ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ | Η «τιμή της Φιλοσοφίας»

Είχα την τιμή και την ευτυχία να γνωρίσω στη ζωή μου την επιστημονική τον φιλόσοφο Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, ένα υπόδειγμα επιστήμονα και ανθρώπου. Είχα εντυπωσιαστεί από την προσωπικότητα του Έλληνα φιλοσόφου, μοναδικού στον αιώνα μας, που συνεδύαζε το πνεύμα με την αρετή, την αγωνιστικότητα με τη σύνεση και την αξιοπρέπεια με τον θαρραλέο λόγο. Ως χειριστής της ελληνικής γλώσσας τόσο στον γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο ο Δεσποτόπουλος δεν ήταν απλώς άριστος αλλά υποδειγματικός και ταλαντούχος γλωσσοπλάστης. Υπήρξε ιδεώδης εκφραστής του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και ερμηνευτής

των κλασικών ιδεωδών, λάτρης και υμνητής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, όπως και η Γαλλίδα φιλελληνίστρια συνάδελφός του J.De Romilly.Πίστευε ότι η Αθήνα ήταν το λίκνο της Δημοκρατίας και η μητέρα των φιλοσόφων, «της ελληνογέννητης φιλοσοφίας», όπως την χαρακτήρισε ο ίδιος. Και η αρχαία ελληνική «αρετή», το μεγάλο ζητούμενο της ηθικής φιλοσοφίας έγινε «πράξη» στη ζωή του φιλοσόφου.

Ο επικήδειος λόγος που εκφώνησε προς τιμήν του ο συνάδελφός του Ακαδημαϊκός Καθηγητής Μιχάλης Σταθόπουλος μας θύμισε ότι ο Δεσποτόπουλος εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα που συνεδύαζε τη νομική παιδεία και τον φιλοσοφικό στοχασμό, και ότι η εισηγητική έκθεση γι’ αυτήν έγραφε χαρακτηριστικά : «η διατριβή αποδεικνύει την παρά τω συγγραφεί υπάρχουσαν εξαιρετικήν ιδιοφυϊαν». Ομολογώ ότι κατά την θητεία μου – 43 συναπτά έτη – στο ίδιο Πανεπιστήμιο δεν γνώρισα παρόμοια εσήγηση, τουλάχιστον στη Φιλοσοφική Σχολή. Ο ίδιος ομιλητής μάς θύμισε ότι ο Δεσποτόπουλος οδηγήθηκε το 1947 στη Μακρόνησο ως επικίνδυνος για το καθεστώς αριστερός. «Εκεί είχα καθήκον να υπερασπισθώ την τιμή της φιλοσοφίας» γράφει ο αλησμόνητος φιλόσοφος, και για τον λόγο αυτό δεν υπέγραψε ποτέ δήλωση μετανοίας, παραμένοντας στην εξορία τρία ολόκληρα χρόνια. Εξάλλου, και επί χούντας ο Δεσποτόπουλος αναγκάστηκε να μετατρέψει την επαπειλούμενη εξορία σε αυτοεξορία στην Γαλλία «διότι απάδει στον φιλόσοφο να υπογράφει εξευτελιστικές δηλώσεις και να αποκηρύσσει θεωρίες και ανθρώπους»όπως προσθέτει χαρακτηριστικά.

Συνήθως δεν επιθυμούμε να μένουμε με την γηραλέα εικόνα ενός ανθρώπου που χάνουμε από τη ζωή και που τον αγαπήσαμε και τον θαυμάσαμε. Προτιμούμε να τον θυμόμαστε όπως ήταν στα νιάτα του. Στην περίπτωση του Δεσποτόπουλου προσωπικά επιθυμώ να κρατήσω στη μνήμη μου την γηραλέα εικόνα του και συγκεκριμένα αυτήν της τελευταίας συνέντευξής του στην τηλεόραση, όπου ο φιλόσοφος ξεχύλιζε από διαύγεια , πνευματικό οίστρο, εκπληκτική μνήμη και λόγο υποδειγματικό ρέοντα χωρίς την παραμικρή διακοπή. Καθήλωνε ο αιωνόβιος φιλόσοφος ως αιώνιος έφηβος. Έτσι θα τον κρατώ για πάντα στη θύμησή μου.

Κλείνοντας την ταπεινή μου απόδοση τιμής στη μνήμη του μεγάλου Δεσποτόπουλου θλίβομαι και αναρωτιέμαι συγχρόνως πώς δικαιολογείται το γεγονός ότι η κηδεία αυτού του ανδρός δεν έγινε δημοσία δαπάνη. Η «τιμή της Φιλοσοφίας» δεν τίμησε άραγε την Ελλάδα τόσο όσο άλλοι Έλληνες τιμηθέντες κατά την έξοδό τους από τα εγκόσμια ;

Στέλλα Πριόβολου