Χατζιδάκια μ’… Θοδωράκια μ’…

Από την πρώτη δισκογραφική εμφάνιση του Μίκη Θεοδωράκη με τον «Επιτάφιο» το 1960, η οποία είχε χαρακτηριστεί από τον Χατζιδάκι ως «εξάμβλωμα», αντιδρώντας στην ιδιαιτερότητα της “μεταλλικής” φωνής του Γρηγόρη Μπιθικώτση, αλλά και στην απόδοση του ποιητικού έργου του Γιάννη Ρίτσου με μπουζούκι, και η σχεδόν ταυτόχρονη κυκλοφορία του έργου από τον Μάνο Χατζιδάκι (πάλι σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη) με τη φωνή της Νανάς Μούσχουρη σε μία πιο δυτικού τύπου ενορχήστρωση, ξεκίνησε μια κόντρα (τουλάχιστον στην συνείδηση του

Kόντρα, η οποία κρατάει μέχρι σήμερα: Ο λυρικός Χατζιδάκις και ο επικός Θεοδωράκης.
Είναι, όμως, στ’αλήθεια έτσι; Σίγουρα ξεκίνησαν από διαφορετικές αφετηρίες συνθετικά.

Ο Χατζιδάκις κινήθηκε δυτικοευρωπαϊκά, ο Θεοδωράκης προσπάθησε να ανακαλύψει και να αναδείξει τις λαϊκές φόρμες του τραγουδιού
Η Μούσχουρη δήλωνε τότε…
Ο Θεοδωράκης δεν κατάφερε ποτέ να γίνει Χατζιδάκις, δεν υπήρξε αληθινή πηγή έμπνευσης, όπως ο Μάνος.

Ο Θεοδωράκης απαντησε ότι προτιμούσε τη δική του εκδοχή (μιλώντας για τον «Επιτάφιο»)
το παιδί του κάμπου, (Μπιθικώτσης), παρά εκείνη…το κορίτσι του σαλονιού…

Σε μια συνεντευξή του, θα ‘λεγε ο Χατζιδάκις αναφερόμενος στο Μίκη … «εκείνον τον ακούνε μέσα σ’ ένα κομφούζιο πολιτικής και μουσικής. Εμένα, όμως, όχι ….

Ο Χατζιδάκις, πάλι, λιτός και με χιούμορ…
Για τον Οδοιπόρο επηρεάστηκα από τον Μαξιμίλιαν Σελ …
Για το «Μεθυσμένο κορίτσι» από τον Φελλίνι της “Roma”…
Και για τον Αλκιβιάδη από το περίπτερο που αγοράζω τσιγάρα …

Ο Θεοδωράκης, απ’ την άλλη, εμπνευσμένος απ τους αγώνες του λαού … πότε λυρικός και πότε πομπώδης…χρησιμοποιώντας, ενίοτε, μεγάλες ορχήστρες προσπαθούσε να παντρέψει τις θείες μελωδίες της δυτικής Ευρώπης με τις σχεδόν ακατέργαστες κλίμακες της δημοτικής παράδοσης και της λαϊκής μουσικής…

Κατά τη προσωπική μου γνώμη δύο είναι οι κορυφαίες στιγμές των δύο συνθετών…
Το 1964, χρονιά έντονων πολιτικών ανακατατάξεων και ζυμώσεων, οι συνθέτες επηρεασμένοι απ’ το σαρωτικό “καινούργιο” παίξιμο του μπουζουκιού και με σαφείς λαϊκές αναφορές, προσπαθούν να βρουν τον ήχο τους…

Οι πιο σημαντικές μουσικές δημιουργίες είναι η ΚΑΤΑΧΝΙΑ σε μουσική Χρήστου Λεοντή, καθώς και η ΛΟΛΑ σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου…

Αλλά ο δίσκος που ανατρέπει τα δεδομένα και πρωτοπορεί είναι το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ του Θεοδωρακη …
Λαϊκό ορατόριο σε τρία μέρη για λαϊκό τραγουδιστή, ψάλτη (βαρύτονο), αναγνώστη (ηθοποιό), λαϊκά όργανα, συμφωνική ορχήστρα και μικτή χορωδία σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη …

Το 1972 είναι μια ακραιφνώς πολιτική εποχή που αναζητούνται εναγωνίως τρόποι έκφρασης εν μέσω χούντας.
Ο Μίκης είναι εξόριστος στο εξωτερικό…
Ο Μούτσης συνθέτει τον “Αγιο Φεβρουάριο”…
Ο Απόστολος Καλδάρας την “Μικρά Ασία”…
Ο Λοιζος το “Νάχαμε τι Νάχαμε”…
Και ο Σαββόπουλος το “Βρώμικο Ψωμί”

Ο Χατζιδάκις, όμως, διαφοροποιείται πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα της εποχής. Επιλέγει ένα έργο “περί έρωτος”, ποιήματα από όλη την ιστορία της ελληνικής ποίησης, χρησιμοποιώντας (βιολί, τσέλλο, κοντραμπάσσο, ένα συμφωνικό σχήμα δηλαδή …χωρίς τον όγκο του συμφωνικού έργου, όπως θα αναφέρει αργότερα ο κοντραμπασίστας Ανδρέας Ροδουσάκης).

Τον “Μεγάλο Ερωτικό”. Κύκλο τραγουδιών σε ποίηση Ελύτη, Γκάτσου, Καβάφη, Σολωμού, Σαπφούς, Μυρτιώτισσας, Σαραντάρη, Πρεβελάκη, Χορτάτζη και Σολομώντος.

Για δύο φωνές, μικτή χορωδία και ομάδα εγχόρδων και νυκτών οργάνων…

Ο ένας, ευαίσθητος, χαμηλόφωνος, αλλά και αιχμηρός…
Ο άλλος, πληθωρικός, δυναμικός, ακόμα και αμετροεπής σε μερικές περιπτώσει.ς…

Και οι δύο σφράγισαν την ελληνική δισκογραφία και τον ελληνικό Πολιτισμό ανεξίτηλα…Δεν ξέρω πώς θα ήταν το ελληνικό τραγούδι χωρίς την παρακαταθήκη του Χατζιδακι και του Θεοδωράκη, χωρίς το στίγμα τους …

Πού θα πατούσαν όλοι οι μετέπειτα συνθέτες για να διαμορφώσουν έναν ήχο, που δεν θα είχε ταυτότητα και σημείο αναφοράς;

ΥΓ Στους διαμορφωτές του ελληνικού τραγουδιού ισοϋψής με τους άλλους δυο θα πρέπει να σταθεί και ο Βασίλης Τσιτσάνης…