Όταν η αξία του έργου ξεπερνά το φράγμα του χρόνου…

Ο Σάμιουελ Μπάτλερ, ο διάσημος σατιρικός Βρετανός νοβελίστας του 19ου αιώνα, έλεγε πως όταν θέλεις να διατηρήσεις το πνεύμα ενός νεκρού δημιουργού πρέπει να τον αφήσεις να ξαναζήσει. Μέσα σου. Να τον κάνεις ένα με τον εαυτό σου. Θυμήθηκα αυτές τις κουβέντες ολοκληρώνοντας, πιθανώς, το καλύτερο βιογραφικό βιβλίο που διάβασα ποτέ, το A Life της Claire Tomalin που αποτελεί μία ακτινογραφία της ζωής και του έργου του Τσαρλς Ντίκενς. Η έκδοση ήρθε λίγες εβδομάδες πριν από τη συμπλήρωση 200 ετών από την γέννηση του Ντίκενς, ενός

εκ των κορυφαίων συγγραφέων όλων των εποχών και, ειλικρινά, θεωρώ πολύ σπάνιο να μοιάζει ένα βιογραφικό βιβλίο, με περπάτημα δίπλα σε αυτόν που αναφέρεται! Είναι τόσο απλά καλογραμμένο που νοιώθεις πως, σε κάποιες στιγμές, ο αφηγητής λαχανιάζει από τον γρήγορο βηματισμό. Πρόκειται για εξαιρετική δουλειά που καταλαβαίνεις αμέσως πως η συγγραφέας δεν θέλησε να τη μπολιάσει με τον (λογικό) θαυμασμό της για το -ακόμη και σήμερα, επίκαιρο -έργο του Ντίκενς αλλά για μία προσπάθεια να περάσει μέσα από μεγεθυντικό φακό όλη την προσωπικότητά του.

Από το 1836, χρονιά που το βιβλίο του The Pickwick papers κατέκτησε τον αγγλόφωνο κόσμο, ο Ντίκενς έγινε ένα είδος «σελέμπριτι» για τα στάνταρ τα εποχής. Το 1842, μόλις πάτησε το πόδι του στην Αμερική για πρώτη φορά, έβλεπε κόσμο να τον κοιτάει με περιέργεια και να θέλει να μάθει το κάθε τι για αυτόν! Ένοιωσε εγκλωβισμένος και, επειδή ήθελε να περνάει απαρατήρητος, αυτό τον έπνιξε! Η συγγραφέας έψαξε περίπου 14.000 γράμματα που διασώζονται – αφού πολλά τα έκαψε όταν ένοιωσε αυτή την πίεση και την απειλή – οπότε πολλά πράγματα που αναφέρονται μέσα στο βιβλίο, η Tomalin τα αφήνει ασχολίαστα.

Μέσα στο βιβλίο υπάρχουν όλες οι διακυμάνσεις που πέρασε η σχέση του με τους δικούς του και, κυρίως, η αποκάλυψη μέσα από τα δικά του λόγια πως «δεν γνωρίζω τον εαυτό μου καλά, οπότε δεν περιμένω κανένα να με καταλάβει» – που αποτελούν και τον ακρογωνιαίο λίθο του βιβλίου. Η συγγραφέας καταφέρνει αυτό που θα ήθελε ο οποιοσδήποτε να κάνει πράξη με τη δουλειά του, να δώσει νέα λάμψη στη ζωή ενός από τους πιο διάσημους ανθρώπους της Τέχνης, όχι μέσω διάθλασης αλλά απευθείας φωτίζοντας σκοτεινά σημεία του χαρακτήρα του, στο μοναχικό μονοπάτι της ζωής του. Και μάλιστα , το διευκρινίζω και πάλι, χωρίς να αφήνει την προσωπική της λατρεία για τον Ντίκενς να επέμβει στο έργο της.

Ο Ντίκενς ως συγγραφέας άφησε πίσω του μερικά αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως το «Ιστορία δύο πόλεων» το «Μεγάλες προσδοκίες», το “A Christmas Carol” (πιο γνωστό στα ελληνικά ως «Τα Χριστούγεννα του κυρίου Σκρουτζ»), το «Ολίβερ Τουίστ», αλλά και το άκρως αυτοβιογραφικό «Ντέιβιντ Κόπερφιλντ». Άφησε, όμως, και χαρακτήρες που θα μείνουν αξεπέραστοι, καθώς τους έχτισε με δύναμη και παραστατικότητα.

Το έργο που αφήνει για εκείνον η Tomalin είναι εξαιρετικό γιατί, ακόμη και αν κάποιος το διαβάσει μετά από πενήντα ή και εκατό χρόνια και δεν ξέρει το παραμικρό για τη ζωή του Ντίκενς, παρά μόνο τα έργα του, μ