Τι προκαλεί ο εθισμός στη νικοτίνη

Με τον όρο «εθισμός», εννοούμε την ακατανίκητη επιθυμία του ατόμου, να αναζητήσει και να χρησιμοποιήσει μία ουσία, ακόμη κι όταν έχει πλήρη επίγνωση, ότι στην πραγματικότητα η πράξη αυτή είναι μία αργή, βασανιστική αυτοκτονία. Η νικοτίνη προκαλεί τον εθισμό.

Κάθε τσιγάρο, περιέχει περίπου 10χιλιοστά του γραμμαρίου νικοτίνης. Επειδή ο καπνιστής εισπνέει μόνον ένα μέρος του καπνού από κάθε τσιγάρο, καθώς επίσης δεν απορροφάται ολόκληρη η ποσότητα, υπολογίζεται ότι ένας καπνιστής εισπνέει περίπου 1 έως 2 χιλιοστά του γραμμαρίου νικοτίνης από κάθε τσιγάρο. Αν και αυτή η ποσότητα δεν φαίνεται

μεγάλη, είναι όμως αρκετή για να προκαλέσει εθισμό σ’ ένα άτομο.

Η νικοτίνη είναι το μόνο επικίνδυνο συστατικό του τσιγάρου;

Όχι. Όπως γράφει το Υγείαonline.gr η νικοτίνη δεν είναι παρά μόνον μία από περισσότερες από 4.000 χημικές ουσίες που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι δηλητηριώδεις και πάρα πολλές, αποδεδειγμένως καρκινογόνες. Ουσίες όπως, πίσσα, μονοξείδιο του άνθρακα, ακεταλδεϋδη και νιτροζαμίνες, τις οποίες ουδέποτε θα αποφασίζαμε να τις βάλουμε στον οργανισμό μας, ο καπνιστής τις εισάγει εν γνώσει του, αδυνατώντας να αντισταθεί στον εθισμό. Η πίσσα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα, εμφύσημα και ασθένειες των βρόγχων. Το μονοξείδιο του άνθρακα, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην καρδιά, κάτι που είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι καπνιστές βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο για καρδιακές νόσους.

Ποια είναι η πορεία της νικοτίνης στον οργανισμό;

Με κάθε ρουφηξιά καπνού, ο καπνιστής εισάγει νικοτίνη και τις άλλες δηλητηριώδεις ουσίες μέσα στους πνεύμονες. Η νικοτίνη χρειάζεται 8 δευτερόλεπτα για να φθάσει στον εγκέφαλο. Το σχήμα του μορίου της νικοτίνης, τυχαίνει να μοιάζει με το σχήμα του μορίου της ακετυλοχολίνης, η οποία είναι μία από τις φυσιολογικές χημικές ουσίες του εγκεφάλου. Η ακετυλοχολίνη ανήκει σε μια ομάδα χημικών ουσιών, που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές, που μεταφέρουν μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων.

Τα νευρικά κύτταρα, διαθέτουν εξειδικευμένες πρωτεΐνες, που ονομάζονται υποδοχείς, επί των οποίων προσαρμόζονται απόλυτα, όπως το κλειδί στην κλειδαριά, οι νευροδιαβιβαστές. Η νικοτίνη έχει την ιδιότητα να «κλειδώνει» επάνω στους υποδοχείς της ακετυλοχολίνης και να προκαλεί έτσι μεταβολές σε διάφορες λειτουργίες του σώματος, όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης, ταχυπαλμία και ταχύπνοια (γρήγορη αναπνοή).

Επί πλέον, η νικοτίνη προσκολλάται σε υποδοχείς ακετυλοχολίνης των κυττάρων που παράγουν έναν άλλο νευροδιαβιβαστή, που ονομάζεται ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη, υπό φυσιολογικές συνθήκες, παράγεται και απελευθερώνεται όταν το άτομο δοκιμάσει μία ευχάριστη εμπειρία, όπως μια νόστιμη τροφή, το αγαπημένο χόμπι, ή ένα προσφιλές πρόσωπο. Το κάπνισμα αναγκάζει τους νευρώνες να παραγάγουν και να απελευθερώσουν περίσσεια ντοπαμίνης, με αποτέλεσμα το αίσθημα της απόλαυσης. Όμως, πολύ σύντομα, αυτό το αποτέλεσμα εξασθενεί, εξαναγκάζοντας τον καπνιστή να ανάψει κι άλλο τσιγάρο, για μια ακόμη δόση νικοτίνης.

Η νικοτίνη, ίσως είναι το κύριο εθιστικό στοιχείο του καπνού, δεν είναι όμως το μόνο με βιολογική σημασία. Με την χρήση προηγμένης απεικονιστικής τεχνικής, οι ειδικοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι καπνιστές εμφανίζουν σημαντική μείωση στα επίπεδα ενός ενζύμου που ονομάζεται μονοαμινοξειδάση (ΜΑΟ), στον εγκέφαλο και σε όλο το υπόλοιπο σώμα.

Το ένζυμο αυτό, είναι υπεύθυνο για την διάσπαση του μορίου της ντομαμίνης, η οποία, όπως προανεφέρθη, συμμετέχει στη ρύθμιση της ψυχικής διάθεσης, αλλά και σε άλλες σωματικές λειτουργίες. Όταν λοιπόν υπάρχουν λιγότερες ποσότητες ΜΑΟ στον εγκέφαλο, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης και αυτός να είναι ένας ακόμη λόγος, γιατί οι καπνιστές συνεχίζουν να καπνίζουν: για να παρατείνουν τα ευχάριστα αισθήματα, που δημιουργούν τα υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης.

Τέλος, άλλοι ερευνητές, πρόσφατα απέδειξαν σε πειραματόζωα, ότι η ακεταλδεϋδη, αυξάνει δραματικά τις «επιβραβευτικές» ιδιότητες της νικοτίνης-ιδιαίτερα σε ζώα εφηβικής ηλικίας,-κάτι το οποίο μπορεί να είναι μία από τις αιτίες για τις οποίες οι έφηβοι είναι πιο ευάλωτοι από τους ενήλικες, για να αποκτήσουν εθισμό στη νικοτίνη.