“40 χρόνια ΠΑΣΟΚ, η διπλή μετάλλαξη”

Tweet Αρθρογράφος: Σπύρος Βαζούρας

Τις μέρες αυτές, σαράντα χρόνια μετά την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ (1974), κάποιες σκέψεις για τη διαδρομή και την τελική μετάλλαξη του πολιτικού φορέα της σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα είναι αναπόφευκτες. Το ΠΑΣΟΚ ακολουθεί τη γενική κατεύθυνση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας

από τις αρχές της δεκαετίας 1990 και ύστερα, παρ’ ότι στην ιστορική του πορεία περισσότερο χαρακτηρίζεται από την ελληνική ιδιοσυστασία και πολύ λιγότερο από ευρωπαϊκές επιρροές. Η σημερινή μετεξέλιξή του σε ένα ιδιότυπο νεοδεξιό πολιτικό μόρφωμα δείχνει να αποτελεί μια “φάρσα” της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας.

Στην κρίσιμη φάση της ιστορικής καμπής και των γεωπολιτικών μεταβολών από την κατάρρευση του “υπαρκτού σοσιαλισμού” και του σοβιετικού μοντέλου ανάπτυξης (τέλη δεκαετίας 1980 και ύστερα) η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία επιλέγει μια ιδιότυπη συμμαχία με το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις χρηματαγορές. Απομακρύνεται από το παραδοσιακό σοσιαλδημοκρατικό πλαίσιο αρχών και τις πολιτικές αναδιανομής του πλούτου και περιορισμού / ελέγχου των αγορών (χρήματος, εργασίας, ακινήτων), από την υποστήριξη του μεγαλύτερου μεταπολεμικού επιτεύγματός της – του Κοινωνικού Κράτους. Υποτιμά την ίδια την ιστορική της εμπειρία, πως όταν οι αγορές αφεθούν ελεύθερες και ανεξέλεγκτες δημιουργούν όξυνση κοινωνικών ανισοτήτων, οικονομικές κρίσεις και κοινωνική βαρβαρότητα.

Στην Ελλάδα είναι η περίοδος του εκσυγχρονιστικού ΠΑΣΟΚ, της διπλής εθνομηδενιστικής και νεοφιλελεύθερης μετάλλαξής του. Είναι η περίοδος των Ιμίων, της υπόθεσης Οτσαλάν, του Χρηματιστηρίου, των Ολυμπιακών Αγώνων, του σχεδίου Ανάν κ.α. Είναι η περίοδος που ολοκληρώνεται η αποδόμηση της ιδεολογικής ηγεμονίας του ΠΑΣΟΚ όπως αυτή εκφράστηκε στο πρώιμο μεταπολιτευτικό κύκλο από μια ιδιότυπη σύζευξη κοινωνικών, πατριωτικών και ριζοσπαστικών χαρακτηριστικών. Είναι μια αλληλουχία καθοριστικών πολιτικών επιλογών από την κομματική ελίτ που προετοίμασε σταδιακά και συστηματικά τις προϋποθέσεις της ιδεολογικοπολιτικής αποδοχής των μνημονίων, μερικά χρόνια αργότερα.

Σήμερα, μετά από τέσσερα χρόνια παραμονής στον αστερισμό των μνημονίων η Πατρίδα μας έχει μετατραπεί σε αποικία χρέους και η Κοινωνία λειτουργεί σε οριακές συνθήκες, με ραγδαία υποχώρηση του βιοτικού επιπέδου της μισθωτής εργασίας, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, απορρύθμιση του κοινωνικού κράτους, διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, φτωχοποίηση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων, ανεργία, δημιουργία νεόπτωχων και αστέγων, αύξηση αυτοκτονιών και συλλογική κατάθλιψη.

Αρκετά έχουν γραφεί για τις πολιτικές ευθύνες και τις αιτίες του “ελληνικού προβλήματος”, την ιδιοποίηση του δημόσιου πλούτου -άμεσα ή έμμεσα, συγκαλυμμένα ή απροκάλυπτα- από μια ιδιότυπη συμμαχία (τραπεζιτών, χρηματιστών, φοροφυγάδων, κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών, επιδοτούμενων ΜΚΟ, διεφθαρμένου πολιτικού προσωπικού κ.α.), την ιδιομορφία του ελληνικού μοντέλου ανάπτυξης και παραγωγής, το μορφωτικό έλλειμμα της πολιτικής ελίτ της χώρας, την ασύμμετρη εκχώρηση εξουσιών σε οικονομικούς και επιχειρηματικούς κύκλους, την εγκαθίδρυση της “τηλεοπτικής δημοκρατίας”, το πελατειακό σύστημα πολιτικής διακυβέρνησης, τις παθογένειες του μεταπολιτευτικού κύκλου κ.α.

Η διπλή εθνομηδενιστική και νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ οδήγησε στη σημερινή πολιτική του κατάρρευση. Οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: από την μια, αλλοιώθηκε ο πατριωτικός χαρακτήρας του Κινήματος και από την άλλη, αποδομήθηκαν οι σχέσεις με τις κοινωνικές λαϊκές δυνάμεις που το στήριξαν σθεναρά σε ολόκληρο τον ιστορικό κύκλο της μεταπολίτευσης. Όμως, πολιτικά κόμματα χωρίς κοινωνικές αναφορές και αποτυπώσεις δεν υπάρχουν, καταρρέουν. Έτσι κι έγινε, αφού πρώτα σπαταλήθηκε ανεπαίσχυντα το πολιτικό και κοινωνικό απόθεμα που προσέφερε απλόχερα η Ιστορία.

Η εξελισσόμενη προσπάθεια ανασύνθεσης του πολιτικού χώρου της σοσιαλδημοκρατίας (Ελιά - ΠΑΣΟΚ) δείχνει ανίσχυρη και φτωχή – μορφωτικά, ιδεολογικά, πολιτικά - καθώς τόσο οι πολιτικοί φορείς όσο και τα πρόσωπα έχουν χάσει την αξιοπιστία τους αλλά και κάθε πολιτικό και ηθικό πλεονέκτημα.

Πως θα μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα πολιτικά, γεω-οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα και να οριοθετήσει νέες αναφορές για μια Κοινωνία Δικαιοσύνης και Αλληλεγγύης; Πως θα ανακτήσει αξιοπιστία χωρίς αυτοκριτική προσέγγιση και “κάθαρση” της διαδρομής της τελευταίας 20ετίας; Μπορεί να υπερβεί το πολιτισμικό πρότυπο του παρασιτικού καταναλωτισμού και τις εθνοαποδομητικές προσεγγίσεις στην Παιδεία και τον Πολιτισμό; Μπορεί να διεκδικήσει βασικό ρόλο στην πολιτική σκηνή χωρίς εθνικό σχέδιο οικονομικής, παραγωγικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ανασυγκρότησης;

Τα ερωτήματα αυτά μοιάζουν σήμερα ανυπέρβλητα εμπόδια.

ΥΓ. Στη δημόσια πολιτική ζωή, συνήθως, συναντάς δύο τύπους ανθρώπων. Ο πρώτος τύπος συνίσταται από φιλόδοξους, ιδιοτελείς, σταδιοδρομιστές. Ο δεύτερος τύπος αποτελείται από ανιδιοτελείς, οραματιστές, μαχητές μιας Ιδέας. Η γραφή τούτη αφιερώνεται σε αυτούς, στους δεύτερους, σε όσους τέτοιους συνάντησα από τα φοιτητικά μου χρόνια μέχρι και σήμερα.

*Εκπαιδευτικός Π.Ε., πρώην αιρετός ΠΥΣΔΕ και Πρόεδρος ΕΛΜΕ Βοιωτίας

Ετικέτες: Σπύρος ΒαζούραςΠΑΣΟΚ Tweet

View the discussion thread.