Το συναισθηματικό δέσιμο μωρού και γονιού

Σκεφτείτε ένα κοριτσάκι, περίπου 4-5 μηνών, να κοιτάζει με χαρά τη μητέρα της. Καθώς η μητέρα της μιλάει, της χαμόγελα, και τη γαργαλάει, το βρέφος απαντά με ένα τεράστιο χαμόγελο.

Παρατηρήστε την συμμετοχή του μωρού και του ενήλικα σε αυτή την όμορφη ανταλλαγή.

Της Μαρί Τζανικιάν, Ph.D. παιδοψυχολόγου

Το βρέφος φέρνει τις εγγενής και αναδυόμενες φυσικές και γνωστικές του δεξιότητες, όπως το χαμόγελο και μια γενική ικανότητα να προσελκύει. Η ενήλικας συμβάλλει με τις δικές

της ενστικτώδεις αντιδράσεις προς τα μωρά γενικά, καθώς και με τις συγκεκριμένες γνώσεις της για το τι θα αρέσει στο συγκεκριμένο βρέφος. Ακριβώς όπως οι παρτενέρ ενός χορού πρέπει να μάθουν τις κινήσεις του άλλου, προκειμένου να χορέψουν ομαλά, έτσι τα βρέφη και οι ενήλικες που τα φροντίζουν, προσαρμόζονται ο ένας στο στυλ και τον ρυθμό του άλλου.

Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μωρών και των γονιών τους είναι απολύτως σημαντικές στη διαδικασία της ανάπτυξης. Η ικανότητα του μωρού να προσελκύσει, κάνει τους γονείς να παρέχουν φροντίδα, χωρίς την οποία το μωρό δεν θα μπορούσε να επιβιώσει. Η ανταπόκριση των γονέων είναι ιδιαίτερης σημασίας για το δέσιμο του βρέφους στο γονέα, το οποίο δημιουργεί μια ασφαλή βάση από την οποία το βρέφος στη συνέχεια διερευνά τον κόσμο του. Όταν λέμε δέσιμο εννοούμε ένα αμοιβαίο, συναισθηματικό δεσμό ανάμεσα σε ένα βρέφος και το άτομο που το φροντίζει. Σχεδόν κάθε δραστηριότητα από την πλευρά ενός μωρού που οδηγεί σε μια ανταπόκριση από έναν ενήλικα μπορεί να είναι μια συμπεριφορά με στόχο το δέσιμο, όπως πχ. το πιπίλισμα, το κλάμα, το χαμόγελο.

Σχέση γονέα-παιδιού

Επειδή δεν μπορούν ακόμη να μιλήσουν ή να μετακινούνται πολύ, τα βρέφη συνάπτουν κοινωνικές σχέσεις ως επί το πλείστον μέσω της έκφρασης των συναισθημάτων τους-- κλαίγοντας, χαμογελώντας, κοιτάζοντας έκπληκτα, δυστυχισμένα, ή ευχαριστημένα. Οι γονείς χρησιμοποιούν αυτές τις συναισθηματικές εκφράσεις ως ενδείξεις για να προσαρμόσουν τη δική τους συμπεριφορά με του μωρού.

Ήδη από τον πρώτο χρόνο της ζωής, η έκφραση του συναισθήματος είναι μια αμοιβαία διαδικασία. Τα βρέφη δεν ανταποκρίνονται μόνο στη συναισθηματική έκφραση των ενηλίκων, φαίνεται να προσαρμόζουν τις εκφράσεις τους για να ταιριάζουν με αυτές του ενήλικα. Πάνω σε αυτές τις αμοιβαίες συναισθηματικές ανταλλαγές χτίζεται η σχέση του γονιού με το βρέφος του. Αυτή η διαδικασία έχει περιγραφεί εκτενέστερα στις εργασίες του Βρετανού ψυχίατρου και ψυχολόγου John Bowlby. Ο Bowlby αναφέρει, «οι άνθρωποι έχουν έμφυτο συμπεριφοριστικό σύστημα για [το δέσιμο]» (Holmes, 1993).

Το δέσιμο δεν συμβάλλει μόνο στην επιβίωση του μωρού, αλλά μέσω της σχέσης αυτής, στην καλλιέργεια του αισθήματος προστασίας, ηρεμίας και ευτυχίας. Τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά για την ψυχολογία του μωρού και για τις κοινωνικές του εμπειρίες. Η πρώτη σχέση, ή ο πρώτος δεσμός που αναπτύσσεται κατά τη βρεφική ηλικία μπορεί να επηρεάσει τις μετέπειτα σχέσεις του ατόμου και την κοινωνικ