Συνομιλώντας με τον “αληθινό” Ρόμπερτ Ρέντφορντ

Στην ταινία “ο Κανόνας της Σιωπής”, που προβάλλεται αυτή την περίοδο στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ επιχειρεί μια πολιτική παρέμβαση με φόντο τα ταραγμένα 60s, υποδυόμενος ένα πρώην μέλος των weather underground, της ριζοσπαστικής οργάνωσης που έδρασε στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ζωή του οποίου αλλάζει ξαφνικά στα γεράματα, όταν έπειτα από 40 χρόνια σιωπής, αποκαλύπτεται η πραγματική του ταυτότητα.

Ο χαρακτήρας της

ταινίας είναι εμπνευσμένος από το Τζεφ Τζόουνς, ηγετικό στέλεχος της οργάνωσης, τον οποίο συνάντησα το 2009 στη Νέα Υόρκη, στο πλαίσιο της εκπομπής “Έρευνα” του Παύλου Τσίμα. Ο Τζόουνς υπήρξε ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης SDS (Students for Democratic Society) του μεγαλύτερου φοιτητικού κινήματος στην Αμερική που στα τέλη της δεκαετίας του ’60 αριθμούσε περισσότερα από 100,000 μέλη. Η οργάνωση διασπάστηκε τον Ιούνιο του 1969, όταν τον έλεγχο απέκτησαν εκείνοι που πίστευαν ότι οι ειρηνικές διαδηλώσεις του αντιπολεμικού κινήματος του Βιετνάμ δεν οδηγούσαν πουθενά, και πως είχε φτάσει η ώρα της βίας.

“Πιστεύαμε ότι μια μικρή ομάδα ανθρώπων που θα οργάνωνε ένοπλη αντίσταση μέσα στις πόλεις θα ενέπνεε κι άλλους να κάνουν ακριβώς το ίδιο. Κάναμε μεγάλο λάθος, αλλά αυτό πιστεύαμε τότε”, μου είχε εξομολογηθεί ο Τζόουνς, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις που έδωσε στη ζωή του, αφηγούμενος τα χρόνια της παρανομίας. Η ιστορία τους ήρθε ξανά στο φως 40 χρόνια αργότερα, όταν στην προεκλογική Αμερική του 2008, οι συντηρητικοί κύκλοι θυμήθηκαν τις σχέσεις του υποψηφίου – τότε – Ομπάμα με ένα άλλο μέλος της οργάνωσης, καθηγητή σήμερα στο πανεπιστήμιο του Σικάγου, τον Μπίλ Άγερς.

Η οργάνωση πήρε το όνομά της από ένα στίχο του Μπομπ Ντίλαν, “you don’t need a weatherman to know which way the wind blows” (δεν χρειάζεσαι μετεωρολόγο για να καταλάβεις σε ποια κατεύθυνση φυσά ο άνεμος) που υπονοούσε ότι ο άνεμος της επανάστασης φυσούσε πλέον σε ολόκληρο τον κόσμο. Η απόφασή τους ήταν να συνεχίσουν τον αγώνα τους, μετατρέποντας την οργάνωσή τους σε μια βίαιη ομάδα που θα απαντά με βία, στη βία της εξουσίας. “Δεν θεωρούσαμε τους εαυτούς μας τρομοκράτες”, απάντησε τότε στην ερώτησή μου ο Τζόουνς. “Πιστεύαμε αντίθετα ότι πολεμούσαμε εναντίον της τρομοκρατίας. Θεωρούσαμε ότι η κυβέρνησή μας ήταν ο τρομοκράτης”… Ζώντας στην παρανομία, παίζοντας κρυφτούλι με το FBI, οι weathermen κατασκεύαζαν βόμβες, χτυπούσαν τράπεζες και δημόσια κτίρια. Οι επιθέσεις τους δεν είχαν ανθρώπινα θύματα, μέχρι τη μέρα που μια βόμβα που συναρμολογούσαν τρία μέλη της οργάνωσης σε ένα κρησφύγετο στη Νέα Υόρκη, εκρήγνυται κατά λάθος. Και οι τρεις θα βρεθούν νεκροί.

“Ήταν μια τραγωδία. Πρώτα από όλα για τους ανθρώπους που σκοτώθηκαν, τους συντρόφους μας, τους φίλους μας. Θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη τραγωδία βέβαια, εάν το χτύπημα που σχεδίαζαν οι σύντροφοί μας είχαν προλάβει να το εκτελέσουν. Δεν ξέρω αν θα είχαμε συνέλθει ποτέ από αυτό. Το γεγονός, όμως, προκάλεσε συζητήσεις και διεργασίες στο εσωτερικό της οργάνωσης. Τότε ήταν που συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ήμασταν επαναστάτες, ότι δεν μπορούσαμε να οργανώσουμε ένοπλη δράση. Παρόλο που συνεχίσαμε να οργανώνουμε βομβιστικές επιθέσεις και παράνομες ενέργειες, αρχίσαμε να αλλάζουμε άποψη για το τι πραγματικά είμαστε και επιδιώκουμε…”

Οι ηγέτες των weathermen, ζώντας με ψεύτικα στοιχεία στην παρανομία, απέφυγαν τη σύλληψη μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν η αποκάλυψη των πραγματικών τους ταυτοτήτων τους οδήγησε – για ένα μικρό διάστημα – στη φυλακή, πριν επανενταχθούν πλήρως στην αμερικανική κοινωνία. Η δράση τους, πάντως, οδήγησε το αντιπολεμικό κίνημα, ένα ρεύμα που στις καλύτερες μέρες του συγκινούσε εκατομμύρια νέους, σε εκφυλισμό. Έγινε, ταυτόχρονα, και το υπόδειγμα για μια σειρά τρομοκρατικών οργανώσεων που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του ’70 σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Περισσότερο κατηγορηματικός για τη δράση των weathermen ήταν ο Τοντ Γκίτλιν, μυθική μορφή των 60s, καθηγητής δημοσιογραφίας σήμερα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. “Οι weathermen κατέστρεψαν πρώτα τον ίδιο τους τον εαυτό. Αλλά κατάφεραν να καταστρέψουν και ολόκληρο το αντιπολεμικό κίνημα, να του στερήσουν τη νομιμοποίησή του”, μου είχε απαντήσει καθήμενος στο γραφείο του, πέντε χρόνια πριν. “Μετά το 1969, όσο αντιδημοφιλής γινόταν ο πόλεμος, άλλο τόσο αντιδημοφιλείς ήταν και όσοι έπαιρναν μέρος στο αντιπολεμικό κίνημα. Οι weathermen πέτυχαν να διαλύσουν μια οργάνωση που κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις, θα μας είχε εξασφαλίσει μια ομαλή προσγείωση στη δεκαετία του ’70”…

Ο Ρέντφορντ επιχειρεί με την ταινία αυτή να κλείσει κάποιους ανοιχτούς λογαριασμούς με τη γκρίζα εποχή των κινημάτων – άλλωστε ο ίδιος δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του ότι “ποτέ στην ιστορία κανένα κίνημα δεν κατάφερε να πετύχει απολύτως το σκοπό του”. Και μας θυμίζει πως κάθε γενιά κουβαλάει τα συμπλέγματα, τις ενοχές και τις αποτυχίες της. Ό,τι ακριβώς κινδυνεύει να συμβεί και με τη δική μας…