβάλλεται συνεχώς.