Το STRATFOR στον Τύπο της Κυριακής: Κερδίζει έδαφος ο ευρωσκεπτικισμός στην ΕΕ

Η ευρωπαϊκή κρίση έχει καταστήσει ώριμες τις συνθήκες στην Ολλανδία για την εκδήλωση διαμαρτυριών. Στις 5 Ιανουαρίου, περίπου 1.000 άτομα συμμετείχαν σε μια ειρηνική διαδήλωση ενάντια στο κλείσιμο ενός χυτηρίου αλουμινίου στην ολλανδική περιοχή του Γκρόνινγκεν (Groningen). Αν και ως γεγονός δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, η διαδήλωση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώιμο σύμπτωμα ενός πολύ μεγαλύτερου ζητήματος: της αύξησης της δυσαρέσκειας, καθώς η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα και οι κάτοικοι της περιοχής αισθάνονται παραμελημένοι από την κεντρική κυβέρνηση.
Η Ολλανδία βρίσκεται στον πυρήνα της ευρωζώνης και είναι μια χώρα της Ε.Ε. που πλήττεται από την ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, καθώς εξαπλώνεται από τη νότια περιφέρεια προς τις πλουσιότερες χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Διαθέτει ένα σχετικά ισχυρό δεξιό ευρωσκεπτιστικό κόμμα, το Κόμμα της Ελευθερίας, και, ως συνέπεια της παρατεταμένης κρίσης, το έδαφος είναι γόνιμο και για την ανάδυση νέων κινημάτων διαμαρτυρίας, αλλά και για την επέκταση και ενίσχυση των υπαρχόντων. ΑΝ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ μικρή, η πρόσφατη διαδήλωση διαμαρτυρίας στο Γκρόνινγκεν είναι ενδεικτική της αυξανόμενης τάσης των κινημάτων διαμαρτυρίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Κινήματα στην Ιταλία και τη Γαλλία (Pitchfork- Red Cap), έχουν προσελκύσει σημαντικά την προσοχή, αντικατοπτρίζοντας ένα κοινό θέμα: Ενα περιφερειακό ζήτημα, μακριά από πολιτικά κόμματα και συνδικάτα, έχει καταλύσει την αυξανόμενη απογοήτευση των διάφορων κοινωνικών στρωμάτων, δημιουργώντας μια εκστρατεία διαμαρτυρίας που εξαπλώνεται σε όλη τη χώρα.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δώσει τη δυνατότητα σε διαφορετικές ομάδες να οργανωθούν. Στην Ολλανδία, μια ομάδα στο facebook με το όνομα Groningers in Opstand (Επαναστάτες Groningers) δημιουργήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου και σήμερα μετρά περίπου 23.000 υποστηρικτές. Η ιστοσελίδα φαίνεται να αποτελεί τον κύριο δίαυλο διοργάνωσης των τρεχουσών και των προγραμματισμένων διαδηλώσεων, με την επόμενη να έχει τοποθετηθεί στις 8 Ιανουαρίου, η οποία, σύμφωνα με την ομάδα, θα πρέπει να είναι ειρηνική.
Το κλείσιμο του χυτηρίου αλουμινίου αποτελεί μόνο έναν από τους λόγους που οι κάτοικοι του Γκρόνινγκεν είναι δυσαρεστημένοι. Παρά το γεγονός ότι η απώλεια θέσεων εργασίας από την πτώχευση προκάλεσε τη δημιουργία της ομάδας Opstand, υπάρχει ευρύτερη δυσαρέσκεια στους κατοίκους της περιοχής. Οι αρνητικές επιπτώσεις από την αξιοποίηση του φυσικού αερίου, η οικονομική στασιμότητα και το αίσθημα εγκατάλειψης από την κεντρική κυβέρνηση αποτελούν μια σειρά άλλα ζητήματα που εύκολα θα μπορούσαν να συντηρήσουν τις διαμαρτυρίες.

ΕΠΙΜΑΧΟ, επίσης, ζήτημα στην Ολλανδία είναι η ανεργία. Παρά το γεγονός ότι το ποσοστό ανεργίας τον Νοέμβριο το 2013 ήταν στο 6,9%, κάτω από το 7% που ήταν το καλοκαίρι και πολύ χαμηλότερα από το μέσο όρο του 11% της Ε.Ε., εντούτοις εξακολουθεί να είναι το υψηλότερο ποσοστό για τη χώρα από τις αρχές του 1996. Αν και το χάσμα της απασχόλησης έχει μειωθεί κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι βόρειες ωστόσο επαρχίες της Ολλανδίας, συμπεριλαμβανομένου και του Γκρόνινγκεν, έχουν γενικά υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα. Ο Bορράς στηρίζεται περισσότερο σε μεγάλο βαθμό στη βιομηχανία (ενέργεια και χημικά) και τη γεωργία -και οι δύο τομείς φθίνουσας σημασίας- συγκριτικά με το Nότο, ο οποίος προσανατολίζεται περισσότερο στην παροχή υπηρεσιών και τα logistics. Επιπλέον, ο Bορράς αντιμετωπίζει επίσης μια πιο ραγδαία μείωση και γήρανση του πληθυσμού από το Nότο, ενώ, αντίστοιχα, τα ποσοστά ανεργίας (στο Bορρά) είναι περίπου μία ποσοστιαία μονάδα υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.

Ο ΤΟΜΕΑΣ του φυσικού αερίου είναι ιδιαίτερα σημαντικός στο Γκρόνινγκεν, αλλά όχι χωρίς να υπάρχει διαμάχη. Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Γκρόνινγκεν είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Το 2012, παρήγαγε 49 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Ενα εποπτικό όργανο της κυβέρνησης σημείωσε πρόσφατα ότι οι έρευνες για το φυσικό αέριο στο Γκρόνινγκεν θα πρέπει να επιβραδυνθούν λόγω της επέκτασης των σεισμικών ερευνών, προκαλώντας παράλληλα τη δημόσια δυσαρέσκεια. Ωστόσο, τα έσοδα από τον τομέα αυτό αποτελούν μια σημαντική πηγή εισοδήματος για την ολλανδική κυβέρνηση, ως εκ τούτου δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για μείωση των ερευνών στην περιοχή χωρίς την περαιτέρω αποδυνάμωση της οικονομικής κατάστασης του κράτους, η οποία είναι ήδη δύσκολη, αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης.

Η ΟΛΛΑΝΔΙΑ είναι πιθανό να παραμείνει μία από τις πιο προβληματικές ευρωπαϊκές οικονομίες το 2014. Τον Νοέμβριο του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε ότι αναμένει την αύξηση του ολλανδικού ΑΕΠ μόνο κατά 0,2% το 2014, ενώ η ανεργία αυξάνεται στο 8%. Η υψηλή ανεργία και η οικονομική στασιμότητα αποδυναμώνουν την πολιτική ελίτ. Η ολλανδική κυβέρνηση συνασπισμού, αποτελούμενη από το Φιλελεύθερο Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία και το Εργατικό Κόμμα, κέρδισε από κοινού τις 79 από τις 150 έδρες στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές το 2012. Οι δημοσκοπήσεις από τον Δεκέμβριο του 2013 δίνουν στο συνασπισμό μεταξύ 37 και 46 έδρες, με τη δεξιά πτέρυγα του Κόμματος της Ελευθερίας και το κεντρώο κόμμα D66 να επωφελούνται από την αυξανόμενη δυσαρέσκεια προς την κυβέρνηση.

ΓΙΑ ΦΕΤΟΣ, η σημερινή ολλανδική κυβέρνηση πιθανότατα θα συνεχίσει να επιδιώκει την εφαρμογή μέτρων για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης δυσαρέσκειας και του ευρωσκεπτικισμού. Η κυβέρνηση αποτελεί εδώ και καιρό έναν από τους ισχυρότερους υποστηρικτές της λιτότητας στις προβληματικές χώρες που ζητούσαν βοήθεια. Ωστόσο, η εφαρμογή περικοπών στην εγχώρια αγορά έχει αποδειχθεί προβληματικότερη, υπό το φως της ασθενούς ανάπτυξης, και η κυβέρνηση είναι πιθανό να μειώσει τις προσπάθειές της για την επίτευξη των στόχων του ελλείμματος της Ε.Ε., προκειμένου να περιορίσει την εσωτερική δημόσια οργή.

ΣΕ ΜΙΑ ΚΙΝΗΣΗ, παρόμοια με τη στρατηγική της Μεγάλης Βρετανίας, η ολλανδική κυβέρνηση θα υιοθετήσει ορισμένα στοιχεία της πολιτικής ατζέντας των ευρωσκεπτικιστών, δίνοντας έμφαση στην πρόθεσή της να περιορίσει την επιρροή των Βρυξελλών στα εθνικά θέματα. Η κυβέρνηση αναμένεται να καλέσει για αυστηρότερο έλεγχο της χρήσης του εθνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από αλλοδαπούς και -σε πιο γενικές συζητήσεις για την Ε.Ε.-, με τη σημείωση ότι η Ολλανδία εκφράζει τη δυσπιστία της στην παραχώρηση περισσότερης κυριαρχίας. Ακόμα περισσότερο και από τη Γερμανία, η Ολλανδία διαθέτει μια οικονομία με προσανατολισμό στις εξαγωγές (οι εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών αντιπροσωπεύουν το 88% του ολλανδικού ΑΕΠ σε σύγκριση με το περίπου 50% του γερμανικού ΑΕΠ) και εξαρτάται από την κοινή αγορά της Ε.Ε.
Εξαιτίας αυτού, η Ολλανδία γενικά ενδιαφέρεται για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τον ισχυρό έλεγχο των χωρών που στηρίζονται οικονομικά. Ωστόσο, ως μικρό κράτος, επιθυμεί επίσης να διασφαλίσει ότι δεν θα χάσει την επιρροή της με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως τη Γερμανία και τη Γαλλία, ενώ παρουσιάζεται διστακτική στο να παραιτηθεί πλήρως της κυριαρχίας της.

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΕΙΣ για διαδηλώσεις μικρής κλίμακας είναι απίθανο να έχουν απήχηση στο ολλανδικό Κοινοβούλιο ή την κυβέρνηση, αλλά θα είναι σημαντικό να δούμε αν η κίνηση στο Γκρόνινγκεν θα διαφοροποιηθεί ή θα εξαπλωθεί στις επόμενες εβδομάδες. Θα είναι δύσκολο για τα κινήματα διαμαρτυρίας να αναπτύξουν τις τυπικές δομές, τις αναγκαίες για τη διατήρηση των διαδηλώσεων και την απόκτηση πολιτικής επιρροής. Κινήσεις που ξεκινούν ειρηνικά μπορεί, επίσης, να ρισκάρουν να χάσουν τη γενική υποστήριξη και τη νομιμότητα, στην περίπτωση που περισσότερες εξτρεμιστικές και βίαιες ομάδες ενταχθούν στις διαμαρτυρίες.

ΟΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ για την απώλεια θέσεων εργασίας λόγω της αναστολής λειτουργίας εταιριών είναι κοινές σε όλη την Ευρώπη, οπότε η πρόσφατη αναταραχή στο Γκρόνινγκεν μπορεί να παραμείνει ασήμαντη. Αντίστοιχα ασήμαντη μπορεί να είναι και η κίνηση Groningers in Opstand, που κερδίζει ευρύτερη αποδοχή στη χώρα. Ωστόσο, οι τοπικές διαμαρτυρίες μπορεί να αποτελούν σύμπτωμα μιας γενικότερης απογοήτευσης του πληθυσμού.

ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ της συνεχιζόμενης οικονομικής αδυναμίας και της υψηλής ανεργίας, υπάρχει γόνιμο έδαφος για διαδηλώσεις το 2014 στην Ολλανδία. Βραχυπρόθεσμα, το Κόμμα της Ελευθερίας πιθανόν θα προσπαθήσει να στηρίξει τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, με την ελπίδα να προσελκύσει ψηφοφόρους στις ευρωεκλογές του Μαΐου, που θα αποτελέσουν μια σημαντική αποτίμηση της στήριξης των δεξιών και ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΥ

Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής