Κοκό Σανέλ: βασίλισσα της μόδας, ερωμένη ευγενών και πράκτορας του Χίτλερ

“Η ζωή μου δεν με ευχαριστούσε, οπότε τη δημιούργησα όπως ήθελα.” Κοκό Σανέλ

Κατόρθωσε να εγκαθιδρύσει τον εαυτό της ως το σημαντικότερο και το μοναδικό, ίσως, ρυθμιστή της μόδας του 20ου αιώνα. Το όνομα της είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη λέξη κομψότητα, με τον ορισμό του “chic”. Μια γυναίκα μπροστά από την εποχή της, η οποία αν και δεν προσδιόριζε ποτέ τον εαυτό της ως φεμινίστρια, με τη δουλειά της συνετέλεσε στην απελευθέρωση των γυναικών. Σίγουρα, δε θα μπορούσε να είναι άλλη από την Κοκό Σανέλ. Τη γυναίκα που αν και έχει φύγει από την ζωή εδώ και

Και ποιά δεν έχει φορέσει κάτι από Σανέλ ή κάτι που εμπνεύστηκε η σπουδαία σχεδιάστρια και παραλλάχτηκε στο χρόνο;

Τί να πρωτογράψει κανείς για αυτή την υπέροχη γυναίκα, αυτό το πανέξυπνο, ανατρεπτικό, στοχαστικό πνεύμα που έφερε την επανάσταση στο γυναικείο ντύσιμο και δικαίως αναδείχθηκε ένα από τα “ιερά τέρατα” του εικοστού αιώνα;
Με αυτό το αφιέρωμα για την πιο αγαπημένη σχεδιάστρια μόδας όλων των εποχών, σκοπός είναι να μπορέσει κάποιος να γνωρίσει την “Σανέλ”, όχι από φήμες, σκάνδαλα και εντυπώσεις άλλων, αλλά μέσα από τα μάτια της “Κοκό”…

«Η αύρα της Σανέλ» του Πωλ Μοράν

Προς το τέλος της δεκαετίας του ‘40, η Κοκό Σανέλ προσκάλεσε τον Πωλ Μοράν για να του υπαγορεύσει τα απομνημονεύματά της. Οι σημειώσεις που κράτησε ο Μοράν ανασύρθηκαν έναν μόλις χρόνο μετά το θάνατό της , το 1971. Αφού τις επεξεργάστηκε, τις εξέδωσε πέντε χρόνια αργότερα, το 1976. «Η αύρα της Σανέλ» εμπεριέχει τα καυστικά κι επιλεκτικά απομνημονεύματά της διάσημης σχεδιάστριας. Εκεί, η μάσκα πέφτει και ξετυλίγεται δημιουργικά η πολυτάραχη ζωή της γυναίκας που έφερε την επανάσταση στην υψηλή ραπτική.

Η Γκαμπριέλ Σανέλ – γνωστή ως Κοκό Σανέλ- γεννήθηκε στις 19 Αυγούστου του 1883. Ήταν ορφανή από μητέρα και μεγάλωσε χωρίς πατέρα- αφού οι γονείς της δεν είχαν παντρευτεί. To ψευδώνυμο “Koκό” προέκυψε ύστερα από μια παράστασή της το 1905, στη μουσική σκηνή La Rotande μιας επαρχιακής πόλης. Εκεί τραγούδησε “Qui qu’a vu Coco, dans le Trocadero”. Μεγάλωσε σε ένα γαλλικό ορφανοτροφείο αντιμετωπίζοντας δύσκολα παιδικά χρόνια. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως στις μνήμες της αυτή η περίοδος της ζωής της έρχεται η λέξη “μοναξιά”.

Η Γκαμπριέλ Σανέλ μεγάλωσε σε γαλλικό ορφανοτροφείο. Τα παιδικά της χρόνια τα χαρακτηρίζει με μία λέξη :»μοναξιά».

“Στα έξι μου χρόνια είμαι κιόλας μόνη. Η μητέρα μου μόλις είχε πεθάνει. Ο πατέρας μου με αποθέτει, σαν φορτίο, στις θείες μου, και ξαναφεύγει αμέσως για μιαν Αμερική από όπου δεν θα επιστρέψει ποτέ. Ορφανή…από τότε, η λέξη αυτή πάντοτε με κάνει να παγώνω από τρόμο- ακόμη και τώρα αν δω να περνάει οικοτροφείο μικρών κοριτσιών κι ακούσω τη φράση “είναι ορφανές” μου είναι αδύνατον να μη δακρύσω. Μισός αιώνας έχει περάσει, αλλά τριγυριδσμένη από την πολυτέλεια και την ευδαιμονία των τελευταίων τυχερών ενός δυστυχισμένου κόσμου, εγώ παραμένω μόνη, ακόμη μόνη. Πιο μόνη από ποτέ. (…) Η μοναξιά σκλήρυνε το χαρακτήρα μου, που είναι κακός, σφυρηλάτησε την ψυχή μου, που είναι περήφανη, και το κορμί μου, που είναι γερό.”

“Σ’όλη μου την παιδική ηλικία, στην Ωβέρν, οι θείες μου δεν έπαυαν να μου λένε : ‘Ποτέ δεν θα’χεις λεφτά… Να’σαι ευχαριστημένη αν σε πάρει αγρότης…”. Από μικρή είχα καταλάβει πως χωρίς χρήματα δεν είσαι τίποτε και πως με τα χρήματα μπορεί κανείς να κάνει τα πάντα. Αλλιώς, έπρεπε να εξαρτάσαι από έναν σύζυγο. Χωρίς λεφτά, θα ήμουν υποχρεωμένη να καθίσω στ’αυγά μου, να περιμένω από κάποιον κύριο να έρθει να με πάρει. Και αν δεν ήταν της αρεσκείας μου ; Τα άλλα κορίτσια δέχονταν τη μοίρα τους, εγώ όχι. Έβραζα στο ζουμί μου απ’την υπερηφάνειά μου. Ήταν κόλαση. Έλεγα και ξανάλεγα στον εαυτό μου : τα λεφτά, αυτό είναι το κλειδί της ελευθερίας. Οι σκέψεις αυτές ακούγονται κοινότοπες, αυτό που τους δίνει αξία είναι ότι εγώ ανακάλυψα πόσο αλήθεια είναι όταν ήμουν δώδεκα ετών. Στην αρχή πιο έντονη γεύση από ότι τα λεφτά. Τα λεφτά καταλήγουν να μην είναι παρά ένα σύμβολο ανεξαρτησίας. Εμένα με ενδιέφεραν απλώς γιατί κολάκευαν τον εγωισμό μου.”

Η Σανέλ με ακορντεόν…

Ξεκίνησε να εργάζεται ως μοδίστρα σε ραφείο κι εκεί γνώρισε τον αριστοκράτη Ετιέν Μπαλζάκ. Στάθηκε τυχερή γιατί της άνοιξε τις πόρτες της λεγόμενης καλής κοινωνίας. Με το δυναμισμό και την εργατικότητά της κατάφερε να επιβάλλει τον εαυτό της ως το σημαντικότερο ρυθμιστή μόδας του 20ου αιώνα. Ο λιτός και άκαμπτος ρουχισμός των καλογριών επηρέασε αρκετά τα σχέδιά της.

Η υπογραφή της -στα ρούχα, στα παπούτσια, στο μεγαλύτερο άρωμα μέχρι και σήμερα το και σκανδαλώδες «Chanel No 5» -, στα κοσμήματα,- σημαίνει prestige, συνδυασμός πολυτέλειας και απλότητας. Όπως είχε πει ο ίδιος ο Christian Dior :»με ένα μαύρο πουλόβερ και δέκα σειρές μαργαριτάρια, η Σανέλ ξεσήκωσε τη μόδα.»

Το 1954, όταν ρώτησαν τη Μέριλιν Μονρόε τί φοράει όταν κοιμάται, απάντησε: «Πέντε σταγόνες του Σανέλ Νούμερο 5.» Δεν είναι τυχαίο ότι ένα αιώνα μετά τη δημιουργία του, κάθε 30 δευτερόλεπτα, κάπου στον κόσμο πωλείται ένα μπουκαλάκι Σανέλ Νο5.

Το άρωμα Νο. 5 Το πρώτο άρωμα που βγήκε στην αγορά από σχεδιαστή ρούχων στην ιστορία της αρωματοποιίας. Λέγεται ότι το 5 ήταν ο τυχερός της αριθμός. Η Σανέλ το εισήγαγε το 1922 και από τότε παρέμεινε το πιο κερδοφόρο προιόν της επιχείρησης Σανέλ.

Το 1909 ανοίγει το πρώτο της κατάστημα με γυναικεία καπέλα στο Παρίσι. Ο ομώνυμος οίκος μόδας που θα ιδρύσει, ορίζει μέχρι σήμερα τί έχει στυλ, prestige, τί είναι σικ, τί πρόκειται να φορεθεί.

H ατίθαση δημιουργός , το 1925 εγκαινιάζει στο χώρο της μόδας το θρυλικό τουίντ ταγιέρ Chanel, με το σακάκι χωρίς γιακά και τη στενή φούστα. Ο επαναστατικός της σχεδιασμός και η αίσθηση του καλού γούστου δεν είχαν όμοιό τους στην υψηλή ραπτική. Εκείνη απελευθέρωσε τη γυναίκα από τους κορσέδες και κόντυνε τα κλασικά φορέματα αποκαλύπτοντας τον γυναικείο αστράγαλο. Με την επαναστατική της ιδέα «το μικρό μαύρο φόρεμα» (little black dress), η φεμινίστρια σχεδιάστρια δείχνει πόσο κομψή μπορεί να είναι και το κάνει αναπόσπαστο κομμάτι της γυναικείας γκαρνταρόμπας.

Το ταγέρ Σανέλ
Η ιδιαίτερη, λεπτή και συγκεκριμένη πλέξη του , ο ευθυγραμμισμός του σακακιού που ευθυγραμμίζεται με τη φούστα και έχει μαύρα τελειώματα, τα κουμπιά με το διπλό λογότυπο των “CC”, το ζωνάρι που ράβεται στη μέση της φούστας για να είναι πιο άνετη… Αποτέλεσαν έκπληξη στη γυναικεία μόδα.

Το μικρό μαύρο φόρεμα
Η Σανέλ με αυτό το μικρό μαύρο φόρεμα έφερε στη δεκαετία του ‘20 πολλές καινοτομίες για την εποχή. Κόντυνε το μήκος του, η μέση δεν είναι πια ασφυκτικά στενή και ανάλογα με τα αξεσουάρ, μπορεί να φορεθεί και την ημέρα και το βράδυ.

Ίσως η μεγαλύτερη ανατροπή που κατάφερε άθελά της η σπουδαία σχεδιάστρια. Το λευκό, άσπιλο δέρμα – από την εποχή του Σαίξπηρ – δήλωε την υψηλή κοινωνική θέση. Η Σανέλ απόκτησε τυχαία μαύρισμα ενώ παραθέριζε στη γαλλική Ριβιέρα στη δεκαετία του 1920. Από τότε το επιχαλκωμένο δέρμα δήλωνε συχνά την υψηλή κοινωνική θέση, τον πλύτο και την υγεία – εφόσον απαιτείται ελεύθερος χρόνος για να το αποκτήσουν.

Ανάμεσα στις καινοτομίες της: τα blazer, τα γυναικεία παντελόνια, τα παντελόνια καμπάνα,τα strapless φορέματα, οι πλισέ φούστες, τα jersey ταγιέρ, τα γυναικεία πουλόβερ και παντελόνια, τα ντραπέ τουρμπάνια,τα μικρά καπέλα, οι καμπαρντίνες, οι γόβες χωρίς φτέρνα (δίχρωμες- μπεζ με μαύρη μύτη), η ζώνη και η καπιτονέ τσάντα με αλυσίδα, τα κοσμήματα με τη φόρμα της καμέλιας (το αγαπημένο της λουλούδι), οι γυναικείες πιτζάμες, το unisex στυλ, το gypsy look. Η Σανέλ ήταν η πρώτη σχεδιάστρια στην ιστορία της μόδας που σχεδίασε συσκευασίες προιόντων μακιγιάζ, καθιέρωσε το μαύρισμα και τα κοντά μαλλιά στις γυναίκες.

Σκίτσο του Καρλ Λάγκερφελντ- Τα μικρά καπέλα
Αγορίστικα σχέδια, καπέλα μικρά, απλής φόρμας με στενό γείσο, κόντρα στην εποχή της Belle Epoque.

Τα κοσμήματα Καινοτόμησε με το συνδυασμό πραγματικών και ψεύτικων πετρών. Επαναλάμβανε πολλές φορές τη φόρμα της καμέλιας στα κοσμήματά της, καθώς ήταν το αγαπημένο της λουλούδι.

Η καπιτονέ τσάντα με την αλυσίδα
Η τσάντα που πήρε το Neiman Marcus Award έχει την εξής καινοτομία : η ειδική επεξεργασία που έχει υποστεί το δέρμα και η εισαγωγή της αλυσίδας στη γυναικεία ένδυση και αξεσουάρ.

Σκίτσο του Κάρλ Λάγκερφελντ- Η πρώτη σχεδιάστρια που έφερε τη μονοχρωμία στην ιστορία της μόδας. (the total look)

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του γαλλικού οίκου μιλά για τη Σανέλ: «Μπορεί να τη χαρακτήριζαν Μπελ Επόκ, όμως εκείνη η περίοδος ήταν φρικτή. Για ένα κορίτσι φάνταζε ακόμα πιο δύσκολο να πετύχει. Παρ’όλα αυτά εκείνη δεν άφησε τους άλλους να την ποδοπατήσουν κι αυτό τη βοήθησε να γίνει θρύλος. Η εικόνα της και η ψυχή της είναι εδώ, εξακολουθούν να υπάρχουν.»

Αναμφίβολα, η Σανέλ αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Γαλλίας για τον 20ο αιώνα, επηρεάζοντας καθοριστικά εξελίξεις στην υψηλή ραπτική με το να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά. Δεν είναι τυχαίο πως η αιώνια θηλυκότητα θα προσδιορίζεται πάντα από τον οίκο Σανέλ.

H καλλιτέχνης Mίσια Σερτ, υπήρξε η μοναδική φίλη της Κοκό Σανέλ. Μιλάει με υπέροχα λόγια για εκείνη και είναι φανερός ο θαυμασμός της στην προσωπικότητα και στο χαρακτήρα της. “Αυτό που αισθανόμουν ωστόσο γι’αυτήν ήταν περισσότερο αγάπη απ’ότι φιλία. Εμφανίστηκε στη ζωή μου τη στιγμή της μεγαλύτερης θλίψης μου :η θλίψη του άλλου τη τραβάει, όπως ορισμένα αρώματα τις μέλισσες… Η Μίσια μου έδωσε αμέτητρητους λόγους να την αγαπήσω. Είναι πλάσμα σπάνιο, που δεν θα μπορούσε να αρέσει παρά μόνο στις γυναίκες και σε κάποιους καλλιτέχνες.”

Η Σανέλ δίπλα στην επιστήθια φίλη της, Μίσια Σερτ.

Η ζωή της εκκεντρικής ντίβα της μόδας, εκτός από “ράψιμο”, είχε και πολλούς θυελλώδεις έρωτες… Η Σανέλ μπορεί να μην ήταν ιδιαίτερα όμορφη, η αίγλη της προσωπικότητά της όμως, την έκανε άκρως γοητευτική και σαγηνευτική. Αν και δεν παντρεύτηκε ποτέ, αγαπήθηκε από σημαντικούς άντρες της εποχής – που ανήκαν σε κάποια ανώτερη κοινωνικά τάξη.
Μέσα από την καταγραφή του Πωλ Μοράν, η Κοκό μιλά για τους άνδρες της ζωής της – εραστές και συνεργάτες- και είναι φανερή η δύναμη του χαρακτήρα της και πως δεν χαρίζεται σε κανέναν.

Δεν είναι διόλου τυχαίο, πως συσχετίστηκε με το μοντέρνο κίνημα– καλλιτέχνες που όπως εκείνη, ήθελαν να σπάσουν τους παλαιούς κωδικούς και να βρουν τρόπο να εκφράσουν τον εαυτό τους. Ανάμεσά τους ο Ντιάγκιλεφ, ο Πικάσο, ο Στραβίνσκι και ο Κοκτώ.

Η Κοκό με τον Μπόυ Καπέλ.

Ο Μπόυ Καπέλ – μέλος της αγγλικής υψηλής κοινωνίας -κατά τα λεγόμενά της, ήταν ο μοναδικός άντρας που αγάπησε και που ποτέ δεν ξέχασε. Θεωρούσε τον εαυτό της τυχερό που τον γνώρισε. Τον θαύμαζε για τη δυναμική του προσωπικότητα και για το ότι ξεχώριζε από τους άλλους νεαρούς της ηλικίας του. Στα τριάντα του χρόνια – ενώ οι συνομήλικοί του σπαταλούσαν την περιουσία τους- εκείνος είχε ήδη δημιουργήσει τη δική του με μεταφορές άνθρακα και είχε δικό του στάβλο με άλογα για πόλο. “Ήταν ένα από τα λιοντάρια του Λονδίνου. Για μένα υπήρξε ο πατέρας μου, ο αδερφός μου, όλη μου η οικογένεια.” περιγράφει η Σανέλ.

Η Κοκό με τον Δούκα του Ουέστμινστερ.

Ο Δούκας του Ουέστμινστερ ήταν 44 ετών όταν γνώρισε τη Σανέλ. Στα τέλη του 1923 είχε όχι μόνο τον τίτλο του πλουσιότερου άντρα της Βρετανίας, αλλά και του καρδιοκατακτητή. Και ναι όλα δείχνουν πως έκλεψε και την καρδιά της Κοκό, αφού για δέκα ολόκληρα χρόνια έζησε μαζί του. Η ίδια τον χαρακτηρίζει ως έναν “επιδέξιο κυνηγό” αφού κατάφερε να την κρατήσει δίπλα του τόσα χρόνια με τρυφερότητα και συντροφικότητα. “Μείναμε φίλοι. Τον αγάπησα, ή πίστευα πως τον αγαπούσα, που είναι το ίδιο. Ο Ουεστμίνστερ είναι η προσωποποίηση της αβροφροσύνης και της ευγένειας. Ανήκει στα τελευταία δείγματα μιας γενιάς καλοαναθρεμμένων ανθρώπων… Είναι η ενσάρκωση της απλότητα, ο πιο συνεσταλμένος άντρας που έχω δει ποτέ… Του άρεσε επειδή ήμουν Γαλλίδα. Οι Αγγλίδες είναι κτητικές και κρύες. Οι άντρες κουράζονται και πλήττουν μαζί τους.” περιγράφει η σπουδαία σχεδιάστρια.

“Γνώρισα πολλές διασημότητες, ξεπεσμένες ή εκκολαπτόμενες.
Αν μιλάω για όλους αυτούς τους διάσημους ανθρώπους δεν είναι για να συνδέσω το όνομά μου με το δικό τους, αλλά γιατί πάντοτε προτίμησα τη δική τους παρέα από όλες τις άλλες.”

Η Κοκό και ο Πικάσο, φορώντας και οι δύο τη ριγέ μπλούζα που λάνσαρε η πρώτη.

Τον Πικάσσο τον χαρακτηρίζει ως μια πολύ ισχυρή προσωπικότητα για την οποία ένοιωθε απόλυτο σεβασμό. Παραδέχεται πως της άρεσε ο άντρας αλλά στην πραγματικότητα αυτό που την γοήτευε ήταν η ζωγραφική του, από την οποία δεν καταλάβαινε τίποτα- όπως λέει. “Με είχε πείσει και μου άρεσε να πείθομαι. Για μένα ο Πικάσσο είναι ο πίνακας των λογαρίθμων… Η φιλία μου γι’αυτόν διατηρείται αταλάντευτη. Νομίζω πως είναι αμοιβαίο. Δεν έχουμε αλλάξει, παρ’όλες τις ανατροπές.” λέει χαρακτηριστικά. Συνεργάστηκε μαζί του την περίοδο 1924-1928 όταν δούλεψε ως σχεδιάστρια κουστουμιών για τον Σεργκέι Ντιαγκιλεφ (ιδρυτή και σκηνοθέτη των “Ballet Russes”)

Για την Σανέλ, ο Σεργκέι “ήταν ο πιο ευχάριστος φίλος. Αγαπούσα τη βιασύνη του να ζήσει, μου άρεσαν τα πάθη του, τα κουρέλια του, που έρχονταν σε τόση αντίθεση με τη φήμη του περί πολυτελούς ζωής, τις μέρες του χωρίς να τρώει, τις νύχτες τους να κάνει πρόβες, καθηλωμένος σ’ένα κάθισμα της πλατείας, ξοδεύοντας και την τελευταία του δεκάρα για να ζήσει μια ωραία παράσταση…”

Ο Πωλ Ιρίμπε – Γάλλος σχεδιαστής και ντεκορατέρ – ήταν ο πιο περίπλοκος άντρας που γνώρισε ποτέ, παρόλο που εκείνος “κατηγορούσε” την Κοκό ότι δεν ήταν απλή. “Δεν καταλαβαίνω, γιατί χρειάζεσαι τόσα πολλά δωμάτια… Τί σημαίνουν όλα αυτά τα αντικείμενα; O τρόπος που ζεις σε καταστρέφει οικονομικά. Τί σπατάλη!” της έλεγε. Η Σανέλ είχε μια σχέση πάθους μαζί του. Εκείνη όμως μισούσε αφάνταστα αυτό το συναίσθημα. Το θεωρούσε καταστροφικό, κάτι σαν αρρώστια. “Όποιον καταλαμβάνει το πάθος γίνεται σαν τους αθλητές, δεν ξέρει τί θα πει πείνα, κρύο, κούραση- από θαύμα ζει.” έλεγε η ίδια. Μπορεί να είχε νοιώσει μεγάλη αγάπη και τρυφερότητα για τον Ιρίμπε, μετά το θάνατό του όμως, θυμόταν με εκνευρισμό “τη γεμάτη πάθη ατμόσφαιρα με την οποία την περιέβαλλε.”

Η Κοκό με τον Κοκτώ.

Ο Κοκτώ είπε κάποτε για την Σανέλ “ήταν κάτι σαν θαύμα, δούλεψε στον κόσμο της μόδας με κανόνες οι οποίοι είχαν αξία μόνο για τους ζωγράφους, τους ποιητές, τους μουσικούς.” Στην ίδια έλεγε:»Δεν τολμώ να πω στον κόσμο πώς ζεις, ότι σηκώνεσαι στις επτά και πέφτεις στο κρεβάτι πάντα στις εννιά, κανείς δεν θα το πίστευε. Και δεν αγαπάς τίποτε!»

Ίγκορ Στραβίνσκ

Ο έρωτας της Κοκό με τον διάσημο συνθέτη Ιγκόρ Στραβίνσκυ – είναι γνωστός. Όταν γνωρίστηκαν εκείνος ήταν παντρεμένος. Ο γάμος του δεν εμπόδισε να τη φλεράρει τη σπουδαία σχεδιάστρια. Όταν μάλιστα εκείνη προσπάθησε να τον αποθαρρύνει λέγοντάς του :”Eίστε παντρεμένος, Ίγκορ. Όταν η γυναίκα σας η Κατρίν το μάθει…”, εκείνος της απάντησε “Το ξέρει ότι σας αγαπώ. Σε ποιόν άλλο, εκτός από εκείνη, θα μπορούσα να εμπιστευτώ κάτι τόσο σοβαρό;”
Όπως εκμυστηρεύεται η Σανέλ στον Πωλ Μοράντ, η φίλη της Μίσια δεν ενέκρινε τη σχέση της με τον Στραβίνσκι. Σε τηλεγράφημα του λέει “Η Κοκό είναι μια μοδιστρούλα που προτιμά τους μεγάλους δούκες από τους καλλιτέχνες.” Αυτή η περιπέτεια, μεταμόρφωσε τον Ίγκορ από άνθρωπο μαζεμένο και συνεσταλμένο σε κατακτημένο και κατακτητή. “Όπως πολλοί μουσικοί, ο Ιγκόρ έγινε καταπληκτικός επιχειρηματίας, με πλήρη συναίσθηση των καλλιτεχνικών του δικαιωμάτων και ικανός να υποστηρίξει τα συμφέροντά του.»

Συγκέντρωσα μερικές από τις πιο ευφυείς, πρωτότυπες, βαθιές σκέψεις και φράσεις της δυναμικής αυτής ξεχωριστής γυναίκας και σας τις παραθέτω…
Για τη ζωή…

– “Το ωραιότερο δώρο που μου χάρισε ο Θεός, ήταν να μη μου επιτρέψει να αγαπήσω όποιον δεν με αγαπά.”
-”Μου αρέσει απείρως περισσότερο να δίνω από το να παίρνω, είτε στη δουλειά είτε στον έρωτα είτε στη φιλία.”
– «Για να κρατήσει το ενδιαφέρον της διαφήμισης, η ραπτική παραδόθηκε στην εκκεντρικότητα, γεγονός όχι απλώς ανόητο αλλά και εντελώς παράλογο, γιατί η εκκεντρικότητα καταστρέφει την προσωπικότητα.»
– «Έχω διατηρήσει τον μαύρο χαρακτήρα μου σαν την καρδιά μιας χώρας που δεν συνθηκολόγησε ποτέ. Υπήρξα επαναστάτρια ως παιδί, επαναστάτρια ως ερωμένη και ως μοδίστρα, ένας αληθινός Σατανάς.»
– «Αν θέλεις να είσαι αναντικατάστατος, πρέπει να είσαι διαφορετικός.»
– «Η φύση σου δίνει το πρόσωπο που έχεις στα 20. Η ζωή διαμορφώνει το πρόσωπο που έχεις στα 30. Αλλά στα 50 έχεις το πρόσωπο που σου αξίζει.»

-Μου αρέσει να κριτικάρω, τη μέρα που θα πάψω να ασκώ κριτική η ζωή θα έχει τελειώσει για μένα.

Για τη γυναικεία μόδα και ομορφιά…
– «Η απλότητα είναι η κεντρική ιδέα όλης της αληθινής κομψότητας» , (συνέντευξη στο Harper’s Bazaar το 1923)
– “Μια γυναίκα που γερνάει πρέπει να είναι στη μόδα. Μόνο μια νέα γυναίκα μπορεί να έχει τη δική της μόδα.”
– “Κρίνω τους ανθρώπους από τον τρόπο που ξοδεύουν τα λεφτά τους. Θα’λεγα στις γυναίκες : Mην παντρευτείτε ποτέ άντρα που χρησιμοποιεί πορτοφόλι.”
– “Η μόδα οφείλει να πεθαίνει και να πεθαίνει γρήγορα, προκειμένου να μπορέσει να ζήσει το εμπόριο.”

– «Mιλάμε για περιποίηση του σώματος, και η περιποίηση της ψυχής πού είναι; H περιποίηση της ομορφιάς πρέπει ν’αρχίζει από την καρδιά και την ψυχή, αλλιώς τα καλλυντικά δεν χρησιμεύουν σε τίποτε.»

– «Η πολυτέλεια πρέπει να είναι άνετη, αλλιώς δεν είναι πολυτέλεια.»
– Ψάξε για τη γυναίκα μέσα στο φόρεμα. Αν δεν υπάρχει γυναίκα, δεν υπάρχει φόρεμα.
– » Μια άσχημα αρωματισμένη γυναίκα δεν έχει μέλλον.» (έκφραση του ποιητή Paul Valery που αγαπούσε να αναφέρει)
– “Αν ντυθείτε άκομψα θα θυμούνται το ρούχο. Αν ντυθείτε άψογα, θα θυμούνται εσάς.”
– “Μια γυναίκα πρέπει να είναι κομψή, υπέροχη και να γνωρίζει δύο πράγματα: ποιά είναι και τί θέλει.”
-”Το κάλλος διαρκεί, η ομορφιά περνάει.”
-”Μια γυναίκα που γερνάει πρέπει να είναι στη μόδα. Μόνο μια νέα γυναίκα μπορεί να έχει τη δική της μόδα.”
– “Δεν καταλαβαίνω πώς μια γυναίκα φεύγει από το σπίτι της απεριποίητη. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα συναντήσεις το πεπρωμένο σου και τότε θα πρέπει να είσαι όσο το δυνατόν πιο όμορφη γίνεται.”
-» Η μόδα περνάει, μόνο το στυλ μένει πάντα το ίδιο.”
– “Το καλύτερο χρώμα στον κόσμο είναι αυτό που δείχνει ωραίο επάνω σου.”
– “Οι γυναίκες κάνουν τα ρούχα, όχι τα ρούχα τις γυναίκες.”

Η πρωθιέρεια της μόδας είχε, όμως, και μια μαύρη, κατάμαυρη σελίδα στη συναρπαστική ιστορία της. Οι σχέσεις της με τους ναζί, στα χρόνια της κατοχής της Γαλλίας, έκαναν εκατομμύρια συμπατριωτών της να τη βλέπουν, το λιγότερο, με καχυποψία. Αν και μέχρι το τέλος της ζωής της αρνείτο κάθε σχέση με το χιτλερικό καθεστώς, ποτέ δε μπόρεσε να εξηγήσει πώς ήταν δυνατόν να μένει στο φημισμένο ξενοδοχείο Ριτζ του Παρισιού, το οποίο είχε επιτάξει η Λουτβάφε -η πολεμική αεροπορία των ναζί- και συχνά αποτελούσε τόπο διαμονής του στρατάρχη Γκαίρινγκ.

Το βέβαιο είναι ότι είχε συνάψει ερωτική σχέση με Γερμανό αξιωματικό, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα και πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών του Χίτλερ. Στην τελευταία βιογραφία της, μάλιστα, αναφέρεται πως και η ίδια στρατολογήθηκε στις μυστικές υπηρεσίες των ναζί, έχοντας τον κωδικό Westiminster -από τον τίτλο ευγενείας που έφερε ο πρώην εραστής της. Προστίθεται δε πως είχε ταξιδέψει στην Ισπανία, στη διάρκεια του Πολέμου, προσπαθώντας να στρατολογήσει και άλλους πράκτορες. Είναι χαρακτηριστικός, μάλιστα, ο ισχυρισμός ότι συνάντησε τον Βρετανό πρωθυπουργό Ουίνστον Τσώρτσιλ και προσπάθησε να τον πείσει να βρει οδό συνεννόησης με τον Αδόλφο Χίτλερ.

Η σουίτα της Κοκό Σανέλ στο ξενοδοχείο Ritz.

Η Σανέλ ξανανοίγει το κατάστημά της στο Παρίσι στην οδό Καμπόν το 1954. Στα 71 της χρόνια είχε την ανάγκη να ξαναστήσει το μύθο της και να δικαιωθεί στα μάτια ενός κοινού που την είχε ξεχάσει αλλά δεν την είχε συγχωρήσει με ποιά μέρη τάχθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

“Αυτό που σας διηγούμαι δεν είναι διαθήκη. Θα χρειαστεί να πάω αλλού. Θα χρειαστεί να κάνω άλλα πράγματα. Είμαι πανέτοιμη να ξαναρχίσω. Θάνατος στο θάνατο! Ζήτω η ζωή! ‘Εχω παρ’όλα αυτά μεγάλη περιέργεια για την άλλη πλευρά. Θα πάω στον παράδεισο να ντύσω πραγματικούς αγγέλους, εφόσον με τους άλλους αγγέλους πάνω στη γη έγινε η ζωή μου κόλαση…Ένας κόσμος τελειώνει, ένας άλλος έμελλε να γεννηθεί. Ήμουν εκεί- για μια ευκαιρία παρουσιαζόταν, την άδραξα. Είχαμε την ίδια ηλικία μ’αυτόν τον καινούργιο αιώνα : σε μένα λοιπόν απευθύνθηκε για να τον εκφράσω ενδυματολογικά. Χρειαζόταν απλότητα, άνεση, καθαρότητα στις γραμμές : κι όλα αυτά του τα προσέφερα – εν αγνοία μου. Οι πραγματικές επιτυχίες έρχονται μοιραία…”

Η Κοκό Σανέλ “έφυγε” μόνη στη Λωζάνη της Ελβετίας το 1971. Ο μύθος της σημαντικότερης εκπροσώπου της μόδας του 20ου αιώνα, θα ζει πάντα μέσα σε συλλογές pret-a-porter, αρώματα, καλλυντικά, κοσμήματα, διαφημίσεις, πρωτοσέλιδα μεγάλων περιοδικών μόδας, μουσεία τέχνης, εντυπωσιακές πασαρέλες… Αναμφίβολα, δεν υπήρξε τυχαία ανάμεσα στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 20ο αιώνα, σύμφωνα με το TIME.

Εκείνη ήρθε για να αλλάξει για πάντα την ιστορία της μόδας και να αφήσει το στίγμα της. Εμείς δεν έχουμε παρά να υποκλιθούμε στη δυναμική της προσωπικότητα και στο ταλέντο της.

«Για να είναι κάποιος αναντικατάστατος, πρέπει να είναι διαφορετικός.» Κοκό Σανέλ

Πηγές:

«Η αύρα της Σανέλ» , Πωλ Μοραν- εκδόσεις ΑΓΡΑ

chanel.com

wikipedia.com

vogue.com