Η επιστροφή του Μαλβαζία

Tο αγαπημένο γλυκό κρασί των Βυζαντινών και των Φράγκων έρχεται ξανά στο προσκήνιο. Στο ξενοδοχείο «Κινστέρνα», στη Μονεμβασιά, έγινε η επίσημη παρουσίαση και δοκιμή του.

Ο «Οινοχόος» ήταν εκεί.

Άκρα Μινώα - Μονεμβασιά, 14ος αιώνας: η καστροπολιτεία της σχεδόν κατακερματισμένης βυζαντινής αυτοκρατορίας προσελκύει το ενδιαφέρον των Φράγκων που πηγαινοέρχονται στις θάλασσες, ως κατακτητές του Αρχιπελάγους. Malvasia ονομάζουν το κάστρο της και από το λιμάνι της φορτώνουν στα πλοία τους το θαυμάσιο κρασί που παράγουν οι ντόπιοι. Είναι γλυκόπιοτο και αρωματικό κι έχει το όνομα του τόπου

- Malvasia: ο ονομαστός βυζαντινός Μονεμβάσιος οίνος, ο ξακουστός Μαλβαζίας. Οι Φράγκοι θέλουν να παραγάγουν αυτό το ξεχωριστό κρασί σε όλες τις κτήσεις τους. Έτσι παίρνουν κλήματα από τους μονεμβασιώτικους αμπελώνες και τα μεταφέρουν στις Κυκλάδες και στην Κρήτη, κι από κει σε ολόκληρη σχεδόν τη Μεσόγειο. Ύστερα ήρθαν χρόνια δύσκολα, ήρθε και η τουρκοκρατία και οι αμπελώνες της Μονεμβασιάς καταστράφηκαν. Ποιος νοιαζόταν άλλωστε γι’ αυτούς… Όμως κάποια κλήματα επέζησαν στην Πάρο και την Κρήτη, κάποια έφτασαν στη Δύση κι εκτός από το Malvasia, πήραν κι άλλα ονόματα: Malvoisie και Malmsey (που μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για την παραγωγή της αρωματικής Μαδέρα).

Τα λευκά σταφύλια από τους αmπελώνες του «Κινστέρνα» απλώνονται στον ήλιο.

Από το τότε στο τώρα

Πέρασαν αιώνες, καλοί και δύσκολοι, και ξαναφυτεύτηκαν αμπέλια στη Μονεμβασιά και την ευρύτερη περιοχή της. Προσπάθειες σημαντικές έγιναν αρκετές τις τελευταίες δεκαετίες. Ειδικά τον Γιώργο Τσιμπίδη από την Οινοποιητική Μονεμβασιάς τον έτρωγε, όμως, η ιστορία του Μαλβαζία. Επί δεκατέσσερα χρόνια, λοιπόν, μέσα από ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, σε συνεργασία με τα Γεωπονικά Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το ΕΘΙΑΓΕ, τη VITRO, αλλά κυρίως με τη στήριξη και την ενθάρρυνση της μεγάλης κυρίας του ελληνικού κρασιού, Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα, και του Ινστιτούτου Οίνου και Αμπέλου, καταγράφηκαν 14 γηγενείς οινοποιήσιμες ποικιλίες, κάποιες από τις οποίες σίγουρα συμμετείχαν στον φημισμένο οίνο. Πειραματικοί αμπελώνες φυτεύτηκαν, μελετήθηκαν εξονυχιστικά τα χαρακτηριστικά των ποικιλιών, έγιναν δύο Διεθνή Συμπόσια με θέμα τον Μαλβαζία οίνο και όλα είχαν αίσιο τέλος. Στις 23 Ιουλίου του 2010, ημέρα επετείου της απελευθέρωσης της Μονεμβασιάς(!), δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση που αναγνωρίζει τους οίνους Μονεμβασία-Malvazia ως οίνους Προστατευόμενης Ονομασίας Προελεύσεως, με ονομασία και τις δύο λέξεις στα Ελληνικά και Λατινικά, σε ενιαίο σύνολο, ΜΜ.

Ο χαρακτηρισμός ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προελεύσεως) έχει πρόσφατα αντικαταστήσει το χαρακτηρισμό ΟΠΑΠ (Ονομασία Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητος). Πρόκειται για διακρίσεις οίνων που αφορούν σε συγκεκριμένες περιοχές (Νεμέα, Σαντορίνη, Νάουσα, Μαντινεία κ.ά.) με σαφή οριοθέτηση, συγκεκριμένη ποικιλία, τρόπο καλλιέργειας, απόδοση ανά στρέμμα κ.λπ. Είναι πολύ δύσκολο ένα αμπελοτόπι να αποκτήσει το δικαίωμα ΠΟΠ. Η πιο πρόσφατη αναγνώριση ήταν πριν από 17 χρόνια, το 1994, στην περιοχή του Μεσενικόλα στη Λίμνη Πλαστήρα, στην Καρδίτσα.

Η ζώνη των οίνων ΠΟΠ Μονεμβασία-Malvasia βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Λακωνίας, στη χερσόνησο Επιδαύρου Λιμηράς και στις περιοχές Μονεμβασίας, Ασωπού, Βοιών και Μολάων, στη «Δωριέων Χώρα», που αποτελούσε πάντα το ιδανικό περιβάλλον για αμπελοκαλλιέργεια. Οι ποικιλίες που συμμετέχουν υποχρεωτικά είναι Μονεμβασία, κατά τουλάχιστον 51%, Ασύρτικο, Ασπρούδες και Κυδωνίτσα - λευκές αυτόχθονες ποικιλίες. Τα κρασιά που δικαιούνται να φέρουν τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό είναι λευκά γλυκά κρασιά είτε: α) από λιαστά σταφύλια (λιαστός, vin liastos / vin de raisin passerile) είτε β) οίνος λικέρ από λιαστά σταφύλια (λιαστός, vin de liqueur de raisin passerile).

Επίσης είναι υποχρεωτική η παραμονή σε βαρέλια (οξειδωτική παλαίωση) τουλάχιστον για 2 έτη και στη συνέχεια για 4 ή πολλαπλάσιά του, δηλαδή 8, 12 κ.ο.κ. Επιτρέπεται η ανάμειξη οίνων διαφορετικών εσοδειών με αναγραφή της νεότερης εσοδείας.

Τα δύο δείγματα του Μαλβαζία που δοκιμάσαμε και μας ενθουσίασαν.

Δοκιμάζοντας ένα βυζαντινό κρασί!

Φθινοπωρινό απόγευμα Σαββάτου. Ο τρύγος για τον Μαλβαζία έχει τελειώσει και τα σταφύλια λιάζονται ξαπλωμένα στον ήλιο ανάμεσα στ’ αμπέλια. Γλυκό φως, γλυκιά δροσιά, κι εμείς είμαστε στην αίθουσα δοκιμών του υπέροχου 5άστερου ξενοδοχείου «Κινστέρνα», που στεγάζεται σε ένα οχυρωματικό σύμπλεγμα κτιρίων κρυμμένο μέσα σε 40 στρέμματα με αμπέλια, ελιές και μποστάνια. Ο εμπνευστής του, Αντώνης Σγαρδέλης, είναι ένας από τους πρωτεργάτες στην αναβίωση του Μαλβαζία οίνου, και έτσι ήταν απόλυτα φυσικό η πρώτη παγκόσμια δοκιμή του να γίνει στο «Κινστέρνα». Ο οινοποιός Γιώργος Τσιμπίδης βάζει μπροστά μας δύο δείγματα: ένα από τον τρύγο και την οινοποίηση του 2010, που θα κυκλοφορήσει το 2012 το πρώτο ΠΟΠ Μονεμβασία-Malvasia, και μια πειραματική οινοποίηση με το ίδιο χαρμάνι, που βρίσκεται στα βαρέλια 10 χρόνια.

Η οινοποίηση του 2010: χρυσαφί ζεστό χρώμα, στο στόμα αρχίζει από λεπτά αρώματα φρούτων και φρέσκου σταφυλιού στον ήλιο, για να εξελιχθεί σε πιο σύνθετα - καραμέλας γάλακτος, καφέ, μελιού. Εντυπωσιακή οξύτητα και στόμα που δείχνει ότι ο δρόμος γι’ αυτό το κρασί είναι μακρύς.

Η πειραματική οινοποίηση του 2001: χρώμα σκούρο καφέ πορτοκαλί, έντονα αρωματική μύτη, θυμίζει γλυκό του κουταλιού σταφύλι, καφέ και καραμελωμένα ροδάκινα. Στόμα παχύ και ελαιώδες, με νότες σοκολάτας και καφέ, ξηρές ξανθές σταφίδες, καπνό. Εξαιρετικά μακρά επίγευση.

Νιώθοντας τυχεροί που βρεθήκαμε σε μια τόσο σημαντική οινική στιγμή, περιμένουμε με ανυπομονησία την επίσημη «πρώτη» στην ελληνική αγορά του νέου Μαλβαζία. Φεύγουμε με τη μακρά επίγευσή του, ήρεμοι, χαλαροί, σίγουροι ότι τελικά τίποτα δεν θα χαθεί σ’ αυτόν τον τόπο, ακόμα κι αν κάποιες στιγμές όλα μοιάζουν ζοφερά!

Kinsterna Hotel & Spa

Άγιος Στέφανος, 23070, Μονεμβασιά, 27320-66.300, e-mail: [email protected], www.kinsternahotel.gr

Οινοποιητική Μονεμβασιάς

Βελιές Μονεμβασιάς, 27320-53.096 και στο www.malvasiawines.gr