Μια μέρα στο Εργαστήριο Δημοσιογραφίας του Παντείου Πανεπιστημίου

Του Βασίλη Βασιλόπουλου

Πρόσφατα είχα την τιμή ως στέλεχος της ΕΡΤ και με την ιδιότητα του επικεφαλής ομάδας ερευνητών του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Επικοινωνίας του Ερευνητικού Κέντρου Αθηνά του Υπουργείου Παιδείας και του αυστριακού πανεπιστημίου DUK, να δώσω δύο διαλέξεις σε φοιτητές Δημοσιογραφίας από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Ίδρυμα Αντενάουερ και στο Εργαστήριο Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου.

Αφορμή στάθηκε η παρουσίαση των Εκδοτικών Κωδίκων Δεοντολογίας της Ένωσης Εκδοτών Διαδικτύου*, αν

και το ενδιαφέρον έχει ξυπνήσει σε κάθε τομέα του οικοσυστήματος μετά τη διαπίστωση ότι οι στρεβλώσεις στα web based media επέτρεψαν την γενικευμένη διακίνηση ψευδών πληροφοριών και τη λογοκλοπή.

Έννοιες όπως fake news, Hoaxes, clickbaiting και plagiarism συνδέθηκαν με απόλυτο και καθοριστικό τρόπο τόσο με τονκίνδυνο απαξίας και την διακινδύνευση της αξιοπιστίας των Μέσων όσο και με τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ.
Σαφώς και οι συνθήκες παραγωγής στις αίθουσες σύνταξης
αφήνουν περιθώρια να πολλαπλασιάζονται τα λάθη λόγω του ρυθμού παραγωγής περιεχομένου, αλλά και η έλλειψη κανόνων – στη συγκεκριμένη περίπτωση εκδοτικών οδηγιών – επιτρέπει στο ψέμα να κυκλοφορεί στο network σαν μολυσματικός ιός.

Οι έννοιες misinformation και disinformation για τις οποίες όλοι μιλούν με αφορμή το facebook και την εκλογή Trump, είναι στην πραγματικότητα τεκμηριωτικά στοιχεία μιας προπαγάνδας. Κάποιοι, χρησιμοποιώντας την τεχνική της παγίδευσης του χρήστη και αξιοποιώντας τα στοιχεία συμπεριφοράς του στο δίκτυο και δη τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, επιτυγχάνουν να επηρεάζουν αντιλήψεις.
Στην πραγματικότητα, οι αίθουσες σύνταξης και οι δημοσιογράφοι μέσα σε αυτές, δεν έχουν ούτε τις γνώσεις, αλλά ούτε και τον χρόνο να τεκμηριώσουν τις χιλιάδες πληροφορίες που διακινούνται σε χρόνους μερικών miliseconds.
Για να το κάνουν χρειάζονται κανόνες δημοσιογραφικής πρακτικής, δεοντολογία, ειδικά λογισμικά και γνώσεις fact checking και verification.

Με αυτά τα δεδομένα και αφού συζητήθηκαν εκτενώς, απηύθυνα σε 50 φοιτητές δημοσιογραφίας από το Πάντειο Πανεπιστήμιο το ερώτημα: Ποια είναι η σημαντικότερη πρόκληση – πρόβλημα στην ψηφιακή δημοσιογραφία σήμερα;

Παραθέτω τις πιο ενδεικτικές απαντήσεις αφού έχουν ομαδοποιηθεί οι παρεμφερείς:

Απόψεις φοιτητών για κρίσιμα ζητήματα Δημοσιογραφίας

Σπύρος: Χρειάζεται εκτενέστερος έλεγχος για την αποφυγή δημοσίευσης ψεύτικων ειδήσεων-hoaxes.Κωνσταντίνος: Πρέπει να είναι ευδιάκριτος ο διαχωρισμός απόψεων των εκπροσώπων των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και της Πολιτικής εκπροσώπησης.Κώστας: Χρειάζεται ένα εφαρμοσμένο πλαίσιο κωδίκων δεοντολογίας στα διάφορα εργασιακά περιβάλλοντα.Άρης: Είναι ανάγκη να γίνεται ειδικότερη συζήτηση μεταξύ δημοσιογράφων και καλεσμένων για κρίσιμα ζητήματα της κοινωνίας σε περιόδους κρίσης.Χάρης: Να γίνεται αυστηρή παράθεση των δεδομένων και των συζητήσεων χωρίς σχολιασμούς και παρεμβάσεις.Κωνσταντίνος: Πρέπει να εξαλειφθεί το φαινόμενο των «κομματικών» δημοσιογράφων.Χάρης: Να σταματήσουν οι νέοι δημοσιογράφοι να φοβούνται πως εφόσον εφαρμόσουν τους κώδικες δεοντολογίας και προσωπικής ηθικής θα αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο της απόλυσης.Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών ΕπιστημώνΑπόψεις πλειοψηφίας:Να σταματήσει η εκμετάλλευση της άμισθης εργασίας.Χρειάζεται απόλυτη αποφυγή άσκησης της δημοσιογραφίας λογοκλοπής “copy/paste”.Αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στης προσωπικές αξίες και τήρηση των αξιών αυτών.

Όπως εξήγησαν, η διαχείριση των θεματικών της πολιτικής, του προσφυγικού και οι συνθήκες εργασίας παραμένουν ψηλά στα ενδιαφέροντά τους.

Αξιοσημείωτη η παρατήρηση του ακαδημαϊκού τους δασκάλου Σταύρου Καπερώνη:

Να σταματήσει η αναγωγή θεμάτων στην κορυφή της «ατζέντας» και στην συνέχεια η παντελής αδιαφορία για την εξέλιξη και τις συνέπειες του ζητήματος.

*Η παρουσίαση των Κωδίκων Δεοντολογίας της ΕΝΕΔ θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 29 Νοεμβρίου στο Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Μέσων