Το άγχος των εξετάσεων, τα συμπτώματα και η σωστή αντιμετώπιση απ’ τους γονείς

Οι Πανελλήνιες πλησιάζουν και οι μαθητές ετοιμάζονται γι’ αυτή τη διαδικασία για πρώτη φορά μέσα σε διαφορετικές συνθήκες. Ο κορονοϊός, το κλείσιμο των σχολείων και η απειλή της πανδημίας έχουν επηρεάσει καθέναν από εμάς και φυσικά τους ίδιους τους μαθητές, οι οποίοι σε λίγες μέρες δοκιμάζονται στις απαιτητικές εξετάσεις.

Κι ακόμα κι αν οι ενήλικες αντιλαμβανόμαστε πως οι Πανελλήνιες δεν αποτελούν το πιο σημαντικό κομμάτι σ’ αυτή τη ζωή, για τους μαθητές είναι ένα μεγάλο τεστ, μια μεγάλη δοκιμασία, ίσως απ’ τις πιο δύσκολες που έχουν αντιμετωπίσει μέχρι στιγμής στη ζωή τους. Έχουν θέσει στόχους που θέλουν να τους επιτύχουν και πρέπει να είμαστε δίπλα τους σ’ όλη αυτή την προσπάθεια. Σε πολλούς μαθητές το άγχος των εξετάσεων σταματάει να είναι δημιουργικό και προκαλεί προβλήματα.

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι το άγχος έχει ξεπεράσει τα όρια του υγιούς και δημιουργικού; Ποια είναι τα σημάδια και ο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης; Ως γονείς, ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος μας αυτή την περίοδο;

Το iPop.gr επικοινώνησε με την επιστημονική ομάδα της Συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» προκειμένου να λύσει όλες αυτές τις απορίες στους γονείς.

Άγχος των εξετάσεων: Τι μπορούμε να κάνουμε;Πότε το άγχος των εξετάσεων είναι υγιές και πώς καταλαβαίνουμε ότι έχει σταματήσει να είναι δημιουργικό;Το άγχος είναι η ψυχική και σωματική πίεση που νιώθει ένα άτομο όταν «κινδυνεύει», όταν δηλαδή διακυβεύεται η σωματική ή η ψυχική του ακεραιότητα. Είναι απόλυτα κατανοητό ότι οι εξετάσεις, και ιδιαίτερα οι εισαγωγικές εξετάσεις, είναι μια κατεξοχήν συνθήκη πρόκλησης άγχους καθώς επηρεάζει καίρια την εικόνα που έχει ένας μαθητής για τον εαυτό του, τις ικανότητές του, την αξία του, σε μια στιγμή μάλιστα που σηματοδοτεί το πέρασμα στην ενήλικη ζωή: κρίνει και κατατάσσει έναν μαθητή σε σχέση με τους συνομηλίκους του, καθορίζει την δυνατότητά του να σπουδάσει και την επίτευξη ή μη του στόχου του, έχει επιπτώσεις στην εικόνα που έχουν για αυτόν γονείς, δάσκαλοι και συνομήλικοι και επηρεάζει άμεσα την αυτοεκτίμησή του. Έχει νόημα να θυμόμαστε ότι το άγχος είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού και είναι λογικό να βιώνει ένας έφηβος άγχος μπροστά σε μια δοκιμασία αξιολόγησης όπως είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις. Η δυσκολία δημιουργείται εφόσον το άγχος λειτουργεί με τρόπο που δεν του επιτρέπει να είναι παραγωγικός και συγκεντρωμένος.Ποιες είναι οι σκέψεις που οδηγούν σ’ αυτό το υπέρμετρο άγχος;Πλησιάζοντας προς την περίοδο των εισαγωγικών εξετάσεων, διάφορες σκέψεις μπορεί να αρχίσουν να περνούν από το μυαλό ενός εφήβου. Συνήθως αυτές οι σκέψεις μπορούν να πάρουν την μορφή αρνητικών και δυσλειτουργικών σκέψεων όπως για παράδειγμα «είμαι άχρηστος», «δεν θα τα καταφέρω», «δεν θυμάμαι τίποτα», «θα αποτύχω», «τι θα κάνω εάν δεν περάσω σε μια σχολή», «θα απογοητεύσω τους γονείς μου». Οι αρνητικές αυτές σκέψεις προκαλούν συναισθήματα νευρικότητας, θυμού, οξυθυμίας και ανησυχίας, φόβου ή απογοήτευσης.Ποια είναι τα συμπτώματα ενός εφήβου με υπερβολικό άγχος;Συχνά, λόγω του άγχους μπορεί να εμφανιστούν είτε σωματικά συμπτώματα, όπως αϋπνία, κεφαλαλγίες, κοιλιακά άλγη, δερματικά εξανθήματα, είτε ψυχολογικά όπως αίσθημα φόβου, σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης, συναισθηματικές μεταβολές κ.ά. Μπορεί ακόμα να εκδηλώνεται με διαταραχές διατροφής, διαταραχές ύπνου, με ταχυκαρδίες, ταχύπνοια και εφίδρωση. Οι εκδηλώσεις άγχους είναι πολύ συνηθισμένες και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν νιώσει στην ζωή τους στιγμές όπου εμφανίζουν ταχυκαρδία, ταχύπνοια ή εφίδρωση ή μια γενικότερη αίσθηση ανασφάλειας όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν κίνδυνο ή μια πρόκληση.Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς για να καθησυχάσουμε τα παιδιά μας; Είναι σημαντικό οι γονείς να είναι σε επαφή με το δικό τους συναίσθημα, να μπορέσουν να το αναγνωρίσουν προκειμένου να αντιληφθούν που σταματούν αυτοί και που ξεκινά το παιδί. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να διαχωρίσουν αυτό που αφορά πραγματικά τον έφηβο από το δικό τους συναίσθημα και να μην τον επιβαρύνουν περισσότερο. Μέσω μιας τέτοιας διαχείρισης, θα είναι πιο εύκολο να ακούσουν πραγματικά τον έφηβο και τις ανάγκες του αυτήν την περίοδο, να είναι σε θέση να τις φροντίσουν και να σεβαστούν το ρυθμό του. Ο έφηβος γνωρίζει καλύτερα ποιες είναι οι πραγματικές του ανάγκες και  οι δυνατότητές του. Πάντα υπάρχουν εναλλακτικές και είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα που χρειάζεται να περάσουν στα παιδιά τους.Ποιες φράσεις ή συμπεριφορές θα πρέπει να αποφεύγουμε σ’ αυτή την κρίσιμη περίοδο;Οι γονείς καλό είναι να αποφεύγουν να είναι επικριτικοί. Εκφράσεις που δείχνουν έλλειψη εμπιστοσύνης και προσπαθούν να ελέγξουν είναι πιθανό να δημιουργήσουν στον έφηβο μεγαλύτερη ένταση και ανασφάλεια. Ο ελεύθερος χρόνος ή η επικοινωνία με φίλους συχνά καταγράφεται σαν χάσιμο χρόνου από τους γονείς και τείνουν να κατηγορούν τους εφήβους για απομάκρυνση από το στόχο. Όμως χρειάζεται να καταλάβουν ότι ακόμα και αυτό είναι πολύ χρήσιμο αυτό το τελευταίο διάστημα πριν τις εξετάσεις και μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τόσο στη διάθεση του εφήβου όσο και στο άγχος που αισθάνεται, το μοίρασμα των κοινών αγωνιών ή η συζητήσεις για άλλα θέματα. Επίσης, πολύ σημαντικό να μην πιέζουν οι γονείς τον έφηβο να μιλήσει για το πώς αισθάνεται, αλλά να του δώσουν το χώρο να τους προσεγγίσει εκείνος. Φράσεις του τύπου «Πες μου παιδάκι μου τι έχεις;», «Γιατί δε μου μιλάς;», «Μάνα/Πατέρας σου είμαι», μπορούν να δώσουν τη θέση τους σε άλλες όπως «Καταλαβαίνω ότι δυσκολεύεσαι, εγώ είμαι εδώ για σένα και για ό,τι χρειαστείς», «Όποτε θελήσεις να μου μιλήσεις είμαι εδώ για να σε ακούσω».Ένας χρήσιμος οδηγός για το άγχος των εξετάσεωνΠανελλήνιες 2020: Πως το άγχος και ο covid-19 επηρεάζουν τους υποψηφίους

Οδηγός «επιβίωσης» από την επιστημονική ομάδα της Συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» 

Πανελλήνιες 2020 προ των πυλών. Οι μαθητές θα λάβουν μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις αφού το προηγούμενο διάστημα η προετοιμασία τους έγινε σε συνθήκες προστασίας λόγω covid-19. 

Πόσο οι μαθητές επηρεάστηκαν από την απότομη αλλαγή των προγραμμάτων τους;  Τι τα έχει προβληματίσει και τι αγχώσει; 

Οι επιστήμονες της Συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», οι οποίοι είναι από την πρώτη στιγμή στο πλευρό των μαθητών και όπου όλο αυτό το διάστημα απαντούσαν σε ερωτήσεις και αγωνίες τους, έχουν συντάξει ένα κείμενο που απευθύνεται στα παιδιά και τα καλούν να κάνουν την υπέρβαση προκειμένου να ακολουθήσουν τη δική τους ξεχωριστή και ονειρική πορεία. 

Ακολουθεί η επιστολή της Συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 προς τους εφήβους: 

Αγαπητοί μας έφηβοι

Βρίσκεστε μερικά βήματα πριν τις πανελλαδικές εξετάσεις. Εξετάσεις διαφορετικές από τα προηγούμενα χρόνια καθώς ήρθε να προστεθεί μια νέα συνθήκη, ο νέος ιός covid – 19, μια δυσκολία που είναι αναμενόμενο να αυξάνει το επίπεδο άγχους και αγωνίας.

Κυριαρχεί η σκέψη ότι ολόκληρη η πορεία και η ζωή σας, εξαρτάται αποκλειστικά από αυτές τις εξετάσεις. Αυτή η σκέψη που μπορεί να έχει γίνει πολλές φορές μέσα στη σχολική χρονιά εξαντλητική, ανυπόφορη και αβάσταχτη, τώρα κορυφώνεται. Τι θα συμβεί αν αποτύχω; Θα απογοητεύσω τους γονείς μου, οι οποίοι πίστεψαν και επένδυσαν σε εμένα. Θα απογοητεύσω τους καθηγητές μου, οι οποίοι ήταν σίγουροι για την επιτυχία μου. 

Έχετε σκεφθεί όμως πως αισθάνεστε εσείς; Έχετε αναλογιστεί τι σημαίνουν για εσάς πραγματικά αυτές οι εξετάσεις; Έχετε σκεφθεί την προσπάθεια που έχετε καταβάλει στη διάρκεια της χρονιάς, καθώς επίσης και τα προηγούμενα χρόνια; Ποια είναι τα δικά σας όνειρα και επιθυμίες; 

Όταν μοιράζεστε τα δύσκολα συναισθήματα με τους γονείς ή τους καθηγητές σας μπορεί να μην έχουν πάντα μια βοηθητική απάντηση για εσάς. Οι απαντήσεις μην αγχώνεστε ή μην ανησυχείτε δε φαίνεται να σας καθησυχάζουν. 

Μέσα σε όλες τις ανησυχίες και τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί κατά τη διάρκεια της εφηβείας σας, έχετε να αντιμετωπίσετε ένα επιπλέον γεγονός. Την άποψη ότι η επιτυχία στις πανελλαδικές εξετάσεις, αποτελεί ίσως καταλυτικό παράγοντα για τη πορεία σας στη ζωή ως ενήλικες. Ότι σκοπός είναι να εισαχθείτε σε μια καλή και καταξιωμένη σχολή, η οποία μετέπειτα θα σας προσφέρει κύρος, καλές απολαβές και θα σας εξασφαλίσει και την ευτυχία. Ναι μεν μπορεί να προσφέρει σημαντικά εφόδια, αλλά από την άλλη είναι αυτά αρκετά για όλους; Αν δεν φανταστεί ο καθένας τον εαυτό του σε μια θέση, σε ένα επάγγελμα πως μπορεί να προσπαθήσει για αυτό; Πως μπορεί να το υπερασπιστεί;

Μια ενδεχόμενη αποτυχία, δε σημαίνει και δε πρέπει να μεταφραστεί σαν ακύρωση όλης της εξελικτικής σας πορείας και της προσπάθειάς σας μέχρι σήμερα. Το πραγματικό ταξίδι της ζωής τώρα ξεκινάει για εσάς. Εσείς είστε αυτοί που θα υπερασπιστείτε τις επιλογές σας. Έχετε επομένως να διευρύνετε το πεδίο των επιλογών αυτών και να πολλαπλασιάσετε τις λύσεις σας. 

Έχετε να διαπραγματευτείτε και να προσαρμοστείτε στα νέα δεδομένα. Δεδομένα, τα οποία μπορεί να μη σας βρίσκουν σύμφωνους ή να μη σας εκφράζουν. Μέσα σε αυτή τη δυσκολία, εσείς καλείστε να κάνετε την υπέρβαση και να χαράξετε τη δική σας πορεία.

«Πάντα κάνω αυτό που δεν μπορώ να κάνω, με σκοπό να διαπιστώσω αν μπορώ να το κάνω».

Πάμπλο Πικάσο

Διαβάστε τον οδηγό επιβίωσης για το άγχος των εξετάσεων από την επιστημονική ομάδα της Συμβουλευτικής Γραμμής 115 25 ΕΔΩ 

Οι ειδικοί της Γραμμής απαντούν καθημερινά στη Συμβουλευτική Γραμμή 115 25, από Δευτέρα έως Παρασκευή, 9.00-21.00.

Δεν είστε μόνοι. Σηκώστε ακουστικό σας! 

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News

Διάβασε ακόμα:

Αντιμετωπίζοντας το άγχος εξετάσεων στην εποχή του Covid-19

Το άρθρο Το άγχος των εξετάσεων, τα συμπτώματα και η σωστή αντιμετώπιση απ’ τους γονείς εμφανίζεται στο iPop.