Tράπεζα θεμάτων: Παραδείγματα-μαργαριτάρια από τη Φιλοσοφία της Β’ Λυκείου, του Ν. Αγγελόπουλου

Πέρα από το ουσιαστικό ζήτημα, της εντατικοποίησης και χειραγώγησης των σπουδών, που προωθεί η τράπεζα, θα σταθώ στο καθαρά πρακτικό κομμάτι της επιλογής ερωτήσεων.

Η προχειρότητα που την χαρακτηρίζει είναι καταφανής, εγείροντας και τυπικά ζήτημα ακύρωσής της:

Α. Τα θέματα της Α’ Ομάδας που υποτίθεται, όπως ισχύει και στα συναφή μαθήματα Ιστορίας, Κοινωνιολογίας κλπ, αφορούν στην κατανόηση της ύλης, περιλαμβάνουν και ερωτήσεις που απαιτούν συνθετική και κριτική σκέψη, ερωτήσεις δηλαδή που ανήκουν στην Β’ Ομάδα,

Ενδεικτικά παραδείγματα ερωτήσεων «κατανόησης» :

1. «Ρrimum vivere, deinde philosophari» (=πρώτα να ζει κανείς και μετά να φιλοσοφεί): είναι ένα πολύ γνωστό λατινικό ρητό. «Η φιλοσοφία μας διδάσκει να ζούμε», υποστηρίζει, από την άλλη ο Μονταίν. Να διατυπώσετε τεκμηριωμένα τη δική σας θέση για τη σχέση της φιλοσοφίας με τη ζωή.

2. Ο στρατηγός Ντε Γκολ, πρόεδρος της Γαλλίας την εποχή των γεγονότων του Μάη του ’68, αρνήθηκε να διατάξει τη σύλληψη του φιλοσόφου Ζαν-Πολ Σαρτρ που συμμετείχε στη φοιτητική εξέγερση. Επικροτείτε τη στάση του; Να τεκμηριώσετε με συντομία τη θέση σας.

3. Ο ηθικός σχετικισμός υποστηρίζει ότι δεν μπορούν να υπάρξουν αξίες και αρχές που να ισχύουν καθολικά, ανεξάρτητα από την εποχή και τον τόπο εφαρμογής τους. Να αντικρούσετε αυτή την άποψη με τρόπο πειστικό.

4. Κατά τον Αριστοτέλη «μόνο με την κατανόηση της φύσης της αρετής υπάρχει ελπίδα να διακρίνουμε καλύτερα την ουσία της ευδαιμονίας». Κατά πόσο θεωρείτε επίκαιρη τη συγκεκριμένη διατύπωση; Να τεκμηριώσετε σύντομα την απάντησή σας.

5. Με ποια επιχειρήματα οι νομιναλιστές φιλόσοφοι απορρίπτουν την ύπαρξη των καθολικών εννοιών και πώς τα κρίνετε;

6. «Το παλιό ρόδο υπάρχει μόνο ως όνομα, κρατάμε γυμνά ονόματα», γράφει ο Έκο στο μυθιστόρημά του Το όνομα του ρόδου. Να κατατάξετε την άποψή του σε μία από τις θεωρίες για το νόημα, παρουσιάζοντας συγχρόνως τις βασικές της θέσεις. [πολύ ωραία ερώτηση! όχι όμως για την Α’ Ομάδα...]

Β. Στη σχετική ιστοσελίδα που έχουν αναρτηθεί οι ερωτήσεις, σύμφωνα και με το «πολιτικώς ορθό», παρέχεται η δυνατότητα αποστολής παρατηρήσεων για λάθη «εκ παραδρομής» όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται... Μόνο που στη φόρμα που πρέπει να συμπληρώσει κανείς δεν περιλαμβάνεται το μάθημα της Φιλοσοφίας..

Δε φτάνει, λοιπόν, που το σχολικό εγχειρίδιο μοιάζει περισσότερο με Sudoku για προχωρημένους.. έρχεται κι η τράπεζα να αποτελειώσει τη διδασκαλία της φιλοσοφίας στο Λύκειο. Για να είμαστε πιο δίκαιοι, ας αναγνωρίσουμε ότι είναι το πιο πρωτότυπο σχολικό βιβλίο που κυκλοφορεί λόγω της εικονογράφησής του: Μαγκρίτ και Αρκάς αξεπέραστοι! Κατά τα άλλα: άστοχη επιλογή πηγών, ενώ στην αφήγηση: επαναλήψεις, επικαλύψεις, ασυνέχειες, βομβαρδισμός ερωτήσεων..

Ν. Αγγελόπουλος, φιλόλογος