Ο «σουλτάνος» κυρίαρχος του παιχνιδιού

Γράφει ο Πιέρρος Τζανετάκος

Από τη μεταπήδησή του στην Προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας έως και την περίοδο που ακολούθησε την καρατόμηση Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιτάχυνε όλο και περισσότερο την πορεία προς το στόχο του: Την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού, μονοπρόσωπου καθεστώτος, με τον ίδιο ως κυρίαρχο του εσωτερικού πολιτικού παιχνιδιού και τους κάθε λογής αντιπάλους του περιορισμένους και εκτός νομής της εξουσίας.

Κι αν κατά τη διάρκεια αυτής της πορείας ο ισχυρός άνδρας της Τουρκίας συνάντησε σειρά εμποδίων, η πάταξη του πραξικοπήματος της

15ης Ιουλίου τον καθιστά απόλυτο ηγέτη και ενορχηστρωτή στη χάραξη της επόμενης μέρας. Οι κατά χιλιάδες εκκαθαρίσεις από το στρατιωτικό, κρατικό και δικαστικό σώμα όσων αντιτίθενται στα σχέδιά του (και όχι μόνο φίλων του κινήματος Γκιουλέν) αποδεικνύουν τις διαθέσεις του «Σουλτάνου», ενώ ο τρόπος επικράτησής του επί των πραξικοπηματιών ενισχύσει ακόμα περισσότερο το λαϊκό έρεισμα που διαθέτει στην ισλαμική μάζα.

Όσα πρόκειται να συμβούν στην Τουρκία τους επόμενους μήνες θα είναι ενδεικτικά των πραγματικών προθέσεων του Ερντογάν. Το μόνο ανάχωμα που έχει πλέον ν’ αντιμετωπίσει για την υλοποίηση του αυταρχικού σχεδίου του είναι η αντίδραση των δυτικών και δη της Ουάσινγκτον. Κάτι όμως, που όπως έχει αποδειχθεί τα τελευταία χρόνια, δεν αναμένεται να τον προβληματίσει τουλάχιστον προς το παρόν και όσον αφορά την επωφελή γι’ αυτόν αναδιάταξη του εσωτερικού πολιτικού τοπίου. Γνωρίζει άλλωστε τη στρατηγική σημασία και τη διπλωματική δύναμη που διαθέτει η χώρα του στον παγκόσμιο χάρτη και είναι έτοιμος να την εκμεταλλευθεί στο έπακρο.

Η τελευταία εκκαθάριση

Έχοντας βρει αποδεκτό modus vivendi με την κατεξοχήν κεμαλική ηγεσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, κυρίως μέσω της εθνικιστικής ρητορικής και της επανενεργοποίησης του στρατού στο κουρδικό ζήτημα, αλλά και πρεσβεύοντας το δόγμα της στρατιωτικής κυριαρχίας στη βορειοανατολική Συρία όπου δραστηριοποιούνται οι πυρήνες των Κούρδων του PYD, o Ερντογάν δημιούργησε ισχυρές συγκλίσεις με την πλειοψηφία των ανώτατων ηγετικών στελεχών του πολυπληθούς τουρκικού στρατεύματος, προκαλώντας ταυτόχρονα εντός του διχαστικές τάσεις.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις εκκαθαρίσεις πολλών αξιωματικών του βαθέως κράτους των εθνικιστών τόσο στην υπόθεση «Εργκενεκόν» το 2007, όσο και στη «Βαριοπούλα» του 2010, είχε ως αποτέλεσμα αφενός ισχυροί εκπρόσωποι του κεμαλισμού να βρεθούν εκτός των ενόπλων δυνάμεων, ενώ αφετέρου δημιουργήθηκε ρήγμα στο εθνικιστικό μέτωπο των στρατηγών, καθιστώντας το λιγότερο ισχυρό σε σχέση με το παρελθόν.