Ο κορυφαίος Στάνλεϊ Κιούμπρικ: Εμπνευστής ενός... άλλου σινεμά

Μία ημέρα σαν σήμερα, στις φεύγει από την ζωή στις 7 Μαρτίου του 1999 ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, ο Στάνλεϋ Κιούμπρικ.

Από αρκετά μικρή ηλικία το ανήσυχο πνεύμα "Κιούμπρικ" εκδήλωσε το ενδιαφέρον του για την "Έβδομη Τέχνη", αρχικά μέσω της φωτογραφίας, καθώς μόλις στα 17 του χρόνια βρήκε δουλειά ως βοηθός φωτογράφου.

Όμως, ο κινηματογράφος τον τράβηξε αμέσως. Έτσι, λοιπόν, μαζί με τον φίλο του Αλεξάντερ Σίνγκερ δημιουργούν, στα 1951, την πρώτη τους ταινία-ντοκιμαντέρ με τίτλο Day of the Fight, η οποία

Ακολούθησαν τα Flying Padre (1951), The Seafarers (1952) και το Fear and Desire (1953), το οποίο γυρίστηκε στην Καλιφόρνια.

Οι δύο επόμενες ταινίες του, Το Φιλί του Δολοφόνου (Killer's Kiss) και Το Χρήμα της Οργής (The Killing), έκαναν γνωστό τον Στάνλεϋ Κιούμπρικ και σοτυς κύκλους του Χόλιγουντ.

Το 1957 θα σκηνοθετήσει τον Κερκ Ντάγκλας στην αντιπολεμική ταινία Σταυροί στο Μέτωπο (Paths of Glory), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμφρεϊ Κομπ.

Από εδώ και έπειτα η συντριπτική πλειοψηφία των έργων του σπουδαίου σκηνοθέτη θα βασίζεται σε βιβλία, τα οποία θα προσαρμόζει κάθε φορά στις δικές του ιδέες και με τη δική του κινηματογραφική οπτική γωνία.

Το 1960 ο Κερκ Ντάγκλας, ως παραγωγός πλέον, καλεί τον Κιούμπρικ να δημιουργήσουν μαζί μία επική ταινία. Έτσι "γεννιέται" ο Σπάρτακος (Spartacus), αφού προηγουμένως είχε εκδιωχθεί ο Άντονυ Μαν.

Στη συνέχεια αν και ο Κιούμπρικ σκόπευε να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία της ταινίας Η Εκδίκηση Είναι Δική μου (One-Eyed Jacks, 1961), οι διαπραγματεύσεις έπεσαν στο κενό, με αποτέλεσμα η ταινία να σκηνοθετηθεί από τον Μάρλον Μπράντο, ο οποίος και έπαιζε σε αυτήν. Απογοητευμένος από τους μεγαλοπαραγωγούς του Χόλιγουντ, πήρε την απόφαση να φύγει από τις Ηνωμένες Πολιτείες και μετακομίζει στο Λονδίνο.

Η πρώτη ταινία που γύρισε στη Βρετανία ήταν η γνωστή σε όλους Λολίτα (Lolita, 1962), βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, ο οποίος επιμελήθηκε και το σενάριο της ταινίας. Στην ταινία συμμετείχε ο Πίτερ Σέλερς.

Ο Κιούμπρικ έδειξε ενδιαφέρον για την ηθοποιία του Σέλερς, και τον κάλεσε να συμμετάσχει σε μια κωμικοτραγική ταινία με θέμα τον πυρηνικό όλεθρο. Αν και αρχικά, η ταινία ήταν να γυριστεί ως δράμα, ο Κιούμπρικ είδε ότι οι ιδέες του λειτουργούσαν καλύτερα μέσα από μια κωμική πλευρά. Το αποτέλεσμα ήταν το S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα (Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb, 1964) και η τεράστια εμπορική επιτυχία έδωσαν στον Κιούμπρικ την οικονομική και καλλιτεχνική ανεξαρτησία για να ασχοληθεί με οτιδήποτε ήθελε.

Η συνεργασία με τον Άρθουρ Κλαρκ για τη συγγραφή ενός σεναρίου επιστημονικής φαντασίαςδεν άργησε να έρθει.

Το αποτέλεσμα; Μα φυσικά ένα από τα μεγαλύτερα αριστουγήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου: 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey), η οποία θεωρείται από πολλούς η καλύτερη του είδους.

Το 1971 γεννιέται Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (A Clockwork Orange), ενώ ένα χρόνο μετά την επίσημη κυκλοφορία της αποφασίστηκε η απαγόρευση της προβολής της στην Αγγλία.

Ο Κιούμπρικ απαντά αμέσως στη λογοκρισία, απαγορεύοντας ο ίδιος την προβολή της ταινίας του στην Αγγλία μέχρι το θάνατό του, δηλαδή για 27 χρόνια.

Η ενασχόληση του Κιούμπρικ με διαφορετικά κινηματογραφικά είδη συνεχίζεται και έτσι το 1975 δημιουργεί το Μπάρρυ Λύντον (Barry Lyndon), μια επική ιστορία που λαμβάνει χώρα κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους.

Ακολουθεί η ταινία τρόμου Η Λάμψη (The Shining, 1980), η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Στίβεν Κινγκ. Η πολύ καλή ερμηνεία του Τζακ Νίκολσον συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία της ταινίας. Αντιθέτως η διασκευή αυτή δεν ενθουσίασε τον συγγραφέα της, ο οποίος το 1997 την διασκεύασε ξανά ως παραγωγός, με τη μορφή τηλεταινίας διάρκειας 4 ωρών.

Μετά από 7 ολόκληρα χρόνια σκηνοθετικής απουσίας, το 1987, ο Κιούμπρικ παρουσιάζει το Full Metal Jacket, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Γκουστάβ Χάσφορντ και με θέμα τον Πόλεμο του Βιετνάμ.

Η τελευταία του ταινία ήταν τα Μάτια Ερμητικά Κλειστά (Eyes Wide Shut) του 1999, τα γυρίσματα της οποίας διήρκεσαν σχεδόν δύο χρόνια, κάτω από υπερβολική ασφάλεια και μυστικότητα.

Λίγο πριν η ταινία πραγματοποιήσει την επίσημη πρεμιέρα της στις κινηματογραφικές αίθουσες, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πεθαίνει στον ύπνο του από ανακοπή καρδιάς.

Το ημερολόγιο έγραφε 7 Μαρτίου 1999.

Επιμέλεια: Γιώργος Βασιλείου